Tekst źródłowy strony SAWATZKI ANTON, ksiądz, polityk

{{paper}}
[[File: Sawatzki Anton.JPG|thumb|Anton Sawatzki]]
[[File: Anton_Sawatzki.jpg |thumb| Stoją od lewej: Hans Albert Hohnfeldt, Adalbert Boeck, [[HUTH WILHELM | Wilhelm Huth]], [[RAUSCHNING HERMANN | Hermann Rauschning]], Max Bertling, Anton Sawatzki, Wilhelm von Wnuck, [[GREISER ARTHUR KARL | Arthur Greiser]], Willibald Wiercinski-Keiser, 21 VI 1933]]
'''ANTON STEPHEN SAWATZKI''' (23 XII 1873  Pollnitz (Polnica) pod Człuchowem – 12 X 1934 Gdańsk), ksiądz katolicki, proboszcz [[KOŚCIÓŁ ŚW. JÓZEFA (Stare Miasto) | kościoła św. Józefa]], polityk. Z rodziny kaszubskiej, jeden z siedmiorga dzieci właściciela ziemskiego Jana Augusta (25 I 1826 Polnica – 18 XI 1885 Polnica) i Franciszki z domu Semrau (zm. 1900). W latach 1885-1895 uczeń Królewskiego Gimnazjum w Chojnicach, od 1895 do 1899 Seminarium Duchownego w Pelplinie, 1 IV 1899 przyjął święcenia kapłańskie. Wikary w parafiach w Złotowie (1899-1900), Tczewie (1900-1901) i rodzinnej Polnicy (1901-1906), gdzie odnowił kościół i zbudował plebanię. Od 2 VII 1906 do śmierci proboszcz kościoła św. Józefa na [[STARE MIASTO | Starym Mieście]] w Gdańsku. Jednocześnie prezes okręgu katolickiego stowarzyszenia robotniczego, w październiku 1907 założyciel stowarzyszenia katolickich pomocnic handlowych i pracownic umysłowych (Verein katholischer kaufmännischer Gehilfinnen und weiblichen Angestellten), odtwórca sieci miejskich przedszkoli katolickich. Od 1920 dziekan dekanatu Gdańsk I diecezji chełmińskiej, przewodniczący rady nadzorczej [[SZPITAL NAJŚWIĘTSZEJ MARYI PANNY | Szpitala Najświętszej Marii Panny]], od 1924 tajny szambelan papieski, od 1926 wikariusz generalny diecezji gdańskiej i papieski prałat domowy (majordomus). <br/><br/> 
Od 1908 poseł do Sejmu Pruskiego z ramienia katolickiej partii Centrum, w latach 1908-1918 jej przewodniczący, reprezentant tej partii w gdańskiej [[RADA MIEJSKA | Radzie Miejskiej]], następnie poseł do [[VOLKSTAG | Volkstagu]] (1920–1923, 1928–1930 i 1933–1934). Jako jedyny senator w latach 1920–1933 wchodził w skład wszystkich koalicyjnych władz. W 1921, w okresie dyskusji o kościelnej, administracyjnej podległości Gdańska (pozostanie w diecezji chełmińskiej, przyłączenie do diecezji warmińskiej, utworzenie jednostki samodzielnej (zob. [[ADMINISTRATURA APOSTOLSKA II WOLNEGO MIASTA GDAŃSKA | administratura apostolska II Wolnego Miasta Gdańska]]) wysuwany był jako kandydat polskich katolików na gdańskiego wikariusza generalnego. Po wyborze na administratora biskupa [[O’ROURKE EDUARD | Eduarda O’Rourke]] wszedł do utworzonego przez niego konsystorza i sądu duchownego pierwszej instancji. W latach 1921–1927 prezes Rady Nadzorczej Hansa-Banku AG. Po zdobyciu władzy w senacie przez nazistów, 21 X 1933 złożył mandat senatora. <br/><br/>
Jeden z najbardziej wpływowych polityków [[WOLNE MIASTO GDAŃSK, 1920–1939 | II Wolnego Miasta Gdańska]]. Pochowany na cmentarzu św. Józefa i św. Brygidy ([[CMENTARZE NA TERENIE ŚRÓDMIEŚCIA (Z ANIOŁKAMI). ZESPÓŁ PRZY UL. GIEŁGUDA | Cmentarze na terenie Śródmieścia (Z Aniołkami). Zespół przy ul. Giełguda]]). {{author: MA}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Ludzie]] <br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/>
'''Bibliografia''':<br/>
Andrzejewski Marek, ''Wolne Miasto Gdańsk (1920–1939). Leksykon biograficzny'', Gdańsk 2009, s. 98.<br/>
''Anton Sawatzki (1873-1934)'', w: ''Religions– und Kulturgeschichte in Ostmittel- und Südeuropa'', Bd. 3: ''Das Bistum Danzig in Lebensbildern. Ordinarien, Weihbischöfe, Generalvikare, apostolische Visitatoren 1922/25 bis 2000'', hrsgb. v. Stefan Samerski, Münster-Hamburg-London 2003, s. 52-57.<br/>
Stępniak Henryk, ''Sawatzki Anton'', w: Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego. Suplement I, Gdańsk 1998, s. 264.