Tekst źródłowy strony TOŁKIN WIKTOR, architekt, artysta rzeźbiarz

{{web}}
[[File: 1_Wiktor_Tołkin.jpg |thumb| Wiktor Tołkin, 1963]]
[[File: Wiktor_Tołkin.jpg |thumb|  Monografia Magdaleny Howorus-Czajki, ''Wiktor Tołkin - rzeźbiarz'', Warszawa 2012]]


'''WIKTOR TOŁKIN''' (21 II 1922 Tołkacze (Tołkiny) koło Sokółki – 7 V 2013 Gdańsk), architekt, artysta rzeźbiarz. Syn prowadzącej gabinet kosmetyczny Marii (30 XII 1900 – 7 VII 1994 Gdańsk) i inżyniera, budowniczego linii kolejowych. Wybuch II wojny światowej zastał go w Kowlu, skąd z rodziną przedostał się do Warszawy, zdał tam maturę na tajnych kompletach. Członek AK, aresztowany przez Gestapo: od 17 XI 1942 do lutego 1944 przebywał w obozie koncentracyjnym Auschwitz. Zwolniony dzięki staraniom rodziny, uczestniczył w powstaniu warszawskim (oddział AK „Lewar”, pseudonim „Ostoja”), następnie więzień obozu jenieckiego (Stalag X B) w Westertimke (obóz Sandbostel) koło Bremy. Wyzwolony 28 IV 1945 przez wojska kanadyjskie.<br/><br/>
Jesienią 1945 rozpoczął studia architektoniczne w Brukseli, wrócił do Gdańska, gdzie osiedli jego rodzice, przyjeżdżając z Warszawy ze znajomym ojca, delegatem rządu do spraw odbudowy Wybrzeża Eugeniuszem Kwiatkowskim. W latach 1946–1952 kontynuował studia architektoniczne na [[POLITECHNIKA GDAŃSKA | Politechnice Gdańskiej]] (PG), a w latach 1947–1954 w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Sopocie ([[AKADEMIA SZTUK PIĘKNYCH W GDAŃSKU | Akademia Sztuk Pięknych]]) na kierunku rzeźba. Był uczniem profesora [[WNUK MARIAN, profesor Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych | Mariana Wnuka]] i [[HORNO-POPŁAWSKI STANISŁAW, rzeźbiarz, profesor Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych | Stanisława Horno-Popławskiego]]. Od 1952 architekt w biurach projektów, po 1963 poświęcił się działalności artystycznej, prowadząc w Gdańsku do końca lat 90. XX wieku pracownię rzeźbiarską przy ul. Mariackiej 3.<br/><br/>
Uważany za czołowego przedstawiciela polskiej monumentalnej rzeźby pomnikowej 2. połowy XX wieku, obok Xawerego Dunikowskiego (1875–1964) i [[DUSZEŃKO FRANCISZEK, rektor Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych | Franciszka Duszeńki]]. Autor głównie pomników związanych z okresem II wojny światowej: ''Zaślubin Polski z Morzem'', Kołobrzeg 1963; ''Ludziom Morza'', Gdynia 1965; [[POMNIK ALFONSA LICZMAŃSKIEGO | pomnika]] [[LICZMAŃSKI ALFONS, działacz gdańskiej Polonii, patron gdańskiej ulicy | Alfa Liczmańskiego]] w Gdańsku (1965) przy SP nr 65 jego imienia (ul. Śluza 6); ''Walki i Męczeństwa Stutthof'', Sztutowo 1968; ''Bojowników Ruchu Oporu (Czynu Partyzanckiego)'', Złota Góra koło Brodnicy Górnej 1968; ''Walki i Męczeństwa wraz z Mauzoleum Panteonem w b. obozie na Majdanku'', Lublin 1969; ''Czynu Oręża Polskiego'', Płock 1978; [[POMNIK JANKA KRASICKIEGO | pomnika Janka Krasickiego]] w gdańskiej dzielnicy [[SIÓDMY DWÓR | Siódmy Dwór]] 1968. Autor pomników nagrobnych, między innymi profesora [[KIETURAKIS ZDZISŁAW, prorektor Akademii Medycznej w Gdańsku, patron gdańskiej ulicy | Zdzisława Kieturakisa]] w Alei Zasłużonych cmentarza Srebrzysko ([[CMENTARZE WE WRZESZCZU. SREBRZYSKO | cmentarze we Wrzeszczu. Srebrzysko]]), malarza i grafika [[SUCHANEK ANTONI KAROL, artysta malarz, patron gdańskiej ulicy | Antoniego Suchanka]] na cmentarzu w Witominie w Gdyni. Autor projektu (zrealizowanego tylko częściowo) aranżacji [[CMENTARZ NA ZASPIE | Cmentarza Ofiar Hitleryzmu na Zaspie]] (1987).<br/><br/>
Tworzył projekty medali, w tym wybitego w 1970 z okazji założenia [[UNIWERSYTET GDAŃSKI | Uniwersytetu Gdańskiego]], w 1972 na rocznicę 50-lecia [[GDAŃSKIE TOWARZYSTWO NAUKOWE | Gdańskiego Towarzystwa Naukowego]], w 1973 dla PG, w 1977 z okazji 650. rocznicy zbudowania [[RATUSZ GŁÓWNEGO MIASTA | Ratusza Głównego Miasta]], w 1995 z okazji 50-lecia [[GDAŃSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY | Akademii Medycznej w Gdańsku]]. Uhonorowany za działalność artystyczną wieloma wysokiej rangi odznaczeniami, a także I nagrodą w konkursie na projekt architektoniczno-rzeźbiarski na Łuk Wyzwolenia, Lublin (1954) oraz III nagrodą (za realizację) w konkursie na koncepcję pomnika ofiar obozu Majdanek (z Janem Dembkiem, 1967). W 2012 wydana został poświęcona mu monografia ''Wiktor Tołkin – rzeźbiarz'', autorstwa Magdaleny Howorus-Czajki (Uniwersytet Gdański). Pochowany 11 V 2013 w grobie rodzinnym na [[CMENTARZE WE WRZESZCZU. SREBRZYSKO | cmentarzu Srebrzysko]]. {{author: MrGl}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Ludzie]]