Tekst źródłowy strony FUCHS GUSTAV ADOLF, wydawca, senator

{{paper}}
[[File:1_Gustav_Adolf_Fusch.png |thumb|Gustav Adolf Fuchs, zaginiony portret autorstwa Ottona Dixa, 1928]]

'''GUSTAV ADOLF FUCHS''' (27 VI 1857 Heilbronn, Badenia-Wirtembergia – 8 III 1929 Gdańsk), kupiec, wydawca, [[SENAT II WOLNEGO MIASTA GDAŃSKA 1920–1939 | senator II Wolnego Miasta Gdańska]] (WMG). Jeden z sześciorga dzieci Gustava (16 III 1830 – 1 IX 1878), hurtowego pośrednika w handlu wyrobami z żelaza, i Wilhelmine Luise (17 IX 1833 – 25 II 1919), córki producenta kwasu siarkowego Michaela Münzinga (30 III 1807 Flein - 29 XI 1879 Heilbronn) oraz poślubionej 2 V 1891 w Heilbronn Christiane Luise z domu Köber (1812–1878), córki młynarza z Lauffen am Neckar. Brat Alberta (23 VI 1858 – 19 I 1931), Clary Elisabeth, zamężnej Amann (ur. 17 IX 1862), Marii Luisy (11 VIII 1864 – 3 X 1918), Karla Friedricha Rudolfa (10 X 1865 – 12 I 1947) i Hermanna Eugena (ur. 21 IV 1867). Studiował ekonomię w Strasburgu u Gustava Schmollera (1838–1917), specjalizował się w problematyce bankowej. Po śmierci ojca wraz z bratem Albertem został prokurentem jego firmy, prowadzonej nadal przez matkę, w 1884 zostali jej właścicielami, w 1893 odstąpił swoją część bratu i zajął się wydawaniem prasy. Równolegle pracował w Wittenberdze, działał w partii narodowo-liberalnej (Nationalliberale (Deutsche) Partei) stając nawet na jej czele i bez powodzenia kandydując w wyborach 1897 do Reichstagu. <br/><br/>
W Gdańsku od 1894, założył spółkę komandytową „Fuchs & Cie.” („Fuchs i S-ka”), która od 15 października wydawała [[DANZIGER NEUESTE NACHRICHTEN, dziennik | „Danziger Neueste Nachrichten”]]. Zamieszkał w kamienicy przy Breitgasse 90/94 (ul. Szeroka), gdzie mieściła się także część jego wydawnictwa. W wydawnictwie wprowadził świadczenie społeczne dla pracowników, takie jak urlop wypoczynkowy, dodatek urlopowy i dopłatę do czynszu. W latach 1900–1919 członek [[RADA MIEJSKA | Rady Miejskiej Gdańska]], w 1920 poseł do [[ZGROMADZENIE KONSTYTUCYJNE II WOLNEGO MIASTA GDAŃSKA | Zgromadzenia Konstytucyjnego II Wolnego Miasta Gdańska]], w okresie 1924–1926 senator.<br/><br/>
Konsolidował i unowocześniał prasowy rynek wydawniczy Niemiec (m.in. w 1909 z Augustem Huckiem, od 1902 właścicielem „Stettiner Neueste Nachrichten”, z Augustem Madsackiem, z którymi od 1907 był współzałożycielem „Württemberger Zeitung”, oraz wydawcą „Stuttgarter Neues Tagblatt” Carlem Esserem utworzył holding Stuttgarter Zeitungverlag). Przewodniczący związku wydawców prasy w Prusach Zachodnich, następnie jego prezes na terenie II WMG; m.in. wchodził w skład Zarządu Głównego Verein Deutscher Zeitungsverleger (Stowarzyszenie Wydawców Gazet Niemieckich) i rady nadzorczej „Münchener Zeitung“. W latach 20. XX wieku był akcjonariuszem spółki wydawniczej [[KAFEMANN OTTO JULIUS, wydawca | Ottona  Juliusa Kafemanna]] (wydającej m.in. [[DANZIGER ZEITUNG (II), dziennik | „Danziger Zeitung”]]). Posiadał duże wpływy, miał konserwatywne zapatrywania, wielbiciel Ottona Bismarcka. W 1927 Ehrenbürger (obywatel honorowy, odpowiednik obecnego doktora honoris causa) [[TECHNISCHE HOCHSCHULE DANZIG | Technische Hochschule Danzig]], w tym samy roku doktor inżynier honoris causa Technische Hochschule w Stuttgarcie za rozwój technologii druku prasy, rok później utworzył tamże fundację swojego imienia. <br/><br/>
Zasłużony dla życia teatralnego, szczególnie dla organizacji festiwali Danziger Waldspiele (1911-1912) w [[TEATR LEŚNY | Teatrze Leśnym]] (Waldtheater) w Gaju Gutenberga (Gutenberghain) we Wrzeszczu i spektakli w Operze Leśnej w Sopocie. W latach 1927–1929 członek Kaiser-Wilhelm-Gesellschaft zur Förderung der Wissenschaften (Towarzystwo Postępu Naukowego im. Cesarza Wilhelma; po II wojnie światowej Towarzystwo im. Maxa Plancka). 19 X 1918 w [[SPORTHALLE  (Opera Bałtycka) | Sporthalle (Opera Bałtycka)]] odbył się specjalny koncert dla uczczenia jego 60. urodzin. <br/><br/>
Od 1891 żonaty był z poślubioną w Heilbronnie Clarą (ur. 1868), córką wittenberskiego generała Franza von Rölla (1832-1910), który w 1870 otrzymał szlachectwo, i Pauliny z domu Heinrich. Syn Hans Gustav Franz (6 II 1892 Heilbronn am Neckar – maj 1945 Greifswald) po maturze w Gdańsku i studiach na uniwersytetach w Monachium i Heidelbergu (od 1913 doktor) kontynuował wydawanie dziennika, po 1933 stopniowo tracąc kontrole nad pismem, w 1939 odsunięty od pracy przez nazistów, mieszkał przy Ostseestraße 9 (al. Hallera), żonaty był z Melanią z domu Schaper (zm. 6 XII 1942). {{author: MA}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Ludzie]]<br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/>
'''Bibliografia''':<br/>
Urzad Stanu Cywilnego Gdańsk, nr 509/29 (akt zgonu).<br/>
„Danziger Neueste Nachrichten”, 10, 11 i 13 III 1929 (nekrologi); 7 XII 1942, nr 287, s. 3.<br/>
Andrzejewski Marek, ''Wolne Miasto Gdańsk (1920-1939). Leksykon Biograficzny'', Gdańsk 2009, s. 35-37.<br/>
Bahr Ernst, ''Fuchs Gustav Adolph'', w: Neue Deutsche Biographie, Bd. 5, Berlin 1961, s. 679.