Tekst źródłowy strony BOTSACK JOHANN, pastor kościoła NMP, rektor

{{paper}}
[[File:Botsack Johann.JPG|thumb|Johann Botsack]]
[[File:Johann_Botsack345.jpg|thumb|Epitafium Johanna Botsacka autorstwa Hansa Caspra Gockhellera w kościele Najświętszej Marii Panny, lata 40. XX wieku]]
[[File:Johann_Botsack.jpg|thumb|Epitafium Johanna Botsacka autorstwa Hansa Caspra Gockhellera w kościele Wniebowstąpienia Najświętszej Marii Panny, 2018]]
[[File:3_Johann_Botsack.jpg|thumb|Johann Botsack, popiersie z epitafium]]

'''JOHANN BOTSACK''' (11 VI 1600 Herford, Westfalia – 16 IX 1674 Gdańsk), teolog, pastor [[KOŚCIÓŁ WNIEBOWZIĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARII PANNY | kościoła Najświętszej Marii Panny]] (NMP). Wnuk burmistrza Herfordu (Westfalia) Johanna, syn Bertholda i Elizabeth ze szlacheckiej rodziny Nagel. Uczył się początkowo w rodzinnym Herfordzie, od 1613 w Lubece (Lübeck) i w gimnazjum akademickim w Hamburgu, od 1617 studiował teologię w Wittenberdze, Lipsku i Królewcu, tytuł magistra teologii uzyskał w 1625 w Rostocku.<br/><br/>
W Gdańsku od 1630, gdy [[RADA MIEJSKA | Rada Miejska]] zaproponowała mu stanowisko rektora [[GIMNAZJUM AKADEMICKIE | Gimnazjum Akademickiego]] i stanowisko pastora [[KOŚCIÓŁ I KLASZTOR FRANCISZKANÓW ŚW. TRÓJCY | kościoła św. Trójcy]]. Przed objęciem urządu musiał uzyskać doktorat, czego dokonał w 1631 na uniwersytecie w Wittenberdze. Wprowadzony w Gdańsku na urząd rektorski 6 VIII 1631, wykładał teologię i język hebrajski. Wyrobił sobie opinię człowieka niezwykle upartego, podczas swoje pierwszej pokazowej dysputy w Gimnazjum prowadził ją od rana do wieczora, zakończył dopiero wówczas, kiedy jego adwersarze odstąpili od swoich początkowych pogladów. W 1643 zrezygnował z funkcji rektora, od tego roku do 1672 będąc pastorem kościoła NMP, od 1646 także seniorem Ministerium Duchownego. Od 1672 pobierał rentę w wysokości 3000 florenów rocznie. <br/><br/>
Uchodził za jednego z największych ortodoksów luterańskich w Gdańsku, był przeciwnikiem synkretyzmu i [[KALWINI W GDAŃSKU | kalwinizmu]]. Za jego sprawą luteranie w 1645 przedstawili w Toruniu na wspólnym zjeździe z katolikami i kalwinistami (''Colloquium charitativum'') bardzo sztywne stanowisko (on sam, z uwagi na liczne słowne utarczki, został czasowo wykluczony z obrad). Przyczyniło się to do fiaska rozmów i braku uzyskania jedności wiary i pokoju religijnego. Na gruncie gdańskim od momentu przybycia występował przeciwko usuwaniu przez kalwinistów kościelnych ołtarzy i obrazów. Występował jednocześnie przeciwko katolikom, bezpośrednio po przybyciu do Gdańska wystąpił przeciwko odrywającemu dużą rolę na dworze króla Wałdysława IV kapucynowi Walerianowi Magni, oskarżał jezuitów o sianie zamętu w Polsce, jeszzce pod koniec życia polemizował drukami z jezuitami z [[KOLEGIUM GDAŃSKIE W STARYCH SZKOTACH | Kolegium Gdańskiego]] (jezuickiego) w [[STARE SZKOTY | Starych Szkotach]]. Zwalczał w swoich pismach także arian i menonitów. <br/><br/>
Autor prac z zakresu dogmatyki, symboliki, egzegetyki, patrystyki, teologii moralnej. Opublikował drukiem ponad 100 pism polemicznych, mów, utworów gratulacyjnych (zob. np. [[DILGER NATHANAEL, pastor kościoła NMP | Nathanael Dilger]] czy też z okazji ślubu w 1650 diakona kościoła św. Jakuba w Szczecinie Friedricha Cramera, brata przyrodniego pastora [[CRAMER JOHANN JAKOB, pastor kościoła św. Jana| Johanna Jacoba Cramera]]) i [[KAZANIE POGRZEBOWE | kazań pogrzebowych]] (zob. [[BLOCK JACOB van den, budowniczy | Jacob van den Block]]; [[FERBER CONSTANTIN (II), burmistrz Gdańska | Constantin Ferber]], [[SCHMIEDEN NATHANAEL, burmistrz Gdańska | Nathaniel Schmieden]], także i innych, np. rajców Jacoba Stuve (1659) czy Gabriela Borckmana (1668)) (zob. też sprawę [[SALOMO JOHANN, rabin, profesor Gimnazjum Akademickiego | Johanna Salomo]]). <br /><br />
Żonaty był od 1631 z Sabiną (zm. 7 XII 1642 Gdańsk), córką profesora medycyny uniwersytetu w Wittenberdze Ernsta Hettenbacha, wdową po pastorze, doktorze teologii i również profesorze uniwersytetu wittenberskiego Wolfgangu Frantzu, żegnaną żałobym wierszem m.in. przez ucznia Gimnazjum Akademickiego Johanna Pechmannusa i innych. Jako wdowiec w 1644 ożenił się z Adelgundą (zm. 17 XII 1659 Gdańsk), córką pastora [[KOŚCIÓŁ ŚW. JANA CHRZCICIELA I ŚW. JANA APOSTOŁA | kościoła św. Jana]], wspomnianego Johanna Jacoba Cramera. Żałobnym wierszami żegnali ją m.in. ojciec i brat Daniel Cramer, uczeń Gimnazjum, Benedict Boehm, Johann Berg). Z drugiego małżeństwa doczekał się trzech synów i trzech córek.<br /><br />
Synowie Johann Jacob, Daniel i Nathanael Friedrich byli uczniami Gimnazjum Akademickiego i zmarli w młodym wieku (Johann Jacob (chrzest 6 XII 1646 – 1672) wraz z Danielem (chrzest 3 IV 1651) zapisani zostali do Gimnazjum Akademickiego w lutym 1661, Nathanael Friedrich (ur. 1655) zapisany został w marcu 1672 do przedostatniej klasy (secundy)). Podobnie w młodym wieku zmarła jedna z córek. Córka Maria Elisabeth (zm. 1687) była od 15 II 1665 żoną kupca gdańskiego Ernsta von Dorne (1638–1674), Adelgunda od 4 VI 1673 była żoną dr Melchiora Schefflera.<br /><br /> 
Był m.in. ojcem chrzestnym późniejszego lekarza [[WEBERSKI JOHANN JACOB, lekarz | Johanna Jacoba Weberskiego]]. Pochowany w kościele NMP, gdzie wystawiono mu marmurowy pomnik z podobizną, wykonany przez rzeźbiarza Hansa Gockhellera. Mowę na jego pogrzebie wygłosił [[OMUTH CHRISTIAN, pastor kościoła św. Jana | Christian Omuth]], przy nakreślaniu biegu życia zmarłego korzystając z poczynionych przez niego samego wcześniejszych zapisków. Po jego śmierci dedykowano mu kilka zbiorów wierszy (m.in. autorstwa [[CALOW ABRAHAM, rektor Gimnazjum Akademickiego | Abrahama Calowa]], jego następcy na stanowisku rektora Gimnazjum Akademickiego, który już wcześniej, w 1644 był autorem okolicznościowego utworu gratulacyjnego z okazji drugiego ślubu z Adelgundą). {{author: PP}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Ludzie]]<br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br />
'''Bibliografia''': <br />
''Księga wpisów uczniów Gimnazjum Gdańskiego 1580–1814'', wyd. Zbigniew Nowak i Przemysław Szafran, Warszawa–Poznań 1974, s. 195, 223. <br />
Faber Walther, ''Botsack, Johannes'', w: Altpreußische Biographie, Bd. 1, Königsberg 1941, s. 74.<br />
Weichbrodt Dorothea, ''Patrizier, Bürger, Einwohner der Freien und Hansestadt Danzig in Stamm- und Namentafeln vom 14.–18. Jahrhundert'', Klausdorf–Schwentine 1986–1992, Bd. 1, 83.