Tekst źródłowy strony ŚWIAŁKOWSKI CZESŁAW, architekt, działacz gdańskiej Polonii

{{web}}
[[File: Czesław_Świałkowski,_tablica.jpg |thumb| Tablica pamiątkowa poświęcona Czesławowi Świałkowskiemu, po prawej zdjęcie z uroczystości poświęcenia gmachu Polskiego Urzędu Pocztowego nr 3 w 1925, Czesław Świałkowski stoi (bez nakrycia głowy) drugi po prawej]]
[[File: Dawna_ochronka_przy_ul._Czyżewskiego_12.JPG |thumb| Budynek dawnej ochronki przy ul. Czyżewskiego 12, 2018]]
'''CZESŁAW ŚWIAŁKOWSKI''' (16 VI 1883 Gołańcz, powiat wągrowiecki, Wielkopolska – 25 IX 1959 Gdańsk), architekt, działacz gdańskiej Polonii. Ukończył studia architektoniczne w Poznaniu. Po zakończeniu I wojny światowej działacz [[PODKOMISARIAT NACZELNEJ RADY LUDOWEJ W GDAŃSKU (1918–1919) | Podkomisariatu Naczelnej Rady Ludowej w Gdańsku]]. 19 VII 1919, w okresie dyskusji o podziale mienia państwa niemieckiego między Polskę a [[WOLNE MIASTO GDAŃSK, 1920–1939 | II Wolne Miasto Gdańsk]] (WMG), powołany został do Komisji Rejestracyjnej (zob. [[DELEGACJA RZĄDU POLSKIEGO W GDAŃSKU (1919–1920) | Delegacja Rządu Polskiego w Gdańsku, 1919–1920]]), stając na czele działu Kolei Państwowych. Od 1919 przewodniczył Związkowi Urzędników Polaków na Prusy Królewskie, Warmię i Mazury, od 15 II 1920 – po połączeniu ze Związkiem Rzemieślników i Robotników – przewodniczył gdańskiemu oddziałowi Polskiego Związku Kolejowców (z centralą w Warszawie). Był kandydatem w wyborach do [[ZGROMADZENIE KONSTYTUCYJNE II WOLNEGO MIASTA GDAŃSKA | Zgromadzenia Konstytucyjnego II WMG]].<br/><br/>
Po powstaniu II WMG i przejęciu zarządu kolei przez Polskę, w [[DYREKCJA KOLEI | Dyrekcji Kolei]] w Gdańsku był kierownikiem grupy do spraw budownictwa. Dla rodzinnej Gołańczy bezpłatnie zaprojektował w 1923 pomnik patrona miasta, św. Wawrzyńca. Pomnik, uroczyście odsłonięty 9 VIII 1925, wykonał prof. Marcin Rożek (pomnik zniszczony przez Niemców w 1939, odrestaurowany w 2000). <br/><br/>
Po przejęciu przez Pocztę Polską w Gdańsku części budynku przy Heveliusplatz 1/2 (pl. Obrońców Poczty Polskiej) (zob. [[POCZTA | Poczta]], [[OBRONA POCZTY POLSKIEJ 1 IX 1939 | Obrona Poczty Polskiej 1 IX 1939]]), zaprojektował przebudowę wnętrza parteru z przeznaczeniem na Polski Urząd Pocztowo–Telekomunikacyjny Nr 3 (w 1926 zmieniono jego numer na „1”) oraz budowę kompleksu garażowego na jego zapleczu (dwa garaże na samochody i jeden garaż na rowery służbowe). Uczestniczył w uroczystym otwarciu 5 I 1925. Był autorem projektu nowego budynku Polskiego Urzędu Pocztowego Nr 3, tzw. poczty morskiej przy Broschkischerweg 23 ([[WIŚLNA, ulica | ul. Wiślna]]) w porcie gdańskim, utrzymanego w tzw. stylu dworkowym (nawiązującym architekturą do polskich dworów szlacheckich). Również brał udział w uroczysty otwarciu 1 VIII 1926. W 1927 otwarto zaprojektowany przez niego, również w stylu dworkowym, budynek przy Festungstrasse (ul. Roberta de Plelo 6) jako siedzibę polskich przedsiębiorstw maklerskich i spedycyjnych (obecnie siedziba Portu Gdańskiego Eksploatacja SA). W 1928 był autorem projektu przebudowy budynku polskiej ochronki przy  Ludolfinerweg 12a/b (ul. Czyżewskiego 12b), prowadzonej przez [[GDAŃSKA MACIERZ SZKOLNA (1921–1939) | Gdańską Macierz Szkolną]] (obecnie przedszkole „Leśny Domek”) oraz ochronki przy ul. Niederfeld 108 (ul. Żuławska, obecni siedziba Niepublicznego Przedszkola „Krasnal”). W obu ochronkach zaprojektował osobną aulę ze sceną, które były również miejscem spotkań stowarzyszeń gdańskiej Polonii. <br/><br/>
Zaprojektował adaptację na [[KOŚCIÓŁ ŚW. STANISŁAWA BISKUPA MĘCZENNIKA | kościół św. Stanisława Biskupa Męczennika]] budynek byłej wojskowej ujeżdżalni przy Heeresanger 13 ([[LEGIONÓW, aleja | al. Legionów]]). Na zlecenie Polskiego Towarzystwa Budowy [[KOŚCIÓŁ CHRYSTUSA KRÓLA | kościoła Chrystusa Króla]] w 1930 wykonał bezpłatnie projekt tej świątyni. 30 X 1932 poświęcono obiekt tymczasowy, kościoła właściwego nie zdążono wybudować do czasu wybuchu II wojny światowej, a jego projekt zaginął. W 1935 wykonał plany przebudowy wnętrz budynku Dyrekcji Kolei w Gdańsku, w 1937 budynku Domu Polskiego w Piekle i niezrealizowaną rozbudowę garażu Państwowego Urzędu Pocztowo–Telegraficznego Nr 1 przy Heveliusplatz 1/2 w Gdańsku. W 1935 wszedł w skład Komitetu Budowy [rozbudowy] [[GIMNAZJUM POLSKIE | Gimnazjum Polskiego]].  <br/><br/>
Był członkiem Zarządu Macierzy Szkolnej w Gdańsku, także członkiem Zarządu Polskiego Towarzystwa Budowy Kościoła Chrystusa Króla, Zarządu Towarzystwa Budowy Kościoła Polskiego w Sopocie, Zarządu Okręgu Towarzystwa Byłych Wojaków w Wolnym Mieście Gdańsku. Po II wojnie światowej zaprojektował funkcjonujący w latach 1952–1967 budynek [[DWORZEC WE WRZESZCZU | dworca we Wrzeszczu]] oraz projekt odbudowy [[KOŚCIÓŁ ŚW. ELŻBIETY | kościoła św. Elżbiety]].<br/><br/>
Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (2 V 1923). Pochowany na [[CMENTARZE WE WRZESZCZU. SREBRZYSKO | cmentarzu Srebrzysko]]. {{author: JTU}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Ludzie]]<br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/>

'''Bibliografia''': <br/>
Archiwum Państwowe w Gdańsku, Zespół akt Państwowego Urzędu Policji Budowlanej w Gdańsku, sygn. 15/3215.<br/>
„Gazeta Gdańska”, 26 II 1920.<br/>
Sprawozdanie dyrektora Gimnazjum im. Józefa Piłsudskiego Macierzy Szkolnej w Gdańsku za rok szkolny 1945/1936, Gdańsk 1936, s. 14.