Tekst źródłowy strony RONCZEWSKI RYSZARD, aktor

{{web}}

[[File:Ryszard_Ronczewski.jpg|thumb|Ryszard Ronczewski]]
[[File: Joanna_Bogacka.jpeg |thumb| Ryszard Ronczewski (w środku), [[BOGACKA JOANNA | Joanna Bogacka]] i [[IGAR STANISŁAW, aktor, reżyser | Stanisław Igar]] w Teatrze Wybrzeże]]

'''RYSZARD RONCZEWSKI''' (27 VI 1930 Puszkarnia koło Wilna – 17 X 2020 Sopot), aktor teatralny i filmowy, śpiewak, reżyser, pisarz, poeta, scenarzysta. Syn Włodzimierza (23 VI 1900 Warszawa – 8 VIII 1965 Władysławowo), od 1946 właściciela warsztatu naprawy samochodów w Sopocie, od 1949 pracownika branży turystycznej: najpierw organizatora oddziału Biura Podróży „Orbis” w Olsztynie, potem kierownika Domu Wczasowego PTTK w Wilkasach, i Olgi z domu Gwóźdź (28 III 1903 Przemyśl – 1 I 1987 Sopot), nauczycielki. Brat bliźniak (młodszy) pisarki i scenografki [[AFANASJEW ALINA| Aliny Afanasjew]]. W latach 1930–1936 mieszkał z rodziną w Wilnie. Bratanek Marii (zm. 15 I 1987), malarki, absolwentki Wydziału Sztuk Pięknych Uniwersytetu Wileńskiego, żony aktora Ziemowita Karpińskiego i scenografki Teatrów Miejskich na Pohulance w Wilnie, dzięki której za kulisy tego teatru zabierał go w sam Stefan Jaracz. W latach 1936–1943 mieszkał we Lwowie, następnie – w Jaktorowie pod Warszawą. Wraz z ojcem brał udział w powstaniu warszawskim (III pluton 1. Kompanii „Warszawianka” I batalionu „Lecha Żelaznego” zgrupowania „Chrobry II” I Obwodu AK „Radwan” (Śródmieście)), jako łącznik wydostał się z okrążenia na pl. Wilsona i ewakuował z Warszawy w pierwszych dniach powstania, ciężko ranny 14 sierpnia ojciec stracił nogę.  <br/><br/>
Od 6 XII 1945 mieszkał w Sopocie przy ul. Pułaskiego 4, następnie przy ul. Dzierżyńskiego 31 (ul. 3 Maja). Od 3 I 1946 uczeń Gimnazjum (obecnie I LO) przy ul. Książąt Pomorskich w Sopocie, od 1 IX 1946 Gimnazjum Jezuitów w Gdyni-Orłowie, od 1 IX 1948 Gimnazjum dla Dorosłych (ten sam budynek I LO) w Sopocie. Po zdaniu matury w 1949 bez powodzenia próbował zdawać egzamin wstępny na Wydział Okrętowy  [[POLITECHNIKA GDAŃSKA | Politechniki Gdańskiej]]. Po wakacjach z ojcem w Olsztynie, gdzie pracował dorywczo w Okręgowej Radzie Związków Zawodowych, zadebiutował jako aktor 30 X 1949 w sztuce radzieckiej Eugeniusza Ryssa i Leonida Rachmanowa ''Okno w lesie'', na scenie Teatru im. Stefana Jaracza w Olsztynie. Wielokrotnie statystował amatorsko, dzięki dyrektorowi artystycznemu [[MILSKI STANISŁAW | Stanisławowi Milskiemu]] skierowany został na studia. W latach 1952–1956 studiował w Państwowej Wyższej Szkole Aktorskiej w Łodzi, otrzymał dyplom aktora dramatu. W latach 1955–1959 był reżyserem w Studenckim Teatrze Satyry „Pstrąg”. Pierwszym spektaklem, który wyreżyserował, był ''Kraj na Ziemi'', następnym ''Panowie, świat jest zielony'', tekst napisał wspólnie z Janem Skotnickim. Z STS „Pstrąg” wyjechał w 1955 do Francji, gdzie jego sztuka ''Panowie, świat jest zielony''  zdobyła główną nagrodę na festiwalu teatrów studenckich w Tuluzie. Pozostał w Paryżu na letnim kursie pantomimy u Marcela Marceau (1923–2007).<br/><br/>
Po dyplomie w 1956 został zaangażowany przez Kazimierza Dejmka do Teatru Nowego w Łodzi, gdzie pracował jako aktor w latach 1956–1957. Od 1958 do 1959 był asystentem reżysera Operetki Warszawskiej, od 1960 do 1969 – Estrady Sopockiej. W latach 1966–1974 aktor [[TEATR WYBRZEŻE| Teatru Wybrzeże]] w Gdańsku i równolegle (1970–1974) – kierownik artystyczny Estrady Sopockiej oraz Międzynarodowego Festiwalu Piosenki w Sopocie. W okresie 1974–1979 reżyser w Teatrze Muzycznym w Gdyni, występował też w tym teatrze jako aktor. Od początku istnienia Teatru Atelier im. Agnieszki Osieckiej w Sopocie (1989) był członkiem zespołu oraz reżyserem.<br/><br/>
Od 1984 ponownie związany z Teatrem Wybrzeże w Gdańsku. W [[OPERA BAŁTYCKA| Operze Bałtyckiej]] wyreżyserował kilka spektakli, zagrał także w ''Ariadnie na Naxos'' (2009). W 2005 prowadził warsztaty z pantomimy na Międzynarodowych Targach Sztuki Art Caucasus w Tbilisi (Gruzja).<br/><br/>
Zagrał w ponad stu trzydziestu filmach, między innymi: ''Faraonie'', ''Krzyżakach'', ''Szatanie z siódmej klasy'', ''O dwóch takich, co ukradli Księżyc'', ''Zezowatym szczęściu'', ''Wilczych echach'', ''Panu Wołodyjowskim'', ''Starej baśni'', ''Ubu Królu'', ''Am Ende kommen Touristen'' (''A na koniec przyjdą turyści'', reżyseria Robert Thalheim)) – za kreację głównej postaci otrzymał nominację do nagrody na Festiwalu Filmowym w Cannes 2007.<br/><br/>
Od 1991 związany z [[DUSZPASTERSTWO ŚRODOWISK TWÓRCZYCH ARCHIDIECEZJI GDAŃSKIEJ| Duszpasterstwem Środowisk Twórczych Archidiecezji Gdańskiej]], długo był lektorem liturgicznym i wyreżyserował wiele wydarzeń artystycznych o charakterze religijnym, np. amerykański musical ''Świadek'' (''Witness'') wg J.C. Owens (2002), ''Księga śpiewów żałobliwych św. Grzegorza z Nareku'' (2010). Członek Rady [[FUNDACJA „PRO ARTE SACRA”| Fundacji „Pro Arte Sacra”]] (od 1991). Od początku (1992) współpracował także z [[RADIO PLUS| Radiem Plus]] w Gdańsku, czytając codziennie ewangelie na antenie tej rozgłośni. Nagrał według własnego wyboru cztery płyty CD zatytułowane ''Śladami Chrystusa'' (Soliton, 2010). <br/><br/>
Laureat wielu nagród za osiągnięcia artystyczne, między innymi Chińskiego Oskara na 21. China Golden Rooster and Hundred Flowers Film Festival w Szanghaju za film ''Kaddisch für einen Freund'' (''Kadysz za przyjaciela'', reżyseria Leo Khasin, nagroda publiczności dla najlepszego aktora zagranicznego, 2013).<br/><br/>
Odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi (1978), wyróżniony Nagrodą Wojewody gdańskiego za epizodyczną rolę Kataryniarza w ''Woyzecku'' Georga Büchnera, w Teatrze Wybrzeże (1996), zdobywca Nagrody Prezydenta Miasta Sopotu „Sopocka Muza” (1999), [[NAGRODA PREZYDENTA MIASTA GDAŃSKA IM. LECHA BĄDKOWSKIEGO| Nagrody Prezydenta Miasta Gdańska]] w Dziedzinie Kultury (2005, 2010, 2015), [[NAGRODY MIASTA GDAŃSKA: KULTURALNE I NAUKOWE| Nagrody Teatralnej Miasta Gdańska]] za całokształt twórczości (2007), Nagrody Artystycznej [[GDAŃSKIE TOWARZYSTWO PRZYJACIÓŁ SZTUKI | Gdańskiego Towarzystwa Przyjaciół Sztuki]] (2008), Nagrody Marszałka Województwa Pomorskiego za całokształt twórczości (2010), Nagrody Specjalnej prezydenta Sopotu (2016).<br/><br/>
Autor wierszy, opowiadań i nowel, monodramów (między innymi ''Biblioteka w Sanato'', 2010, Dworek Sierakowskich w Sopocie), sztuk scenicznych (na przykład ''Torturowanie, czyli jak gonić w piętkę'', 2015, niewystawiona; ''Za zakrętem'', 2015, Teatr Atelier im. Agnieszki Osieckiej w Sopocie) oraz librett musicalowych (między innymi ''Bursztynowa legenda'', 2015, Teatr Muzyczny w Gdyni) czy operowych (na przykład ''Latający wiatrak'', 1998, Państwowa Opera Bałtycka w Gdańsku). Autor i współautor scenariuszy wielu wydarzeń artystycznych, między innymi ''Cyrk Rodziny Afanasjeff BIS – Akcja CYRK'' (2004). <br/><br/>
W czasie półrocznego pobytu w Bucharze, w okresie realizacji ''Faraona'' (1965), zrobił ponad 3000 fotografii. Powstała z nich ''Podróż sentymentalna – Buchara – Faraon'', która była prezentowana na 40-lecie produkcji filmu podczas XXX. Festiwalu Filmów Fabularnych w Gdyni (14 IX 2005). <br/><br/>
30 VII 1960 zawarł związek małżeński z Jolantą z domu Horno-Popławską, muzykiem, pedagogiem, w latach 1991-2001 dyrektorką Sopockiej Szkoły Muzycznej I stopnia (mieszczącej się w jej byłym domu rodzinnym), córką [[HORNO-POPŁAWSKI STANISŁAW| Stanisława Horno-Popławskiego]]. Od 1978 mieszkali w Sopocie przy ul. Bitwy pod Płowcami, od 2012 przy ul. Mieszka I. Ojciec Grzegorza (ur. 5 III 1962), absolwenta gdańskiej [[AKADEMIA SZTUK PIĘKNYCH W GDAŃSKU| Akademii Sztuk Pięknych]] (ukończył malarstwo, architekturę wnętrz i grafikę), mieszkającego na wyspie Bowen pod Vancouver, w Kolumbii Brytyjskiej (Kanada), grafika komputerowego. Pochowany na Cmentarzu Katolickim w Sopocie. {{author: JANSZ}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Ludzie]]<br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/>
Bibliografia:<br/>
Borzyszkowski Józef, ''Ryszard Ronczewski (27.06.1930 – 17.10.2020) – aktor teatralny i filmowy, reżyser, dramatopisarz – wspaniały człowiek'', „Acta Cassubiana”, 23, 2020,  s. 516-523.<br/>
Plewińska Gabriela, ''Za kurtyną czasu. Ryszard Ronczewski w rozmowie z Gabrielą Plewińską'', Muzeum Sopotu, 2020.