Tekst źródłowy strony LIGA MORSKA I RZECZNA

{{web}}
 [[File:1_Liga_Morska_i_Rzeczna.jpg|thumb|Przemarsz delegatów Ligi Morskiej i Kolonialnej ulicami Gdańska 1 VI 1935 (na zdjęciu: obecną ul. Podwale Grodzkie przy skrzyżowaniu z ul. Elżbietańską)]]

'''LIGA MORSKA I RZECZNA'''. 1 X 1918 w Warszawie utworzono Stowarzyszenie Pracowników na Polu Rozwoju Żeglugi „Bandera Polska”, którego głównym celem było przygotowanie dla przyszłej polskiej administracji planu działania w zakresie spraw związanych z gospodarką wodną morską i śródlądową. W maju 1919 stowarzyszenie przekształcono w Ligę Żeglugi Polskiej (LŻP), mające propagować w polskim społeczeństwie kwestie związane z morzem i żeglugą. 27 IV 1924 walne zgromadzenie LŻP uchwaliło zmiany w statucie organizacji i powołało do życia Ligę Morską i Rzeczną (LMiRz), w której znaleźli się zarówno działacze LŻP, jak i wcześniejszej Bandery Polskiej. W takiej postaci LMiRz funkcjonowała do 1930. Wówczas, na fali tendencji do posiadania terytoriów zamorskich, zmieniono nazwę organizacji na Ligę Morską i Kolonialną (LMiK). Mimo licznych przekształceń była to zawsze ta sama organizacja społeczna, skupiająca obok szerokiego grona młodzieży najwybitniejszych ludzi morza, wśród nich tak znanych i uznanych jak: wiceadmirał Kazimierz Porębski, gen. Mariusz Zaruski, [[BOROWSKI MICHAŁ ALEKSANDER, kontradmirał, patron gdańskiej ulicy | Michał Aleksander Borowski]] czy gen. Gustaw Orlicz-Dreszer, jeden z najaktywniejszych jej prezesów, inżynier Eugeniusz Kwiatkowski. <br /><br /> 
W dniach 1–3 VI 1935 w Gdańsku odbył się V Walny Zjazd LMiK. Brało w nim udział 848 delegatów na czele z prezesem Zarządu gen. Gustawem Orliczem-Dreszerem. Zjazd rozpoczął się mszą w [[KOŚCIÓŁ CHRYSTUSA KRÓLA| kościele Chrystusa Króla]] (przy obecnej ul. Rogaczewskiego), kazanie wygłosił biskup chełmiński (ze stolicą w Pelplinie) Stanisław Okoniewski, plenarne posiedzenie miało miejsce w [[HALA WIDOWISKOWO-SPORTOWA| hali widowisko-sportowej]] przy Fuchswall 6 (ul. Lisia Grobla), skąd pochód uczestników ulicami Gdańska przeszedł do siedziby [[KOMISARIAT GENERALNY RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ W II WMG| Komisariatu Generalnego RP]] przy Neugarten 27 (ul. Nowe Ogrody). Odsłonięto tu tablicę poświęconą Józefowi Piłsudskiemu (zniszczoną w 1939 przez Niemców, odnowioną w 2010), podjęto decyzję o zbiórce pieniędzy na nowy polski okręt podwodny mający nosić imię Marszałka. Po morskiej wycieczce statkiem pasażerskim SS „Kościuszko” na Bornholm, zjazd zakończono w Gdyni.<br /><br /> 
Wybuch II wojny światowej przerwał istnienie LMiK. Reaktywowana 20 X 1944 w Lublinie jako Liga Morska, funkcjonowała pod tą nazwą do 10 V 1953, kiedy to arbitralną decyzją ówczesnych władz została zlikwidowana. Jej aktywa i majątek (ośrodki szkoleniowe, sprzęt pływający itp.) przekazano Lidze Przyjaciół Żołnierza, przemianowanej 13 XI 1962 na Ligę Obrony Kraju. <br /><br />Do sukcesów Ligii Morskiej w pierwszych powojennych latach należy zaliczyć przejęcie w styczniu 1946 jachtu typu kecz, zamówionego jeszcze przed wojną (1938) w Szwecji przez gen. Mariusza Zaruskiego, szefa ówczesnej Ligi Morskiej i Kolonialnej. Jacht na jego cześć otrzymał nazwę [[GENERAŁ ZARUSKI, żaglowiec | „Generał Zaruski”]] i przez kilka lat był jednostką flagową Ligi Morskiej. <br /><br /> Działacze Ligi Morskiej, którzy brali udział w pracach Komisji Morskiej Wojewódzkiej Rady Gospodarczej Polskiej Partii Socjalistycznej w Gdańsku, starali się rozwijać program powszechnego wychowania morskiego. To dzięki ich postulatom minister żeglugi i handlu zagranicznego Stefan Jędrzykowski 28 II 1946 powołał Państwowe Centrum Wychowania Morskiego w Gdyni. Liga Morska prowadziła także kursy szkolące pierwszych przewodników po Gdańsku i Wybrzeżu. Wykładowcami byli tam między innymi [[PELCZAR MARIAN, dyrektor Biblioteki Gdańskiej PAN, patron ulicy | Marian Pelczar]] i [[KILARSKI JAN, pedagog, krajoznawca, patron gdańskiej ulicy | Jan Kilarski]]. Również w 1946 [[MAMUSZKA FRANCISZEK, krajoznawca, patron gdańskiej ulicy | Franciszek Mamuszka]], członek zarządu okręgu Ligi Morskiej w Gdańsku, zorganizował jeden z pierwszych powojennych kursów modelarstwa okrętowego. W 1948 gdański okręg Ligi wypożyczył od Głównego Urzędu Morskiego statek, urządzając wycieczki na Hel i po Martwej Wiśle. <br /><br />Od października 1948 do lutego 1952 redaktorem naczelnym miesięcznika „Morze”, organu Ligi Morskiej, był [[WALICKI FRANCISZEK, dziennikarz | kpt. Franciszek Walicki]]. W kwietniu 1950 do składu krajowego prezydium Ligi Morskiej powołano między innymi [[SOŁDEK STANISŁAW, stoczniowiec, patron ulicy | Stanisława Sołdka]]. <br /><br />W grudniu 1980  starania o reaktywowanie Ligi Morskiej podjęli dyrektor [[NARODOWE MUZEUM MORSKIE | Centralnego Muzeum Morskiego]] w Gdańsku [[SMOLAREK PRZEMYSŁAW LEON, dyrektor Muzeum Morskiego w Gdańsku | Przemysław Smolarek]], a wspierali go w tym Jerzy Miciński (nieżyjący już redaktor naczelny miesięcznika „Morze”), gdańszczanie Tadeusz Białas, Maciej Szymański, Zbigniew Hobgarski, a także kilka osób z głębi kraju, wywodzących się z szeregów zlikwidowanej Ligi Morskiej. W kwietniu 1981 dokonano rejestracji ogólnopolskiej organizacji społecznej o nazwie Liga Morska, a jej władze – początkowo Tymczasowy Zarząd Główny, a następnie statutowy Zarząd Główny, wybrany na I Walnym Krajowym Zjeździe Ligi Morskiej w Gdyni w Wyższej Szkole Morskiej (dzisiaj Akademia Morska) w dniach 24–25 X 1981 – po raz pierwszy znalazły siedzibę w Gdańsku. Na prezesa Ligi wybrano przez aklamację Przemysława Smolarka, zastępcą prezesa został kadm. Henryk Pietraszkiewicz, jeden z zastępców dowódcy Marynarki Wojennej w stanie spoczynku, sekretarzem generalnym Tadeusz Białas,  Zbigniew Hobgarski został członkiem Zarządu Głównego i jednocześnie jako dyrektor prowadził Biuro Zarządu Głównego. Po wprowadzeniu [[STAN WOJENNY | stanu wojennego]] Przemysław Smolarek został zmuszony do zrzeczenia się funkcji prezesa, a Ligę Morską spacyfikowano. Jej kontynuatorką jest obecnie Liga Morska i Rzeczna.
{{author: ZH}} [[Category: Encyklopedia]]<br /><br />
{| class="tableGda"
|- 
|+ Prezesi organizacji (od Bandery Polskiej do obecnej Ligi Morskiej i Rzecznej)
|- 
| 1918–1928 
| wiceadmirał Kazimierz Porębski (dowódca Marynarki Wojennej) 
|- 
| 1928–1930 
| Kazimierz Głuchowski (dziennikarz, historyk i dyplomata)
|-
| 1930–1936 
| gen. dyw. Gustaw Orlicz-Dreszer (inspektor Sił Zbrojnych)
|-
| 1936–1939 
| gen. bryg. Stanisław Kwaśniewski (wojewoda nowogródzki)
|-
| 1947–1948 
| kadm. Adam Mohuczy (p.o. dowódcy Marynarki Wojennej)
|-
| 1948
| Józef Salcewicz (wicewojewoda śląski)
|-
| 1950–1953
| gen. bryg. Mieczysław Wągrowski (szef Głównego Zarządu Wojska Polskiego)
|-
| 1981–1982 
| Przemysław Smolarek (dyrektor Centralnego Muzeum Morskiego)
|-
| 1982–1986 
|  kadm. Henryk Pietraszkiewicz (zastępca dowódcy Marynarki Wojennej)
|-
| 1986–1990 
| Adam Nowotnik (kierownik Urzędu Gospodarki Morskiej – minister)
|-
| 1990–2007 
| Bronisław Komorowski (marszałek Sejmu III RP)
|-
| 2007– 
| kpt. ż. w. Andrzej Królikowski (kierownik Głównego Urzędu Morskiego)
|-
| class="authorEgTab" |{{author:ZH}}
|}
 [[Category: Życie miasta]]