Tekst źródłowy strony CYBULSKI ZBIGNIEW, aktor, patron gdańskiej ulicy

{{paper}}
[[File:Zbigniew Cybulski w spektaklu „Kapelusz pełen deszczu” w Teatrze Wybrzeże, 1959.JPG|thumb|Zbigniew Cybulski w spektaklu ''Kapelusz pełen deszczu'' w Teatrze Wybrzeże, 1959]]
 [[File:Zbigniew_Cybulski_tablica_pamiątkowa.JPG|thumb|Tablica pamiątkowa Zbigniewa Cybulskiego na [[BRAMA STRAGANIARSKA | Bramie Straganiarskiej]]]]

'''ZBIGNIEW CYBULSKI''' (3 XI 1927 Kniaże, obecnie Ukraina – 8 I 1967 Wrocław), aktor, reżyser, patron gdańskiej ulicy. Syn Aleksandra (1896–1965), przed 1939 urzędnika Ministerstwa Spraw Zagranicznych, i Ewy z domu Jaruzelskiej (1903–1987). Starszy brat Antoniego (1931–2009), prawnika. Przed II wojną światową mieszkał z rodziną na Żoliborzu w Warszawie. <br/><br/>
W 1947 absolwent Gimnazjum im. Jędrzeja Śniadeckiego w Dzierżoniowie. Studiował w Krakowie, początkowo na Wydziale Konsularnym Akademii Handlowej, później do 1949 na Wydziale Dziennikarskim Wyższej Szkoły Nauk Społecznych, następnie do dyplomu w 1953 w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej. Wraz z Lidią Zamkow i grupą aktorów (między innymi [[KOBIELA BOGUMIŁ, aktor, patron gdańskiej ulicy | Bogumiłem Kobielą]], [[JĘDRUSIK KALINA, aktorka | Kaliną Jędrusik]], [[GOLIŃSKI JERZY, aktor, reżyser, wykładowca | Jerzym Golińskim]], Leszkiem Herdegenem) przeniósł się do Trójmiasta, z którym związał się do 1960. W latach 1960–1962 występował w Warszawie w Teatrze Ateneum. <br/><br/>
W [[TEATR WYBRZEŻE | Teatrze Wybrzeże]] zagrał osiem ról. Debiutował rolą Ferdynanda (''Intryga i miłość''), następnie grał: mąciwodę i sabotażystę Mechtiego Agę Rustambejlego (''Poszukiwacze''), Herszta Uzupełnienia Anarchistów (''Tragedia optymistyczna''), Zbigniewa (''Mazepa''), Bukowicza (''Grzech''), Józefa (''Ballady i romanse'') i Jana (''Pierwszy dzień wolności''). Najwybitniejszym osiągnięciem była rola narkomana Johnny’ego Pope’a (''Kapelusz pełen deszczu''). W 1954 założył w Gdańsku z Bogumiłem Kobielą teatr studencki [[BIM-BOM, teatr studencki | Bim-Bom]]. Nie interesując się polityką, szukał rozwiązań dla zagadek egzystencjalnych. Założył z Kobielą Teatr Rozmów, który traktował jak laboratorium i naukę humanizmu. Zrealizowali dziesięć premier, między innymi ''Przy drzwiach zamkniętych'' Sartre’a, ''Improwizację'' Ionesco. Do Teatru Wybrzeże wrócił za dyrekcji Zygmunta Hübnera, reżyserując z Kobielą ''Jonasza i błazna''. <br/><br/>
Po wyjeździe do Warszawy zagrał dwie role: Jerry’ego (''Dwoje na huśtawce'') i Stevensa (''Requiem dla zakonnicy''). Występował w kabarecie Wagabunda. Zagrał w 37 filmach (w tym trzech zagranicznych), miał także dziewięć ról w Teatrze TV, między innymi wystąpił jako tytułowy Sammy i jako Pietuchow (''Pozwólcie mi zmartwychwstać''), oraz w popularnym telewizyjnym Teatrze Kobra, grając Paula Walby'ego (''Murowane alibi'') i Carlissa (''Cała prawda''). Wystąpił także w teatrze radiowym – jako Chauvin (''Moderato cantabile'') i Michał (''Wielki człowiek''). <br/><br/>
Najbardziej cenione role filmowe to Maciek Chełmicki w symbolicznym ''Popiele i diamencie'', debiut filmowy – Kostek (''Pokolenie'') oraz Rysiek (''Miłość dwudziestolatków''), Wiktor Rawicz (''Jak być kochaną''), Kowalski – Malinowski (''Salto''), Maciek (''Szyfry''), z ról komediowych: Staszek (''Giuseppe w Warszawie''), kostiumowych: Alfons van Wordem (''Rękopis znaleziony w Saragossie''), zagranicznych: rewolucjonista Corala i płk Prado Roth (''La Poupéa''). Ostatnie jego role to Rodecki (''Morderca zostawia ślad'') oraz trener Księżek (''Jowita''). Zagrał również w dziejącym się w Gdańsku filmie Janusza Morgensterna ''Do widzenia, do jutra'' z 1960 (zob. [[GDAŃSK W FILMIE | film w Gdańsku]]). <br/><br/>
Był idolem młodzieży lat 50. i 60. XX wieku. Ucieleśniał sumienie i uosabiał rozdarcie moralne całej generacji. Popularność zyskał dzięki naturalności, spontaniczności oraz grze pełnej ekspresji. Budowanie postaci opierał na kontrastach stanów emocjonalnych, gestu i mimiki, przy jednoczesnym braku dbałości o wyrazistość wypowiedzi, nonszalancji i niechęci do kostiumu (zwłaszcza historycznego). Wprowadził do polskiego kina nowoczesny typ aktorstwa i aktora nawiązującego własny dialog z publicznością.<br/><br/>
Od 30 VIII 1960 mąż Elżbiety z domu Chwalibóg, absolwentki [[AKADEMIA SZTUK PIĘKNYCH W GDAŃSKU | Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych]] w Gdańsku, działającej w [[STUDENCKI TEATR PANTOMIMY RĄK I PRZEDMIOTÓW „CO TO” | Studenckim Teatrze Pantomimy Rąk i Przedmiotów „Co To”]], ojciec Macieja (30 I 1961 – 19 II 2016). Zginął tragicznie we Wrocławiu wskakując do ruszającego pociągu. Pochowany w grobowcu rodzinnym na cmentarzu przy ul. Sienkiewicza w Katowicach. <br/><br/>
Jego imię nosi od 22 V 1997 ulica w Gdańsku-[[BRZEŹNO |Brzeźnie]]. Poświęcone mu tablice odsłonięto na [[BRAMA STRAGANIARSKA | Bramie Straganiarskiej]], w której mieszkał w latach 1959–1960 (odsłonięta 17 XI 1967, z błędna datą: 1963), i w Sopocie, na kamienicy przy ul. gen. Andersa 11, gdzie zamieszkał z Bogumiłem Kobielą po przyjeździe do Trójmiasta (odsłonięta 15 IX 2009). 3 XI 2020, w 93 rocznicę urodzin, jego imię otrzymał tramwaj Pesa Jazz Duo 128NG nr 1062.{{author: HD}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Ludzie]]