Tekst źródłowy strony FREISLICH JOHANN BALTHASAR CHRISTIAN, kompozytor

{{paper}}
[[File:JOHANN_BALTHASAR_CHRISTIAN_FREISLICH.jpg|thumb|Strona tytułowa druku kantaty żałobnej z powodu śmierci króla polskiego Augusta III Wettyna z muzyką Johanna Balthasara Christiana Freislicha, 1763]]
[[File:Rękopis_kantaty_Ertönt_ihr_Hütten_der_Gerechten,_Johann_Balthasar_Christian_Freislich,_1741.JPG‎|thumb|Johann Balthasar Christian Freislich, rękopis kantaty Wielkanocnej ''Ertönt ihr Hütten der Gerechten'', 1741]]

'''JOHANN BALTHASAR CHRISTIAN FREISLICH''' (Freisslich, Freißlich, Fraislich) (ochrzczony 30 III 1687 Immelborn koło Salzungen – pochowany 17 IV 1764 Gdańsk), kompozytor, kapelmistrz, organista. Syn Johanna Weigolda (Wigaläus, Vigilius) (1619 Monachium – 1689), pastora w Immelborn w latach 1658–1689 i jego trzeciej żony Kathariny Bachmann z Salzungen (ur. około 1658 – pochowana 23 V 1732 Gdańsk). Brat przyrodni [[FREISLICH JOHANNES WIGULAEUS, muzyk, kantor| Johannesa Wigulaeusa Freislicha]], Johanna Tobiasa Freislicha (ur. 1675), organisty w Salzungen i [[FREISLICH MAXIMILIAN DIETRICH, kompozytor | Maximiliana Dietricha Freislicha]]. <br/><br/> 
Brak informacji o jego wykształceniu, ale o młodzieńczych ćwiczeniach  muzycznych świadczy wykonany przez niego w 1702 odpis ''Magnificatu'' Johanna Rosenmüllera. 28 X 1709 przyjęty został na uniwersytet w Jenie. Od 1714 pracował w Sonderhausen na dworze księcia Christiana Wilhelma (1647–1721), początkowo jako organista, od 1716 także jako kapelmistrz. Prawdopodobnie tak jak jego poprzednicy zobowiązany był do nauczania muzyki w tamtejszych szkołach. Na koszt księcia odbył podróż do Drezna by poznać i udoskonalić grę na pantaleonie u konstruktora tego instrumentu, Pantaleona Hebenstreita, oraz zapoznać się z życiem muzycznym drezdeńskiego dworu. 13 XI 1726 w Sonderhausen mianowany został przez księcia Günthera I sekretarzem. 
Z początkiem jesieni 1731 objął w Gdańsku stanowisko kapelmistrza kapeli [[KOŚCIÓŁ WNIEBOWZIĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARII PANNY | kościoła Najświętszej Marii Panny]] (NMP) (kapelmistrza Rady Miejskiej), wakujące po śmierci jego przyrodniego brata Maximiliana Dietricha. Pierwszym śladem jego aktywności jako kapelmistrza był (niezachowany) inwentarz instrumentów muzycznych kapeli, datowany na 27 X 1731, pod którym podpisał się jako organmistrz. <br/><br/>
Do obowiązków kapelmistrza należało komponowanie kantat na nabożeństwa w kościele NMP, jak również na różnorodne uroczystości miejskie (wybory do Rady Miejskiej, tzw. Kühr-Music, obchody historycznych rocznic lub ważnych wydarzeń aktualnych, oprawa muzyczna sześciu spotkań bractw Dworu Artusa, wprowadzanie na urząd profesorów [[GIMNAZJUM AKADEMICKIE | Gimnazjum Akademickiego]], poświęcanie organów w gdańskich kościołach) oraz na śluby i pogrzeby gdańskich patrycjuszy. Nie musiał natomiast zajmować się nauczaniem muzyki w szkole przy kościele NMP, mógł uzyskać zwolnienie z tego obowiązku, choć jego powinnością było czuwanie nad edukacją chłopców z chóru. <br/><br/>
O aktywności kapelmistrza nie tylko kompozytorskiej i wykonawczej świadczy powołanie go w 1738 do siedmioosobowej komisji oceniającej jakość wadliwie odlanych przez Jana Nicolaasa Dercka dzwonów do carillonu [[KOŚCIÓŁ ŚW. KATARZYNY ALEKSANDRYJSKIEJ | kościoła św. Katarzyny]], czy też fakt, że w 1747 przyjmował prenumeratę na rocznik kantat Georga Philippa Telemanna, który miał być dostępny w następnym roku. W marcu 1750 Rada Miejska zezwoliła, aby w obowiązkach wspierał kapelmistrza jego zięć  [[MOHRHEIM FRIEDRICH CHRISTIAN SAMUEL, kompozytor, kapelmistrz | Friedrich Christian Samuel Mohrheim]]. <br/><br/>
Był jednym z najwybitniejszych muzyków działających w Gdańsku w XVIII w. Pozostawił po sobie obfitą, różnorodną twórczość wokalno-instrumentalną. Wiemy o ponad 180 utworach, choć nie wszystkie zachowały się w całości, a do części przetrwały tylko drukowane teksty. Muzyka instrumentalna ogranicza się do informacji o jednym utworze, (niezachowanej) sonacie na cembalo i skrzypce.<br/><br/>
Najobficiej reprezentowane są kantaty religijne. Należą do nich utwory z rocznika kantat, który powstał w Sonderhausen, obejmującego 68 tytułów, oraz grupa 15 kantat skomponowanych w Gdańsku. 46 innych kantat religijnych to utwory o charakterze okolicznościowym. Z wyjątkiem jednej kantaty, pozostałe zostały napisane w Gdańsku. Są wśród nich kantaty żałobne ku czci gdańskich burmistrzów ([[SCHRADER JOACHIM JACOB, burmistrz Gdańska | Joachima Jakoba Schradera]], [[REYGER FRIEDRICH, burmistrz Gdańska | Friedricha Reygera]], [[WAHL JOHANN, burmistrz Gdańska | Johanna Wahla]], [[SCHMIDT MICHAEL, burmistrz Gdańska | Michaela Schmidta]] i [[RENNER JOHANN, burmistrz Gdańska | Johanna Rennera]]), rajców (Carla Adolfa Ferbera 1737; Carla Groddecka 1748, Johanna Bentzmanna 1749, Gottfrieda Meyera 1754, [[JANTZEN DANIEL ELERT, burgrabia gdański | Daniela Elerta Jantzena]] 1756, Johanna Ernsta Ferbera, 1757, także tajnego radcy dworu Constantina von Unruh 1763), pastora kościoła św. Bartłomieja oraz diakona kościoła św. Piotra i Pawła, Esther, żony kupca i armatora [[HAGEDORN FRIEDRICH, kupiec, armator | Friedricha Hagedorna]], Elisabeth Uphagen (zm. 1748), 15 kantat przeznaczonych na wybory do Rady Miejskiej, dwie kantaty na poświęcenie organów (w kościele Wszystkich Aniołów Bożych w 1739 i dużych organów kościoła NMP w 1760), dwie inne na uroczystości jubileuszowe 200-lecia powstanie gdańskiego Gimnazjum Akademickiego (wykonane 13 czerwca i 27 czerwca 1758). Poza kantatami skomponował w Sonderhausen cztery kompozycje pasyjne. Jedną z nich zmodyfikował w Gdańsku i każdego roku wykonywana była w Wielki Piątek od 1755 do 1764. Religijne kompozycje dopełnia kilkanaście prostych opracowań pieśni protestanckich.  <br/><br/>
Grupa utworów świeckich jest mniej liczna. Zaliczamy do niej jedno dzieło dramatyczne, operinę ''Die verliebte Nonne'', która powstała w Sonderhausen oraz 34 kantaty. Są to dzieła napisane z okazji urodzin książąt dworu Sonderhausen, także z okazji urodzin króla Augusta III Sasa i odsłonięcia jego pomnika w [[DWÓR ARTUSA| Dworze Artusa]] 7 X 1755, kantaty weselne, jubileuszowa z okazji 300-setnej rocznicy zrzucenia jarzma krzyżackiego zaprezentowana w Dworze Artusa 27 II 1754, introdukcyjne przy wprowadzania na urząd rektora i profesorów Gimnazjum Akademickiego, czy też kantata o kawie wykonywana z pewnością podczas spotkań w domach gdańskich patrycjuszy. <br/><br/>
2 XII 1726 w Sondershausen poślubił Johannę Justinę Louisę Zeitz (1710 (?) – 20 II 1769 Gdańsk). Mieli siedmioro dzieci, córki: Henriettę Luisę Sophię (ochrzczona 5 XI 1730 Sondershausen – po 1781), żonę [[MOHRHEIM FRIEDRICH CHRISTIAN SAMUEL, kompozytor, kapelmistrz | Friedricha Christiana Samuela Mohrheima]]; Augustę Dorotheę (ochrzczona 18 VI 1734 Gdańsk – pochowana 9 III 1735 Gdańsk); Dorotheę Constantię (ochrzczona 11 II 1736 Gdańsk); Christinę Lovisę (ochrzczona 25 X 1740 Gdańsk – pochowana 13 IX 1741 Gdańsk); synów: Johanna Justinusa (ochrzczony 19 VII 1729 Sondershausen); Johannesa Wigulaeusa (ochrzczony 2 X 1732 Gdańsk – po 1762); Carla Augusta (ochrzczony 11 XII 1738 – po 1783), który w 1759 wstąpił do Holenderskiej Kompanii Wschodnioindyjskiej, pracował w Kapsztadzie (Afryka Południowa), w 1783 został wybrany do rady zboru ewangelicko-luterańskiego (Evangelisch Luthersche Kerk), w 1765 poślubił Johannę Margarethę van der Stap, z którą miał dziesięcioro dzieci. Chrzestnymi dzieci kapelmistrza w Gdańsku byli m.in.: burmistrzowie [[SCHRADER JOACHIM JACOB, burmistrz Gdańska | Joachim Jakob Schrader]] i [[RENNER JOHANN, burmistrz Gdańska | Johann Renner]] oraz rajcy Daniel Schumann i Carl Groddeck. Osoby o nazwisku Freislich żyją w Kapsztadzie i w XXI wieku. {{author: DS}} {{author: JMM}} {{author: DP}}[[Category: Encyklopedia]] [[Category: Ludzie]]<br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/>

'''Bibliografia''': <br/>
Archiwum Państwowe Gdańsk, księgi metrykalne gdańskich kościołów sygn. 354/322 s. 202, 252, 287, /323 s. 14, /347 k. 129r, /363 s. 162. <br/>
Kociumbas Piotr, ''Słowo miastem przepojone. Kantata okolicznościowa w osiemnastowiecznych Gdańsku'', Wrocław 2009 (przez indeks).<br/>
Kotarski Edmund, ''Gdańska poezja okolicznościowa XVIII wieku'', Gdańsk 1997, (przez indeks).<br/>
Michalak Jerzy M., ''Od Förstera do Frühlinga: Przyczynki do dziejów życia muzycznego i teatralnego dawnego Gdańska'',  Gdańsk 2009, (przez indek).<br/>
Neschke Karla, ''Johann Balthasar Christian Freislich (1687-1764). Leben, Schaffen und Werküberlieferung'', Schriftenreihe zur mitteldeutschen Musikgeschichte. Serie 2: Forschungsbeiträge, Bd.3, Oschersleben 2000.<br/>
Neschke Karla, ''Freislich Johann Balthasar Christian. Die Musik in Geschichte und Gegenwart'', Ludwik Finscher (Hg.), Bd. 7, 2002.<br/>
Popinigis Danuta, ''Carillony i muzyka carillonowa dawnego Gdańska'', Gdańsk 2014, s. 145.<br/>
Rauschning Hermann, ''Geschichte der Musik und Musikpflege in Danzig. Von den Anfängen bis zur Auflösung der Kirchenkapellen'', Danzig 1931 (przez indeks).<br/>
Weichbrodt Dorothea, ''Patrizier, Bürger, Einwohner der Freien und Hansestadt Danzig in Stamm- und Namentafeln vom 14.–18. Jahrhundert'', Klausdorf–Schwentine 1986–1992, Bd. 1, 258. <br/><br/>
'''Dyskografia''':<br/>
''20 lat Capelli Gedanensis''. Album 2 CD, 2001 Wydawnictwo Muzyczne Futurex.<br/>
''Muzyczne Dziedzictwo Miasta Gdańska w zbiorach Biblioteki Gdańskiej PAN. Gdańskie Królestwo Kantat. Kantaty Adwentowe'', vol. 1, Goldberg Baroque Ensemble, Andrzej Mikołaj Szadejko (dyr.), 2008 Dux Recording. Producers ''Musica Baltica 1. Johann Daniel Pucklitz: Oratoria Secondo'', Goldberg Baroque Ensemble, Andrzej Szadejko (dyr.), MDG 2017 (MDG 902 1989-6.)<br/>
''Musica Baltica 8. Baroque Cantatas from Gdańsk. Meder / Du Grain / Pucklitz'', Goldberg Baroque Ensemble, Andrzej Szadejko (dyr.), MDG 2020 (MDG 902 2209-6).