Tekst źródłowy strony WAJDA ANDRZEJ, reżyser, honorowy obywatel Gdańska

{{paper}}
[[File:Andrzej_Wajda.jpg|thumb|Andrzej Wajda, 2016]]
[[File: Andrzej_Wajda_honorowe_obywatelstwo.jpg |thumb| Andrzej Wajda odbiera dyplom honorowego obywatela Gdańska]]
[[File:Krystyna_Zachwatowicz_Wajda.jpg |thumb| Krystyna Zachwatowicz-Wajda odbiera dyplom honorowego ambasadora Gdańska, 2018]]
'''ANDRZEJ WAJDA''' (6 III 1926 Suwałki – 9 X 2016 Warszawa), reżyser filmowy i teatralny, [[HONOROWE OBYWATELSTWO MIASTA | honorowy obywatel Gdańska]]. W latach 1946–1949 studiował malarstwo w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych, w 1953 ukończył Wydział Reżyserii łódzkiej Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej i Filmowej. Jego debiutem filmowym było ''Pokolenie'' według Bohdana Czeszki (1955), w teatrze debiutował na scenie [[TEATR WYBRZEŻE | Teatru Wybrzeże]] (w okresie dyrekcji [[HÜBNER ZYGMUNT, aktor, reżyser, dyrektor | Zygmunta Hübnera]]) ''Kapeluszem pełnym deszczu'' Gazzo (1959), z rolą [[CYBULSKI ZBIGNIEW, aktor, patron gdańskiej ulicy | Zbigniewa Cybulskiego]]. Był to wówczas największy szlagier teatralny (135 spektakli; poza Gdańskiem także w Toruniu, Warszawie, Łodzi, Krakowie, Katowicach i Wrocławiu). Na zakończenie dyrekcji Zygmunta Hübnera przygotował w Teatrze Wybrzeże inscenizację ''Hamleta'' Williama Shakespeare’a (1960).<br/><br/>
W okresie strajków w [[STOCZNIA GDAŃSKA | Stoczni im. Lenina]], w 1981 zrealizował film ''Człowiek z żelaza'', z dużymi partiami dokumentalnymi (fragmenty telewizyjnego przemówienia [[FISZBACH TADEUSZ, I sekretarz Komitetu Wojewódzkiego PZPR | Tadeusza Fiszbacha]], zapisy autentycznych rozmów Milicji Obywatelskiej na krótkofalówkach, z udziałem grających siebie [[WAŁĘSA LECH, prezydent Polski | Lecha Wałęsy]] i [[WALENTYNOWICZ ANNA, działaczka opozycji demokratycznej, honorowy obywatel Gdańska, patronka skweru | Anny Walentynowicz]]). W ciągu 4,5 miesiąca film obejrzało ponad 5 mln widzów. Był autorem inscenizacji ''Sprawy Dantona'' [[PRZYBYSZEWSKA STANISŁAWA, dramatopisarka | Stanisławy Przybyszewskiej]] (reżyseria Maciej Karpiński), wystawionej 9 XI 1980 w [[WIELKI MŁYN | Wielkim Młynie]].<br/><br/>
Od 1991 brał udział w pracach Fundacji Theatrum Gedanense [[LIMON JERZY, profesor Uniwersytetu Gdańskiego | Jerzego Limona]] (patron honorowy, uczestnik jury na rozstrzygnięcie międzynarodowego konkursu na budowę [[GDAŃSKI TEATR SZEKSPIROWSKI | Gdańskiego Teatru Szekspirowskiego]], reżyser happeningu z okazji wmurowania kamienia węgielnego pod ten teatr 14 IX 2009: ''Aktorzy przyjechali'' – na Długim Targu wystąpiło około 100 najwybitniejszych aktorów polskich, który mówili monologi i dialogi oraz sonety W. Shakespeare’a). Członek [[SPOŁECZNY KOMITET BUDOWY POMNIKA POLEGŁYCH STOCZNIOWCÓW 1970 | Społecznego Komitetu Budowy Pomnika Poległych Stoczniowców 1970]].<br/><br/>
W 2005 doktor honoris causa [[UNIWERSYTET GDAŃSKI | Uniwersytetu Gdańskiego]], w 2006 uhonorowany [[NAGRODY MIASTA GDAŃSKA: KULTURALNE I NAUKOWE | Nagrodą Prezydenta Miasta Gdańska „Neptuny”]], od 2016  honorowy obywatel Gdańska. Laureat Złotej Palmy w Cannes za ''Człowieka z żelaza'' (1981), Złotych Lwów (Wenecja, 1998) i Oscara (2000). Od 8 VI 2021 patron gdańskiego tramwaju Pesa Jazz Duo 128NG nr 1076, od tego samego roku patron Centrum Filmowego [[UNIWERSYTET GDAŃSKI | Uniwersytetu Gdańskiego]]. 6 VII 2018, podczas [[ŚWIATOWE ZJAZDY GDAŃSZCZAN | V Światowego Zjazdu Gdańszczan]] jego żona, Krystyna Zachwatowicz-Wajda, została honorową ambasadorką Gdańska, w 2023 uhonorowana [[MEDAL KSIĘCIA MŚCIWOJA II | Medalem księcia Mściwoja II]]. {{author: JC}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Ludzie]]