Tekst źródłowy strony ORTSCHEID MARTINUS, pastor kościoła św. Ducha

{{web}}




'''MARTINUS ORTSCHEID''' (Martin; Ordscheid) (zm. 1586), pastor [[KOŚCIÓŁ ŚW. DUCHA | kościoła św. Ducha]] przy [[SZPITAL ŚW. DUCHA | szpitalu św. Ducha]]. W latach 1552–1586 polski kaznodzieja i pastor kościoła św. Ducha w Gdańsku. Ufundował tam w 1571 – mimo istnienia zakazu chrztów w kościołach szpitalnych – pierwszą kamienną chrzcielnicę, usuniętą po jego śmierci.<br/><br/>
W 1564 wyznaczony przez [[RADA MIEJSKA | Radę Miejską]] na kaznodzieję [[KOŚCIÓŁ ŚW. MIKOŁAJA| kościoła św. Mikołaja]], opuszczonego przez [[DOMINIKANIE | dominikanów]], m.in. na skutek panującej wówczas w mieście wielkiej zarazy (dżumy) ([[EPIDEMIE NOWOŻYTNE | epidemie nowożytne, tabela]]). Głosił w tym kościele luterańskie kazania w języku polskim i zamieszkał w klasztorze dominikańskim. Po interwencjach kolejnych nuncjuszy apostolskich, Johanna Commendone i Juliusa Ruggieri, oraz powołanej przez króla Zygmunta II Augusta komisji (w osobach kasztelana gdańskiego [[KOSTKA JAN I, kasztelan gdański | Jana Kostki]] i opata oliwskiego [[GESCHKAU (Geschaw, Jeschke) KASPAR, opat oliwski | Kaspra Geschkaua]]), zmuszony został w sierpniu 1567 do rezygnacji z tego stanowiska i opuszczenia klasztoru.<br/><br/>
Od 1562 samotnie, od 1569 wraz z pastorem [[KOŚCIÓŁ ŚW. BARTŁOMIEJA I OPIEKI NAJŚWIĘTSZEJ BOGURODZICY | kościoła św. Bartłomieja]] [[SAGITTARIUS GREGORIUS, pastor kościoła św. Bartłomieja | Gregoriusem Sagittariusem]] (Schützem) bronił egzorcyzmu stosowanego przy obrzędzie chrztu (więcej w biogramie Sagittariusa). Wraz z innymi stronnikami „nowej wiary” (luteranizmu), jak Hans Weidmann, Jörg Schepp, Joachim Mörlin czy Benedict Morgenstern (nie tylko egzorcyzmu), wspomniany został w wierszowanym paszkwilu z 1572/1573, podpisanym przez Jeremiasa Romanusa, ale przypisywanym niemieckiemu kronikarzowi Johannowi Hasentödterowi (1517–1586). Wiersz, pełen niewybrednych epitetów dotyczących pochodzenia opisywanych osób, wyglądu, wykształcenia itd., kończą zwrotki poświęcone niedouczonemu „Ortscheißowi” (świadomie zniekształcone nazwisko: „scheißen”) i jego egzorcyzmom, które „ochrzczą nawet woła” (w wolnym tłumaczeniu), oraz podsumowaniem, iż wiersz jest o „tych, którzy rozerwali Kościół”. {{author:JANSZ}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Ludzie]]
<br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/>



'''Bibliografia''': <br/>
Freytag Hermann, ''Danzigs zu Wittenberg in der Zeit der Reformation'', „Zeitschrift des Westpreussischen Geschichtsvereins” 1913, H. 55, s. 44–45.<br/>
Janse Wim, Pitkin Barbara, ''Dutch Review of Church History'', ''The Formation of Clerical and Confessional Identities in Early Modern Europe'', v. 85, Leiden 2006, s. 247.<br/>
Kościelak Sławomir, ''Katolicy w protestanckim Gdańsku od połowy XVI do końca XVIII wieku'', Gdańsk 2012, s. 62–63. <br/>
Müller Michael G., ''Zweite Reformation und städtische Autonomie im königlichen Preussen. Danzig, Elbing und Thorn während der Konfessionalisierung (1557–1660)'', Berlin 1997, s. 70.<br/>
Prätorius Ephraim, ''Dantziger-Lehrer Gedächtniβ…'', Danzig und Leipzig, 1760, s. 17.<br/>
Rhesa Ludwig, ''Kurzgefaßte Nachrichten von allen seit der Reformation an den evangelischen Kirchen in Westpreuszen angestellten Predigern'', Königsberg 1834, s. 64.