Tekst źródłowy strony POMNIK ŻOŁNIERZY ROSYJSKICH Z I WOJNY ŚWIATOWEJ (Cmentarz Garnizonowy)

{{web}}
[[File: Pomnik_żołnierzy_rosyjskich_Cmentarz_Garnizonowy.jpg |thumb| Pomnik Żołnierzy Rosyjskich na Cmentarzu Garnizonowym]]

'''POMNIK ŻOŁNIERZY ROSYJSKICH Z I WOJNY ŚWIATOWEJ''', na [[CMENTARZE NA TERENIE ŚRÓDMIEŚCIA (Z ANIOŁKAMI). ZESPÓŁ PRZY GRODZISKU | Cmentarzu Garnizonowym]]. Pomnik z szarego kamienia w formie wysokiej stelli, zwieńczony prawosławnym krzyżem, z napisem w języku rosyjskim „Русскимъ Воинамъ въ плћну скончавшимся 1914–1918. Вћчная Память” („Żołnierzom rosyjskim zmarłym w niewoli 1914–1918. Wieczna pamięć”), wystawiony ku czci rosyjskich żołnierzy zmarłych podczas I wojny światowej w obozach jenieckich, między innymi w [[OBOZY JENIECKIE W GDAŃSKU | obozie w Troylu]] (Gdańsk-[[PRZERÓBKA | Przeróbka]]). <br/><br/>
Od zakończenia I wojny światowej w środowiskach tzw. "białych" emigrantów rosyjskich działających na terenie II Wolnego Miasta (WMG) dyskutowany był pomysł upamiętnienia zmarłych jeńców. W 1928 ukonstytuował się komitet budowy pomnika pod patronatem największej w Gdańsku organizacji kolonii rosyjskiej w [[WOLNE MIASTO GDAŃSK, 1920–1939 | II Wolnym Mieście Gdańsku]] (WMG), Związku Wzajemnej Pomocy byłych Obywateli Rosyjskich. Podjął on starania o uzyskanie zgody na budowę pomnika na Cmentarzu Garnizonowym i przystąpił do zbierania środków na ten cel. 14 VII 1929 przedłożono Wydziałowi Spraw Wewnętrznych Senatu WMG projekt pomnika wykonany przez A. I. Fundta, Rosjanina z pochodzenia, studenta [[TECHNISCHE HOCHSCHULE DANZIG | Technische Hochschule Danzig]]. 12 sierpnia tego roku wmurowano akt fundacyjny, a 22 września dokonano odsłonięcia wykonanego przez firmę kamieniarską „Bruno Klatt” pomnika. <br/><br/>
Przeciwko umieszczeniu na pomniku godła carskiej Rosji — dwugłowego orła – zaprotestował konsul radziecki w Gdańsku  [[KALINA IGNATIJ | Ignatij Pietrowicz Kalina]]. Wywołało to długotrwały spór w środowisku Rosjan zamieszkujących w WMG, usunęły one carski herb na własny koszt, żądając od komitetu budowy pomnika ostatecznego rozstrzygnięcia sprawy jego wykończenia. W kwietniu 1933 przewodniczący komitetu przedstawił do zatwierdzenia projekt nowego emblematu, odznaczenia wojskowego Krzyża św. Jerzego, po umieszczeniu którego pomnik ponownie odsłonięto 21 X 1933. To z kolei wywołało protest byłych carskich oficerów, zrzeszonych w Stowarzyszeniu Kawalerów Krzyża św. Jerzego, którzy uznali za niestosowne umieszczanie tak wysokiego odznaczenia bojowego dla upamiętnienia „zwykłych” jeńców. Po kolejnych dwóch latach sporów o godło, doszedł jeszcze jeden powód kontrowersji – treść pierwotnego napisu umieszczonego na pomniku: „Rosjanom, ofiarom wojny 1914—1918 — bojownikom za Ojczyznę — wieczysta pamięć”. We wrześniu 1935, po burzliwej dyskusji zdjęto z pomnika Krzyż św. Jerzego i zmieniono napis. Próby wykończenia pomnika podejmowane były w późniejszych latach przez osoby prywatne, prac tych nigdy nie ukończono.  {{author: JANSZ}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Przestrzeń miasta]] <br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/>

'''Bibliografia''':<br/>
Krüger Anna, ''Cmentarz Garnizonowy w Gdańsku'', Gdańsk 2016, s. 13-14.<br/>
Romanow Andrzej, ''Zapomniany pomnik i jego historia'', „Litery”, nr 1, 1971, s. 30.<br/>
Romanow Andrzej, ''W cieniu zapomnienia — historia gdańskiego pomnika sprzed 1945'', w: tegoż, ''Gdańsk zapomniany. Szkice z dziejów miasta 1914—1939'', Gdańsk 2000, s. 118-126.