Tekst źródłowy strony BURKA EUSTACHY, profesor Instytutu Maszyn Przepływowych PAN

{{web}}
[[File: Eustachy_Burka.jpg |thumb| Eustachy Burka]]

'''EUSTACHY STANISŁAW BURKA''' (2 I 1924 Lwów – 27 IV 2020 Gdańsk), specjalista w dziedzinie mechaniki płynów i teorii maszyn przepływowych, profesor w [[INSTYTUT MASZYN PRZEPŁYWOWYCH PAN | Instytucie Maszyn Przepływowych Polskiej Akademii Nauk]] (IMP PAN). Trzeci z pięciorga dzieci Antoniego (7 VI 1891 Złoczów, pow. Rohatyn, województwo stanisławowskie – 20 X 1975 Wrocław), dozorcy w Zakładzie Chemii Uniwersytetu Jana Kazimierza, oraz Pauliny z domu Liskowackiej (10 V 1895 Byszów, powiat Sokal, województwo lwowskie – 9 VI 1973 Wrocław). Brat [[BURKA JAN, chirurg, komendant Szpitala Marynarki Wojennej | Jana]], Romana (1922 Lwów – 16 II 1945 Dębołęka (Wał Pomorski)), Tadeusza (6 I 1927 Lwów – 29 III 2015 Wrocław), architekta, i Zofii (9 VIII 1929 Lwów – 2 V 2020 Wrocław) po mężu Masztalerz, stomatologa, pracownicy Akademii Medycznej we Wrocławiu. <br/><br/>
W maju 1942 wspólnie z bratem Janem został zaprzysiężony na żołnierza Okręgu Lwowskiego Armii Krajowej (AK), przydzielony do kierownictwa Walki Cywilnej we Lwowie. Od września 1943 do marca 1944 prowadził szkolenia na kursie podchorążych, wchodził w struktury wywiadu AK. Zatrudniony w Ostbahn Bauinspektion zdobywał codzienne tajne komunikaty Reichsbahn, dzięki którym znane były dokładnie m.in. ruchy kolejowe i kołowe wojsk niemieckich. Od marca 1944 w stopniu porucznika, dowódca oddziału ubezpieczenia Komendy Lwów Północ. Jednocześnie w 1944 rozpoczął studia na Wydziale Mechanicznym Politechniki Lwowskiej. W lipcu tego roku brał udział w walkach na terenie Lwowa w ramach akcji „Burza”. 27 I 1945 aresztowany przez NKWD, przeszedł brutalne śledztwo. Zarażony tyfusem został „wykradziony” przez piwniczne okno kostnicy przez żołnierzy AK pozostających we Lwowie. <br/><br/>
W Gdańsku od 1945. Od roku akademickiego 1945/1946 kontynuował studia na [[WYDZIAŁ MECHANICZNY POLITECHNIKI GDAŃSKIEJ | Wydziale Mechanicznym]] [[POLITECHNIKA GDAŃSKA | Politechniki Gdańskiej]] (PG), które ukończył w 1950. Od 1947 młodszy asystent u prof. [[BROSZKO MICHAŁ, profesor Politechniki Gdańskiej | Michała Broszki]] w Katedrze Hydromechaniki i Budowy Turbin Wodnych PG. Od 1953 pracował pod kierownictwem prof. [[SZEWALSKI ROBERT, rektor Politechniki Gdańskiej | Roberta Szewalskiego]] w Zakładzie Maszyn Wirnikowych PAN, przemianowanym w 1956 na Instytut Maszyn Przepływowych PAN w Gdańsku. W 1955 uzyskał stopień doktora nauk technicznych, w 1972 stopień doktora habilitowanego nauk technicznych, od 1985 profesor nadzwyczajny (tytularny) nauk technicznych, a od 1990 profesor zwyczajny. Od 1992 do końca 1994 kierował Zakładem Dynamiki Cieczy IMP PAN. W 1995 przeszedł na emeryturę, pracę w IMP PAN kontynuował do 2018. Od 1992 do 2003 prowadził w IMP PAN kierunek dyplomowania „Mechanika Płynów”, jako wydzielone studia Wydziału Fizyki Technicznej i Matematyki Stosowanej PG. <br/><br/>
Jednocześnie prowadził badania naukowe i wykłady m.in. w Instytucie Badań Modelowych w Trondheim (1962/1963) i w Uniwersytecie Technicznym w Monachium (1980, 1986). W latach 1958–1998 współpracował z Uniwersytetem Technicznym w Budapeszcie, Politechniką w Timișoarze, Instytutem Budowy Turbin w Ljubljanie, Uniwersytetem Technicznym w Wiedniu i Politechniką w Grazu. Od 1947 do 2002 (z przerwami) prowadził zajęcia i wykłady na PG, od 1 I 1975 do 30 VI 1994 także na Akademii Rolniczo-Technicznej (ART, następnie Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie (UWM)). <br/><br/>
Prowadził badania nad zagadnieniem przepływu burzliwego, badania maszyn wodnych metodą aerodynamiczną, fizyką kawitacji, teorią wirowych maszyn hydraulicznych i przepływów szczelinowych. W latach 1984–1998 i 2003–2014 członek Rady Naukowej IMP PAN, w 2007–2014 (dwie kadencje) zastępca przewodniczącego Rady Naukowej IMP PAN, w 1975–1994 członek Rady Wydziału Mechanicznego ART następnie UWM, w kadencji 1986– 1992 członek Komitetu Mechaniki PAN, od 1958 członek Założyciel Polskiego Towarzystwa Mechaniki Teoretycznej i Stosowanej, współtwórca i organizator w latach 1977–1998 dziesięciu cyklicznych Szkół Letnich Mechaniki Płynów. Twórca i redaktor naukowy pierwszej w Polsce i na świecie ponad trzydziestotomowej monografii ''Maszyny przepływowe''. 21 III 2002 Senat Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego nadał mu tytuł profesora honoris causa. <br/><br/>
Od 1989 członek Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej Koła Gdańsk-Wrzeszcz. W latach 1994–1998 przewodniczący Międzyzakładowej Komisji Porozumiewawczej OKP–PAN NSZZ „Solidarność". Współzałożyciel w 2000 Krajowej Sekcji NSZZ „Solidarność" PAN, od 2006 jej honorowy przewodniczący. Przez dwie kadencje (1987–1989 i 1989–1991) wiceprezes [[GDAŃSKIE TOWARZYSTWO NAUKOWE | Gdańskiego Towarzystwa Naukowego]] (GTN), przez trzy kadencje (1981–1983, 1983–1985 i 1985–1987) przewodniczący IV Wydziału GTN. Członek Rady Programowej [[OBCHODY TYSIĄCLECIA GDAŃSKA | obchodów Tysiąclecia Gdańska]]. <br/><br/>
Odznaczony m.in. Złotym Krzyżem Zasługi (1983), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (2009), trzykrotnie Medalem Wojska „Ojczyzna Swemu Obrońcy" (1948), Srebrnym Krzyżem Zasługi z Mieczami (1949), Krzyżem Obrony Lwowa 1939–1944 (1981), Krzyżem Armii Krajowej (1984), a także odznaką Weterana Walk o Niepodległość (1995), Złotą Odznaką za Zasługi ŚZŻAK (2011), Medalem „Pro Memoria” (2011). W 2018 uhonorowany Medalem 100-lecia Niepodległości. <br/><br/>
Żonaty był z Ireną z domu Raczka (ur. 1939 Wilnie), ojciec Michała (ur. 1963) absolwenta Wydziału Elektroniki, Telekomunikacji i Informatyki PG i Mikołaja (ur. 1965) absolwenta Wydziału Budowy Maszyn PG. Pochowany w grobie rodzinnym na [[CMENTARZE WE WRZESZCZU. SREBRZYSKO | cmentarzu Srebrzysko]]. {{author: MBK}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Ludzie]]