Tekst źródłowy strony TOWARZYSTWO BIBLIJNE

{{web}}
[[File:Towarzystwo_Biblijne.jpg|thumb|Strona tytułowa jubileuszowego wydawnictwa [[SCHWANDT FRIEDRICH WILHELM, pastor kościoła św. Jana | Friedricha Wilhelma Schwandta]], Hundert Jahre Danziger Bibelgesellschaft 1814–1914, Danzig 1914]]

'''TOWARZYSTWO BIBLIJNE. 1814–1945''' (1814–1921 Bibelgesellschaft, 1921–1945 Danziger Bibelgesellschaft). Organizacja Kościoła protestanckiego (ewangelickiego). Powołana w Gdańsku 11 X 1814 na wzór innych działających w państwie pruskim, z inicjatywy [[RADA MIEJSKA | rajcy]] i [[BURGRABIOWIE | burgrabiego]] królewskiego Joachima Wilhelma Weickhmanna (1737–1819) (ojca nadburmistrza [[WEICKHMANN JOACHIM HEINRICH, nadburmistrz Gdańska | Joachima Heinricha Weickhmanna]]) i pastora [[KOŚCIÓŁ WNIEBOWZIĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARII PANNY | kościoła Najświętszej Marii Panny]] (NMP), [[BERTLING CARL FRIEDRICH THEODOR, pastor | Carla Friedricha Bertlinga]].<br/><br/>
Członkami były osoby świeckie i duchowne. Czasowo działały oddziały terenowe: w Elblągu od  1833, Stegnie od 1836, we [[WRZESZCZ | Wrzeszczu]] od 1838, na Żuławach od 1840, w Malborku od 1842, Wejherowie od 1845, Niestępowie od 1848, Nowym Dworze Gdańskim od 1850, Starogardzie Gdańskim od 1850, [[SOBIESZEWO | Sobieszewie]] od 1852, Słupsku od 1858. Inicjatorami ich zakładania byli pastorzy miejscowych parafii, aktywność kół terenowych często kończyła się wraz ze zmianą pastora danej gminy ewangelickiej.<br/><br/>
W Gdańsku w latach 1840–1902 działało także osobne Towarzystwo zrzeszające kobiety (Frauen-Bibelverein). Były to najczęściej żony i córki pastorów oraz miejscowych notabli ze sfer urzędniczych, handlowych, nauczycielskich i lekarskich. Do Towarzystwa Biblijnego należało w tym czasie około 100 członkiń, przewodniczyły: żona kupca Friederika Elisabeth Plaw (1840–1865), żona [[BRESLER CARL HEINRICH, pastor kościoła NMP w Gdańsku | Carla Heinricha Breslera]], pastora kościoła NMP, Johanna Clara Franziska Bresler (1866–1877) i córka pastora [[BLECH ERNST OTTO, pastor | Ernsta Ottona Blecha]], panna Louisa Blech (1877–1902). <br/><br/>
Głównym celem było propagowanie wiary chrześcijańskiej poprzez wydawanie w różnych językach Starego i Nowego Testamentu oraz książek i broszur towarzyszących z komentarzami. Część wydawnictw była sprzedawana, część rozdawana i rozsyłana do wielu krajów świata. Podczas I wojny światowej tysiąc egzemplarzy Nowego Testamentu wysłano do niemieckich jednostek wojskowych na froncie oraz do wojskowych lazaretów.<br/><br/>
Fundusze na działalność pochodziły ze składek członków, legatów testamentowych (w tym znaczących rodziny [[ABEGG GEORG FRIEDRICH HEINRICH, lekarz, honorowy obywatel Gdańska | Abeggów]]), kolekty w gdańskim kościele protestanckim. Do 1843 wydano 29 029 egzemplarzy Biblii w wielu językach, w tym i polskim. W stulecie powstania Towarzystwa (1914) liczba ta wzrosła do 106 654 egzemplarzy Biblii ze Starym Testamentem i 53 850 egzemplarzy Nowego Testamentu (razem 160 504 egzemplarze). <br/><br/>
Od 1815 wydawano drukiem roczne sprawozdania z działalności statutowej i finansowej wraz z aktualnym wykazem członków (''Jahresbericht der Bibelgesellschaft zu Danzig''). Pierwsze zachowane sprawozdanie pochodzi z 1816, ostatnie z 1925. Pierwszym prezesem był Joachim Wilhelm Weickhmann (1814–1819), po nim kolejno: nadprezydent prowincji Prusy Zachodnie [[SCHÖN HEINRICH THEODOR von, nadprezydent prowincji Prusy Zachodnie | Heinrich Theodor von Schön]] (1819–1841), nadburmistrz Gdańska [[WEICKHMANN JOACHIM HEINRICH, nadburmistrz Gdańska | Joachim Heinrich Weickhmann]] (1842–1855), pastorzy gdańskich kościołów, z kościoła NMP: Carl Heinrich Bresler (1855–1860), [[BLECH KARL ADOLPH, pastor | Karl Adolph Blech]] (1861–1877), [[BLECH PHILIPP WILHELM, pastor | Philipp Wilhelm Blech]] (1878–1885), Wilhelm Kahle (1886–1887),  [[FRANCK CARL FRIEDRICH CHRISTOPH, pastor kościoła NMP | Carl Friedrich Franck]] (1888–1900), z  [[KOŚCIÓŁ ŚW. BARBARY | kościoła św. Barbary]] [[FUHST KARL ADOLF OTTO, pastor kościoła św. Barbary | Karl Adolf Otto Fuhst]] (1901–1904), drugi pastor [[KOŚCIÓŁ I KLASZTOR FRANCISZKANÓW ŚW. TRÓJCY | kościoła św. Trójcy]] [[SCHMIDT PAUL THEODOR, drugi pastor kościoła św. Trójcy | Paul Theodor Schmidt]], z [[KOŚCIÓŁ ŚW. JANA| kościoła św. Jana]] [[SCHWANDT FRIEDRICH WILHELM, pastor kościoła św. Jana | Friedrich Wilhelm Schwandt]] (1913–1926), oraz księża Adolf Benrath (1928), Erich Marquardt (1935), Günther Harder (1939). Uroczystymi nabożeństwami w kościele NMP uczczono 50-lecie (12 X 1864) i 100-lecie (18 X 1914) Towarzystwa Biblijnego. Działało ono do marca 1945. {{author: MrGl}} <br/><br/>  
{| class="tableGda"
|- 
|+ Członkowie Towarzystwa Biblijnego
|-
! style="vertical-align:top" | Rok
! style="vertical-align:top" | Gdańsk
! style="vertical-align:top" | Oddziały <br/> terenowe
! style="vertical-align:top" | Towarzystwa <br/> kobiece
! style="vertical-align:top" | Ogółem
|-
| 1815
| 63
| 
| 
| 63
|- 
| 1825
| 141
| 
| 
| 141
|- 
| 1835
| 353
| 64
| 
| 417
|- 
| 1845
| 205
| 203
| 117
| 525
|- 
| 1855
| 107
| 285
| 67
| 459
|- 
| 1878
| 55
| 80
| 63
| 198
|- 
| 1895
| 73
| 102
| 38
| 213
|- 
| 1905
| 81
| 51
| 
| 132
|- 
| 1920
| 134
| 
| 
| 134
|- 
| 1925
| 269
| 114
| 
| 383
|-
| class="authorEgTab" | {{author: MrGl}}
|}
{| class="tableGda"
|- 
|+ Wydawnictwa Towarzystwa Biblijnego
|-
! style="vertical-align:top; width: 65px" | Lata
! style="vertical-align:top" | Biblia 
! style="vertical-align:top" | Nowy <br/> Testament
! style="vertical-align:top" | Ogółem
|-
| 1815–1830
| 8238
| 7411
| 15 649
|- 
| 1831–1850
| 17 327
| 7365
| 24 692
|- 
| 1851–1864
| 15 968
| 12 826
| 28 794
|- 
| 1865–1914
| 65 121
| 26 248
| 91 369
|- 
| 1814–1914
| 106 654
| 53 850
| 160 504
|- 
| 1919
| 
| 
| 1534
|- 
| 1925
| 
| 
| 279
|- 
| class="authorEgTab" | {{author: MrGl}}
|} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Życie miasta]]