Tekst źródłowy strony WIZYTY PRYMASA POLSKI STEFANA WYSZYŃSKIEGO W GDAŃSKU

{{web}}
[[File: Stefan_Wyszyński_1952.jpg |thumb| Prymas Stefan Wyszyński (z lewej), [[CYMANOWSKI JAN, ksiądz, administrator diecezji gdańskiej | ks. Jan Cymanowski]] i ks. Tadeusz Piskozub (z tyłu) podczas spotkania z wiernymi przed kościołem Najświętszego Serca Jezusowego w Gdańsku-Wrzeszczu, 1952]]
[[File: Prymas_Stefan_Wyszyński_1958.jpg |thumb| Spotkanie prymasa Stefana Wyszyńskiego z delegacją młodzieży akademickiej i duszpasterzem akademickim [[MOKRZYCKI JAN, ksiądz | ks. Janem Mokrzyckim]], Gdańsk-Oliwa 4 I 1958]]
[[File: Prymas_Stefan_Wyszyński_1959_.jpg |thumb| Od lewej prymas Stefan Wyszyński, biskup Edmund Nowicki, ks. Jan Mokrzycki, kościół Najświętszego Serca Jezusowego w Gdańsku-Wrzeszczu, 18 I 1959]]
[[File: Prymas_Wyszyński_Stefan_1959.jpg |thumb| Spotkanie studentów z prymasem Wyszyńskim w kościele Najświętszego Serca Jezusowego w Gdańsku-Wrzeszczu, 11 IV 1964; od lewej ks. prałat Władysław Padacz, biskup Edmund Nowicki, prymas Stefan Wyszyński, biskup Lech Kaczmarek]]
[[File: Prymas_Stefan_Wyszyński_1966.jpg |thumb| Prymas Stefan Wyszyński wygłasza kazanie w kościele NMP podczas głównych uroczystości milenijnych w Gdańsku, 29 V 1966]]
[[File: Prymas_S._Wyszyński_1966.jpg |thumb| Obchody Millenium, kościół NMP w Gdańsku, po baldachimem kardynał Stefan Wyszyński, przed nim biskup [[NOWICKI EDMUND, biskup gdański | Edmund Nowicki]], przed nim ks. [[ZATOR-PRZYTOCKI JÓZEF, proboszcz kościoła NMP, patron ulicy | Józef Zator-Przytocki]], 29 V 1966]]
[[File: Prymas_Stefan_Wyszyński_1978.jpg |thumb| Powitanie prymasa Stefana Wyszyńskiego pod kościołem na Przymorzu, na pierwszym planie ks. Jan Majder, przed prymasem biskup Lech Kaczmarek, za nim ks. Józef Glemp i ks. Henryk Jankowski, 16 I 1978]]
'''WIZYTY PRYMASA POLSKI STEFANA WYSZYŃSKIEGO W GDAŃSKU''' (3 VII 1901 Zuzela – 28 V 1981 Warszawa), hierarcha Kościoła rzymskokatolickiego, biskup diecezjalny lubelski (1946–1948), arcybiskup metropolita gnieźnieński i warszawski oraz przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski, prymas Polski (1948–1981); kardynał od 1953. W okresie 26 IX 1953 – 26 X 1956 internowany przez władze komunistyczne. <br/><br/>
W czasie swego prymasostwa w [[DIECEZJA GDAŃSKA | diecezji gdańskiej]] i w samym Gdańsku był jedenastokrotnie. Za każdym razem był entuzjastycznie przyjmowany przez wiernych nie tylko w świątyniach, ale przede wszystkim na ulicach – na trasie przejazdu i w okolicy kościołów. Każdorazowo też wizyty były inwigilowane przez funkcjonariuszy policji politycznej (Urzędu później Służby Bezpieczeństwa); wielokrotnie w ich trakcie władze realizowały działania zmierzające do ograniczenia frekwencji na spotkaniach z prymasem. <br/><br/>
'''1./ 7–11 VI 1952, święcenia kapłańskie diakonów gdańskich'''. <br/>
Diecezja gdańska w latach 1945–1956 pozbawiona była biskupa, co utrudniało udzielanie święceń kapłańskich jej klerykom. Zaproszenie do odwiedzenia diecezji złożył prymasowi jej administrator apostolski [[WRONKA ANDRZEJ, ksiądz, administrator diecezji, patron gdańskiej ulicy | ks. Andrzeja Wronka]], następnie jej wikariusz kapitulny [[CYMANOWSKI JAN, ksiądz, administrator diecezji gdańskiej | Jan Cymanowski]]. Prymas przybył do Gdańska w sobotę 7 VI 1952 o godz. 20.30; w [[OLIWA | Oliwie]] powitała go liczna grupa wiernych. <br/><br/>
Po godz. 7 w niedzielę 8 VI 1952 w [[KOŚCIÓŁ TRÓJCY ŚWIĘTEJ | katedrze Trójcy Świętej]] udzielił święceń prezbiteratu czterem diakonom: Albinowi Lachowskiemu, Stefanowi Milewskiemu, Alfonsowi Sarrachowi i Romanowi Wexeyowi, oraz święceń diakonatu 11 subdiakonom. Podczas sumy, w związku z odpustem parafialnym Świętej Trójcy, o godz. 11 wygłosił kazanie. Po godz. 14 prymas udzielił sakramentu bierzmowania 860 wiernym z parafii katedralnej, a po godz. 17 wiernym w liczbie 2600 w [[KOŚCIÓŁ ŚW. MIKOŁAJA | kościele św. Mikołaja]], gdzie pomagali mu biskup chełmiński Kazimierz Józef Kowalski i ks. Jan Cymanowski. W klasztorze [[DOMINIKANIE | dominikanów]] spotkał się z kapłanami pracującymi w diecezji gdańskiej. <br/><br/>
W poniedziałek 9 VI 1952 prymas odwiedził gdańskie kościoły: św. Mikołaja, [[KAPLICA KRÓLEWSKA I PLEBANIA KOŚCIOŁA NMP | Kaplicę Królewską]] na [[GŁÓWNE MIASTO | Głównym Mieście]], [[KOŚCIÓŁ I KLASZTOR FRANCISZKANÓW ŚW. TRÓJCY | św. Trójcy]] na [[STARE PRZEDMIEŚCIE | Starym Przedmieściu]], [[KOŚCIÓŁ ŚW. IGNACEGO | św. Ignacego]] w [[STARE SZKOTY | Starych Szkotach]], [[KOŚCIÓŁ ŚW. WOJCIECHA (Święty Wojciech) | św. Wojciecha]] w [[ŚWIĘTY WOJCIECH | Świętym Wojciechu]] i odbudowywany [[KOŚCIÓŁ WNIEBOWZIĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARII PANNY | Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny]] (NMP). Następnie – z krótkim przystankiem w Tczewie (diecezja chełmińska) – wyjechał na Żuławy, gdzie odwiedził parafie w Mątowach Wielkich (udzielił tam również sakramentu bierzmowania) i Nowym Stawie (wybierzmował 385 osób). O godz. 18.30 powrócił do Gdańska. W przepełnionym [[KOŚCIÓŁ NAJŚWIĘTSZEGO SERCA JEZUSOWEGO | kościele Najświętszego Serca Jezusowego]] we Wrzeszczu, w towarzystwie ks. Jana Cymanowskiego, udzielił bierzmowania 530 wiernym, a na plebanii spotkał się z kapłanami gdańskimi. We wtorek 10 VI 1952 rano zwiedził katedrę oliwską, (wysłuchał w niej koncertu organowego), klasztor pocysterski i otoczenie. Następnie przyjął 10-osobową delegację studentów wszystkich gdańskich uczelni z duszpasterzem akademickim [[MOKRZYCKI JAN, ksiądz | Janem Mokrzyckim]] oraz delegację parafian oliwskich, po czym odwiedził pobliski dom zakonny sióstr [[ELŻBIETANKI | elżbietanek]]. O godz. 17.30 wziął udział w nabożeństwie w kościele NMP Wniebowziętej Gwiazdy Morza w Sopocie, w trakcie której udzielił bierzmowania 1200 osobom, po czym spotkał się z sopockim duchowieństwem. <br/><br/>
W środę 11 VI 1952 o godz. 8.15 odjechał w stronę Warszawy, żegnany przez ks. Jana Cymanowskiego, który towarzyszył mu do Pszczółek. <br/><br/>
'''2./ 4–5 I 1958, poświęcenie gmachu wyższego seminarium duchownego'''. <br/>
W październiku 1957 biskup [[NOWICKI EDMUND, biskup gdański | bp. Edmund Nowicki]] erygował Biskupie Seminarium Duchowne ([[GDAŃSKIE SEMINARIUM DUCHOWNE | Gdańskie Seminarium Duchowne]]) w Gdańsku-Oliwie. Ponieważ nie udało mu się pozyskać żadnego gmachu, zostało ono ulokowane w dotychczasowych pomieszczeniach kurii biskupiej, a ją samą tymczasowo przeniesiono do budynku domu zakonnego sióstr elżbietanek. Do poświęcenia nowej uczelni biskup zaprosił prymasa Stefana Wyszyńskiego. Przybył on do Gdańska z Gniezna w towarzystwie swojego kapelana ks. Władysława Padacza w sobotę 4 I 1958 o godz. 12.45, wcześniej zatrzymał się też Tczew. Na granicy diecezji został przywitany przez gdańskiego ordynariusza z delegacją, a na trasie do Oliwy witali go licznie zgromadzeni na trasie przejazdu wierni. Po dotarciu na miejsce i spożyciu obiadu prymas poświęcił pomieszczenia seminaryjne o godz. 14.30, po czym w auli seminaryjnej spotkał się z duchowieństwem i klerykami, wygłaszając dłuższą przemowę. O godz. 19.30 wziął udział w nabożeństwie w katedrze oliwskiej, gdzie również wygłosił przemówienie, a o godz. 21 spotkał się z ok. 100-osobową delegacją młodzieży akademickiej i jej duszpasterzem ks. Janem Mokrzyckim. <br/><br/>
W niedzielę 5 I 1958 o godz. 8 prymas celebrował mszę i wygłosił homilię dla młodzieży w kościele NMP Wniebowziętej Gwiazdy Morza w Sopocie, następnie o godz. 10 uczestniczył we mszy celebrowanej przez biskupa Edmunda Nowickiego, w asyście liturgicznej gdańskich alumnów, w przepełnionym kościele NMP w Gdańsku i wygłosił homilię. Mowę powitalną wygłosił proboszcz parafii [[SOLARZ FRANCISZEK, proboszcz Kaplicy Królewskiej| ks. Franciszek Solarz]]. Po zakończeniu uroczystości prymas powrócił do Oliwy, skąd o godz. 14 odjechał w kierunku Warszawy, po drodze zatrzymali go jeszcze wierni w Świętym Wojciechu. <br/><br/>
'''3./ 17–19 I 1959, konsekracja biskupa Lecha Kaczmarka'''. <br/>
Na prośbę biskupa Edmunda Nowickiego bullą z 16 XI 1958 papież Jan XXIII nominował pierwszego w historii w diecezji gdańskiej biskupa pomocniczego (sufragana) w osobie [[KACZMAREK LECH, biskup gdański | ks. Lecha Kaczmarka]]. Nominacja została ogłoszona przez prymasa Stefana Wyszyńskiego 9 I 1959, a przez biskupa Edmunda Nowickiego 11 I 1959. Na prośbę nominata jego konsekratorem został prymas. <br/><br/>
Kardynał przybył z Warszawy do Gdańska 17 I 1959 o godz. 18.40, ze względu na pogodę koleją. W niedzielę 18 I 1959 uroczystość w kościele NMP rozpoczęła się o godz. 9.10 od powitania kardynała przez rektora świątyni [[ZATOR-PRZYTOCKI JÓZEF, proboszcz kościoła NMP, patron ulicy | ks. Józefa Zator-Przytockiego]]. Na uroczystość przybyło wielu gości, w tym liczna reprezentacja archidiecezji poznańskiej, z której pochodził nominat. Konsekratorem był kardynał Stefan Wyszyński, współkonsekratorami arcybiskup poznański Antoni Baraniak i biskup Edmund Nowicki, ponadto obecni byli biskupi sufragani gnieźnieński Lucjan Bernacki i chełmiński Bernard Czapliński. Na zakończenie mszy prymas wygłosił kazanie z ambony. <br/><br/>
Po nabożeństwie hierarchowie i inni goście udali się do Oliwy, gdzie zjedli obiad w refektarzu seminaryjnym. O godz. 16 prymas wygłosił przemówienie dla duchowieństwa w auli seminaryjnej, później dla sióstr zakonnych. Następnie udał się do Wrzeszcza, gdzie o godz. 20 spotkał się z młodzieżą w przepełnionym kościele akademickim Najświętszego Serca Jezusowego. <br/><br/>
W poniedziałek rano 19 I 1959 prymas odprawił mszę w kaplicy seminaryjnej i przemówił do alumnów. Po śniadaniu wyjechał autem arcybiskupa Lucjana Baraniaka w kierunku Gniezna. <br/><br/>
'''*/ 10 VI 1959''' <br/>
10 VI 1959 prymas przejeżdżał przez Trójmiasto, w tym Gdańsk, w drodze z Gniezna do Dębek (diecezja chełmińska), gdzie odwiedził letnisko kleryków gnieźnieńskiego seminarium; po drodze zwiedził też klasztor benedyktynek w Żarnowcu (diecezja chełmińska). Brak informacji, czy zatrzymywał się w Gdańsku. <br/><br/>
'''4./ 22–24 X 1960, zakończenie peregrynacji obrazu Matki Bożej Częstochowskiej'''. <br/>
W ramach przygotowań do obchodów Milenium Chrztu Polski i Wielkiej Nowenny autorskiego programu duszpasterskiego prymasa Stefana Wyszyńskiego, od maja 1957 przeprowadzana była peregrynacja kopii obrazu Matki Bożej Częstochowskiej, który miał dotrzeć do każdej parafii w kraju. Pierwszymi diecezjami, w których to zrealizowano były warszawska, siedlecka, administracja apostolska z siedzibą w Białymstoku, diecezje łomżyńska, warmińska; w gdańskiej odbyła się 18 VIII – 23 X 1960. Zwyczajem było, że w uroczystym przekazaniu obrazu z diecezji do diecezji uczestniczył prymas. <br/><br/>
Kardynał przybył do Oliwy z Warszawy 22 X 1960 o godz. 17 w towarzystwie pracownika Sekretariatu Prymasa Polski ks. Franciszka Borowca. Uroczystości pożegnalne obrazu rozpoczęły się o godz. 18.00 w sobotę 22 X 1960 w kościele NMP, gdzie całą noc odprawiano przy nim msze i modlitwy. <br/><br/>
W niedzielę 23 X 1960 o godz. 10 u bram kościoła NMP powitano dostojnych gości, wśród których obok prymasa i obu gdańskich biskupów Edmunda Nowickiego i Lecha Kaczmarka, byli biskupi ordynariusze częstochowski Zdzisław Goliński, chełmiński Kazimierz Józef Kowalski, warmiński Tomasz Wilczyński oraz sufragan chełmiński Bernard Czapliński. Po występie chóru im. Feliksa Nowowiejskiego przemówili biskupi Edmund Nowicki i Józef Kowalski, sumę celebrował biskup Zdzisław Goliński, prymas wygłosił kazanie. Po mszy poświęcił parafialną kopię obrazu, wykonaną przez malarza Witolda Minkiewicza (1899 Wilno – 1991 Gdańsk). Następnie obraz nawiedzenia został przeniesiony do samochodu, po czym w towarzystwie tłumów wiernych udał się do Gdyni (diecezja chełmińska). Prymas z biskupami i gośćmi udał się do Oliwy, gdzie krótko przemówił podczas uroczystszego obiadu w referatu seminarium; o godz. 15.30 spotkał się z gdańskim duchowieństwem, a o godz. 17 w towarzystwie gdańskich biskupów i pracowników kurii odbył spacer po molo w Sopocie. <br/><br/>
O godz. 9 w poniedziałek 24 X 1960 wyjechał do Gniezna, odwiedzając po drodze katedrę w Kwidzynie. <br/><br/>

'''5./11–13 IV 1964, ustanowienie biskupa Edmunda Nowickiego biskupem diecezjalnym gdańskim'''. <br/>
Dwa dni po śmierci drugiego biskupa gdańskiego [[SPLETT CARL MARIA, biskup gdański | Carla Marii Spletta]], 7 III 1964 papież Paweł VI mianował dotychczasowego koadiutora biskupa Edmunda Nowickiego trzecim rezydencjalnym biskupem gdańskim, kończąc tym samym stan tymczasowości w diecezji gdańskiej. 11 III 1964 prymas Stefan Wyszyński oficjalnie zawiadomił o tej decyzji biskupa Nowickiego, a miesiąc później przybył do Gdańska, by wziąć udział w uroczystym ingresie. <br/><br/>
W sobotę 11 IV 1964 o godz. 15 prymas w towarzystwie ks. Władysława Padacza przyjechał do Kolnika na granicy diecezji gdańskiej, gdzie został powitany przez obu gdańskich biskupów, wikariusza generalnego [[POLZIN FRANCISZEK BERNARD, wikariusz generalny diecezji gdańskiej | ks. Bernarda Polzina]] i grupę księży. W drodze do Gdańska wstąpił do kościoła w Pruszczu Gdańskim, gdzie wygłosił krótkie przemówienie. Po przybyciu do Oliwy zwiedził świeżo odbudowany gmach dawnej szafarni, w której ulokowano kurię biskupią, spotkał się z jej pracownikami i z balkonu wygłosił przemówienie do osób zebranych pod katedrą. Po kolacji, o godz. 19.30 wziął udział w spotkaniu z młodzieżą akademicką w kościele Najświętszego Serca Jezusowego we Wrzeszczu. <br/><br/>
W niedzielę 12 IV 1964 o godz. 9 odprawił mszę dla dzieci i młodzieży w kościele NMP Wniebowziętej Gwiazdy Morza w Sopocie, podczas której wygłosił kazanie „do młodej Polski rosnącej na gdańskim Wybrzeżu”. O godz. 11 uczestniczył w uroczystej mszy pontyfikalnej w gdańskim kościele NMP, celebrowanej przez biskupa Edmunda Nowickiego, w czasie której wygłosił kazanie „Fidelissima urbs” („Miasto najwierniejsze”). Po mszy prymas wziął udział w uroczystym obiedzie w seminarium w Oliwie, w czasie którego wygłosił przemówienie poświęcone technicyzmowi. O godz. 17 w kaplicy seminaryjnej spotkał się z ok. 200 siostrami zakonnymi, o godz. 18 z duchowieństwem diecezjalnym i zakonnym. <br/><br/>
W poniedziałek 13 IV 1964 o godz. 6.30 odprawił mszę recytowaną w kaplicy seminaryjnej, następnie przemówił do kleryków i zjadł z nimi śniadanie, po czym o godz. 9 odjechał do Warszawy. <br/><br/>
'''6./ 28–29 V 1966, obchody Milenium Chrztu Polski'''. <br/>
Centralne uroczystości milenijne w Polsce rozpoczęły się w Gnieźnie (9–16 IV 1966) i Poznaniu (16–17 IV 1966), następne przystanki na Szlaku Tysiąclecia, którym podążali polscy biskupi pod przewodem prymasa Stefana Wyszyńskiego, objęły Jasną Górę (2–3 V 1966), Kraków (7–8 V 1966), Piekary Śląskie (21–22 V 1966) i Gdańsk (28–29 V 1966), który był pierwszym miastem leżącym na Ziemiach Odzyskanych. <br/><br/>
Gdańskie obchody poprzedziła rozpoczęta w środę wieczór 25 V 1966 ponowna peregrynacja kopii obrazu Matki Bożej Częstochowskiej po niektórych parafiach dekanatów Nowy Staw, Nowy Dwór Gdański, Pruszcz Gdański i obu gdańskich. Przejazd samochodu-kaplicy z Pruszcza do Oliwy w sobotę 28 V 1966 zbiegł się z przejazdem samochodu prymasa i był utrudniony z powodu oczekujących na trasie tłumów wiernych. O godz. 19 auta przybyły do katedry oliwskiej, która również była oblężona przez wiernych i z tego powodu prymasowi nie udało się przemówić do tłumów. O godz. 20 przyjechał do kościoła Najświętszego Serca Jezusowego we Wrzeszczu, gdzie m.in. z arcybiskupem krakowskim Karolem Wojtyłą wziął udział w milenijnym nabożeństwie dla młodzieży akademickiej, w czasie którego wygłosił obszerne kazanie i poświęcił wielki różaniec z bursztynów przeznaczony jako wotum dla Jasnej Góry. <br/><br/>
W niedzielę, święto Zesłania Ducha Świętego, 29 V 1966 o godz. 8 prymas odprawił mszę w katedrze oliwskiej i wygłosił krótkie przemówienie dla alumnów, po czym wyjechał do kościoła NMP, w środku i na zewnątrz której zgromadziło się kilkadziesiąt tysięcy osób. Uroczystości rozpoczęły się o godz. 10.30 barwną i liczną procesją spod Kaplicy Królewskiej do bazyliki. Przemówienie powitalne wygłosił biskup Edmund Nowicki, który koncelebrował mszę wraz z biskupami ordynariuszami częstochowskim Stefanem Barełą, warmińskim Józefem Drzazgą, łódzkim Michałem Klepaczem, opolskim Franciszkiem Jopem, gorzowskim Wilhelmem Plutą, siedleckim Ignacym Świrskim oraz sufraganami poznańskim Franciszkiem Jedwabskim i przemyskim Bolesławem Taborskim. Równolegle dla wiernych pozostających na zewnątrz świątyni z dachu częściowo odbudowanej plebanii mszę celebrował biskup sufragan gorzowski Ignacy Jeż. Krótkie kazanie wygłosił prymas Wyszyński i było ono wielokrotnie przerywane oklaskami. Po nabożeństwie wraz z biskupami udał się na taras, skąd przemówił do wiernych i udzielił im błogosławieństwa. O godz. 14.30 odjechał w kierunku Bydgoszczy (gdzie miał wziąć udział w kolejnych uroczystościach milenijnych), rezygnując z wystawnego obiadu w gmachu seminarium w Oliwie. <br/><br/>
W trakcie tej wizyty doszło do manifestacyjnego zniszczenia i spalenia plansz propagandowych ustawionych przez władze, skierowanych swą treścią wobec Kościoła i biskupów. Do pierwszego zdarzenia doszło w Oliwie wieczorem 28 V 1966, gdy młodzi ludzie wracający z powitania prymasa pod katedrą uszkodzili takie instalacje ustawione przy pętli tramwajowej, do drugiego – w niedzielę 29 V 1966, gdy ludzie udający się w kierunku [[DWORZEC GDAŃSK GŁÓWNY | Dworca Gdańsk Główny]] zerwali i spalili plansze ustawione na ówczesnym placu Maksyma Gorkiego. Doszło do interwencji [[ZMOTORYZOWANE ODWODY MILICJI OBYWATELSKIEJ (ZOMO) W GDAŃSKU | Zmotoryzowanych Odwodów Milicji Obywatelskiej (ZOMO)]] i licznych aresztowań, a później wyroków skazujących. W opinii przedstawicieli władz ludzi podburzyły niektóre wypowiedzi kardynała Wyszyńskiego. <br/><br/>
'''7./14–15 III 1971, pogrzeb biskupa Edmunda Nowickiego'''. <br/>
10 III 1971 zmarł w Warszawie biskup Edmund Nowicki. Dwa dni wcześniej w klinice kardiologicznej przy ul. W. Oczki odwiedził go prymas Stefan Wyszyński. Rządcą diecezji w randze wikariusza kapitulnego został wybrany biskup Lech Kaczmarek, który poprosił prymasa o wygłoszenie homilii w czasie uroczystości pogrzebowych. <br/><br/>
Prymas przybył do Oliwy w niedzielę 14 III 1971 o godz. 12, w towarzystwie swojego kapelana i sekretarza ks. Józefa Glempa oraz biskupa sufragana gnieźnieńskiego Jana Czerniaka. O godz. 15 rozpoczęła się uroczystość pogrzebowa w kościele NMP. Oprócz prymasa i biskupa Kaczmarka wzięło w niej udział 28 biskupów, przedstawiciele władz uczelni katolickich i zakonów, ponadto dziesiątki tysięcy ludzi. Mszę koncelebrował pierwszy powojenny rządca diecezji gdańskiej, biskup sufragan wrocławski Andrzej Wronka z biskupami Kazimierzem Józefem Kowalskim, Józefem Drzazgą, Wilhelmem Plutą i Franciszkiem Jedwabskim. Kazanie wygłosił prymas, liturgię prowadził [[GOCŁOWSKI TADEUSZ, arcybiskup gdański| ks. Tadeusz Gocłowski]]; władze państwowe reprezentował kierownik Wydziału do Spraw Wyznań (WdSW) Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Gdańsku [[SZEWCZYK JAN, działacz społeczno-polityczny| Jan Szewczyk]]; w utrzymaniu porządku pomagali funkcjonariusze [[MILICJA OBYWATELSKA | Milicji Obywatelskiej]] (MO). Po zakończeniu nabożeństwa kondukt pogrzebowy udał się do Oliwy. Trumnę z ciałem złożono w krypcie biskupów gdańskich w katedrze oliwskiej, a ceremonii ostatniego pożegnania przewodniczył prymas. <br/><br/>
W poniedziałek 15 III 1971 o godz. 7 prymas odprawił mszę w kaplicy seminaryjnej i wygłosił kazanie dla alumnów. Przed odjazdem do Gniezna, o godz. 9 odwiedził odbudowywany [[KOŚCIÓŁ ŚW. BRYGIDY| kościół św. Brygidy]] na [[STARE MIASTO | Stary Mieście]]; w odgruzowanej i udostępnionej już do celów sakralnych zakrystii spotkał się z [[JANKOWSKI HENRYK, ksiądz | ks. Henrykiem Jankowskim]] i grupą parafian. Do granicy diecezji prymasowi towarzyszyli biskup Lech Kaczmarek i ks. Bernard Polzin. <br/><br/>

'''8./ 12–13 VI 1972, konsekracja biskupa Józefa Kazimierza Kluza'''. <br/>
6 XII 1971 biskup Lech Kaczmarek został czwartym biskupem rezydencjalnym gdańskim. Jako kandydata na opróżnione stanowisko biskupa pomocniczego zaproponował [[KLUZ KAZIMIERZ, biskup | ks. Kazimierza Kluza]] , który 12 V 1972 został nominowany przez papieża Pawła VI, co ogłoszono w diecezji 15 V 1972. Uroczystość przyjęcia sakry biskupiej z rąk kardynała Stefana Wyszyńskiego wyznaczono na 12 VI 1972. <br/><br/>
Prymas przyjechał do Oliwy z Bydgoszczy w poniedziałek 12 VI 1972 o godz. 17, w towarzystwie ks. Józefa Glempa. Uroczystość w kościele NMP rozpoczęła się o godz. 19. Głównym konsekratorem biskupa nominata był kardynał Stefan Wyszyński, a współkonsekratorami biskupi Lech Kaczmarek i Andrzej Wronka, ceremonię prowadził rektor seminarium duchownego ks. Tadeusz Gocłowski. W uroczystości udział wzięli biskupi diecezjalny tarnowski Jerzy Ablewicz i pomocniczy chełmiński Bernard Czapliński. Świątynię i jej otoczenie wypełniły tłumy wiernych. Po uroczystości jej główni uczestnicy i goście wzięli udział w kolacji w refektarzu seminaryjnym w Oliwie. <br/><br/>
We wtorek 13 VI 1972 o godz. 6.30 prymas wyjechał z Oliwy do Gniezna, odprowadzony przez obu gdańskich biskupów do granic diecezji. <br/><br/>
'''9./ 14 X 1973, jubileusz 600-lecia śmierci św. Brygidy i poświęcenie kamienia węgielnego pod nowy gmach seminarium'''. <br/>
W lutym 1970, po wieloletnich staraniach, władze państwowe przekazały kurii biskupiej ruiny kościoła św. Brygidy ze zgodą na jej odbudowę. Zajął się nią mianowany najpierw duszpasterzem przy tej świątyni, a 1 VIII 1971 administratorem reaktywowanej parafii ks. Henryk Jankowski. Środki finansowe na odbudowę pochodziły także od prymasa Stefana Wyszyńskiego. Z tego powodu ks. Henryk Jankowski zaprosił kardynała na uroczystość związaną z 600. rocznicą śmierci patronki kościoła (23 VII 1373). <br/><br/>
Prymas przyjechał do diecezji gdańskiej przed południem 14 X 1973, na jej granicy został powitany przez biskupa Lecha Kaczmarka i pracowników kurii biskupiej. O godz. 11 przybył do wypełnionego wiernymi kościoła św. Brygidy. Mszę koncelebrowali biskupi Kaczmarek, Bernard Czapliński, Ignacy Jeż, Franciszek Jedwabski i Kazimierz Kluz; kazanie wygłosił kardynał Wyszyński. Po nabożeństwie goście pojechali na obiad w seminarium w Oliwie, w którym wzięli udział duchowni, alumni i ich rodzice, po czym udali się na plac budowy nowego gmachu seminarium (dobudowa skrzydła). Po przemówieniu biskupa Kaczmarka prymas poświęcił kamień węgielny wyjęty z podziemi katedry gnieźnieńskiej, wkomponowany w miedzianą tablicę pamiątkową. O godz. 15 odjechał w kierunku Gniezna, odprowadzony do granic diecezji. <br/><br/>
'''10./ 12–14 IV 1975, jubileusz 50-lecia diecezji gdańskiej'''. <br/>
Diecezja gdańska została erygowana bullą papieża Piusa XI z 30 XII 1925. Jubileusz jej 50-lecia obchodzono w roku 1975, a główne uroczystości zaplanowano na 13 IV 1975 z udziałem prymasa Stefana Wyszyńskiego. Prymas przyjechał do diecezji gdańskiej z Bydgoszczy 12 IV 1975, w towarzystwie swojego sekretarza, ks. Józefa Glempa. O godz. 17 został powitany na granicy diecezji przez biskupa Lecha Kaczmarka, przedstawicieli duchowieństwa i wiernych. <br/><br/>
W niedzielę 13 IV 1975 o godz. 9 prymas odprawił mszę w katedrze oliwskiej, podczas której wygłosił jubileuszowe kazanie. O godz. 12 w kościele NMP odbyła się centralna uroczystość, z udziałem kilkunastu polskich biskupów i tłumów wiernych. Mszę koncelebrowało 12 kapłanów gdańskich pod przewodem arcybiskupa poznańskiego Antoniego Baraniaka. Kazanie wygłosił kardynał Stefan Wyszyński. Po uroczystości prymas pojechał na [[PRZYMORZE| Przymorze]], gdzie obejrzał powstające osiedle i budowany [[KOŚCIÓŁ NAJŚWIĘTSZEJ MARYI PANNY KRÓLOWEJ RÓŻAŃCA ŚWIĘTEGO | kościół Najświętszej Maryi Panny Królowej Różańca Świętego]]. O godz. 15 dostojni goście spotkali się w refektarzu seminaryjnym na obiedzie z udziałem świeckich. Wieczorem w katedrze oliwskiej odbyło się jubileuszowe sympozjum z udziałem prymasa i biskupów oraz oprawą muzyczną w postaci koncertu organowego w wykonaniu prof. Leona Batora i występu chóru chłopięco-męskiego pod dyrekcją [[ŁUKASZEWSKI JAN, dyrygent | Jana Łukaszewskiego]]. Referaty wygłosili doc. dr Stanisław Mielczarski z Instytutu Historii [[UNIWERSYTET GDAŃSKI | Uniwersytetu Gdańskiego]], ks. dr Alojzy Rotta i [[BOGDANOWICZ STANISŁAW, proboszcz kościoła NMP | ks. Stanisław Bogdanowicz]]; na koniec przemówił prymas. <br/><br/>
Rankiem w poniedziałek 14 IV 1975 prymas odprawił mszę w kaplicy seminaryjnej i przemówił do alumnów oraz zjadł z nimi śniadanie. Po godz. 9 odwiedził kościół św. Brygidy, gdzie obejrzał powstające wyposażenie świątyni, po czym odjechał do Gniezna.<br/><br/>

'''11./ 16–17 IV 1978, poświęcenie nowego gmachu seminarium duchownego'''. <br/>
Budowa nowego gmachu (skrzydła) Biskupiego Seminarium Duchownego w Oliwie trwała w latach 1973–1978. Na jego poświęcenie został zaproszony prymas Stefan Wyszyński, który przyjechał do Gdańska z Bydgoszczy w niedzielę 16 IV 1978 przed południem, w towarzystwie ks. Józefa Glempa i członkini Instytutu Prymasowskiego dr n. med. Marii Wójtowicz. Na granicy diecezji nastąpiło tradycyjne powitanie przez biskupa Lecha Kaczmarka. Pod katedrą oliwską o godz. 11.15 na prymasa czekały tłumy wiernych. Mszę celebrował biskup gdański, kazanie wygłosił prymas. Po nabożeństwie wszyscy udali się w procesji do nowego gmachu seminarium, gdzie kardynał poświęcił posąg Chrystusa i pomieszczenia seminarium, następnie wzięli udział w obiedzie w nowym refektarzu seminaryjnym z udziałem inteligencji. Tego samego dnia o godz. 18 prymas udał się na Przymorze, gdzie w kościele NMP Królowej Różańca św. spotkał się z parafianami i przedstawicielami wszystkich ośrodków diecezjalnego duszpasterstwa akademickiego. Mszę celebrował ks. Bernard Polzin, kazanie wygłosił kardynał Wyszyński. Prymas poświęcił też świeżo wykonany sztandar Duszpasterstwa Akademickiego w Gdańsku. <br/><br/>
W poniedziałek 17 IV 1978 o godz. 7.30 prymas odprawił mszę z kazaniem w kaplicy seminaryjnej dla alumnów. Po śniadaniu z alumnami i kadrą profesorską uczelni, w towarzystwie ks. Bernarda Polzina po godz. 9.30 zwiedził kościół św. Mikołaja i odwiedził kościół św. Brygidy (na plebanii zjadł obiad). O godz. 13.30 odjechał do Bydgoszczy. {{author:DG}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Życie miasta]] <br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/>

'''Bibliografia''': <br/>
Abryszeński Piotr, Gucewicz Daniel, ''Grudniowa kolęda. Kościół katolicki w Trójmieście wobec Grudnia ’70'', Gdańsk–Warszawa 2020.  <br/>
Bogdanowicz Stanisław, ''Miasto najwierniejsze. Prymas Tysiąclecia w Gdańsku'', Warszawa 1997. <br/>
Gucewicz Daniel, ''Rok 1966 w Gdańsku. Milenium kontra Tysiąclecie'', Gdańsk 2014. <br/>
Potykanowicz-Suda Lidia, ''Państwo a Kościół katolicki w województwie gdańskim w latach 1945–1970'', Warszawa 2011. <br/>
Wyszyński Stefan, ''Miasto najwierniejsze. Prymas Tysiąclecia do mieszkańców Gdańska'', red. Maria Okońska, Mirosława Plaskacz, Anna Rastawicka, Warszawa 1997. <br/>
Wyszyński Stefan, ''Zapisko Pro memoria z lat 1949–1981'' (komputeropisy z zasobu Archiwum Archidiecezji w Warszawie; poszczególne roczniki wydane przez Instytut Pamięci Narodowej, Archidiecezję Warszawską, Archidiecezję Gnieźnieńską, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego od 2017).