Tekst źródłowy strony PRZYŁUSKA MARIA, rzeźbiarka, malarka, rysowniczka

{{web}}
[[File: Maria_Przyłuska_1946.jpg |thumb| Maria Przyłuska, 1948]]
[[File: 2_Maria_Przyłuska.jpg |thumb| Maria Przyłuska, 2003]]
[[File: Rzeźba_Pragnienie,_zbiory_UM_Sopot.jpg |thumb| Rzeźba „Pragnienie”, zbiory Urzędu Miasta Sopotu]]
[[File:Głowa_Kobiety_zbiory_Muzeum_Łazienki_Królewskie_Warszawa.jpg |thumb|  Rzeźba „Głowa kobiety”, Muzeum Łazienki Królewskie, Warszawa]]
[[File: Rzeźba_Dworek_Sierakowskich.jpg |thumb| Rzeźba Marii Przyłuskiej prezentowana na wystawie w Dworku Sierakowskich w Sopocie w 2003]]
[[File: Okładka_katalogu_wystawy_Chojnice_2003.jpg |thumb| Okładka katalogu wystawy Chojnice 2003]]
'''MARIA ANIELA ALOJZA PRZYŁUSKA''', pseudonim „Ita” (7 IV 1909 Brody koło Zamościa – 11 XI 2004 Gdańsk), artystka rzeźbiarka, malarka, rysowniczka, posługująca się tradycyjnym, realistycznym warsztatem. Córka Tadeusza Przyłuskiego (Lubicz Przyłuskiego), inżyniera chemika, dzierżawcy majątku Zarudzie koło Zamościa, oraz Marii Natalii z domu Bankiewicz (27 VII 1868 – 15 VI 1946 Gdańsk). Po ukończeniu czterech klas gimnazjum w Krakowie rozchorowała się na płuca, wysłana została przez rodziców początkowo do Zakopanego, w 1925 do Lozanny (Szwajcaria), gdzie kontynuowała naukę w szkole średniej. Rysowała i malowała już jako nastolatka w Szwajcarii, po powrocie do Polski uczęszczała na kursy malarskie prof. Adama Batyckiego w Poznaniu. Od 1935 mieszkała w Warszawie, pracowała w księgarni na Placu Zbawiciela i udzielała prywatnie lekcji języka francuskiego. <br/><br/>
Lata II wojny światowej spędziła w Kraśniku (obecne województwo lubelskie), w domu brata Ignacego (2 IV 1905 – 9 IX 1983)  i bratowej Jadwigi z domu Lisieckiej (3 VIII 1907 – 8 VIII 1987), pomagając prowadzić dom szwagierce, która straciła wzrok w czasie działań wojennych. Również w Kraśniku zarabiała lekcjami języka francuskiego. Po wojnie, wraz z matką, bratem i bratową w Sopocie, początkowo mieszkali w kamienicy przy ul, Wybickiego 29, następnie w piętrowej willi przy ul. Mierosławskiego, gdzie zamieszkiwała do końca życia. <br/><br/>
W 1946 rozpoczęła naukę w Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych (PWSSP) z siedzibą w Sopocie ([[AKADEMIA SZTUK PIĘKNYCH W GDAŃSKU | Akademia Sztuk Pięknych]]), początkowo studiując malarstwo, następnie rzeźbę pod kierunkiem prof. [[WNUK MARIAN, profesor Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych | Mariana Wnuka]]. 17 XII 1951 uzyskała absolutorium ze specjalności rzeźba ceramiczna. Wcześniej, 14 IX 1951, ze względu na brak matury i świadectwa ukończenia szkoły średniej, poprzez rektorat PWSSP złożyła prośbę do Ministerstwa Kultury i Sztuki o uzwyczajnienie (uzyskanie praw studenta zwyczajnego), które to prawa uzyskała pismem MKiS z 17 VIII 1953. 15 XII 1954 obroniła dyplom z rzeźby u prof. [[HORNO-POPŁAWSKI STANISŁAW, rzeźbiarz, profesor Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych| Stanisława Horno-Popławskiego]]. <br/><br/>
Już w czasie studiów podjęła w pracowni prof. [[ŻUŁAWSKA HANNA, malarka, pedagog | Hanny Żuławskiej]] pracę przy realizacji mozaik dla Warszawy (udokumentowane wystawą zbiorową w warszawskiej Zachęcie w 1951: ''Szczegół ceramiczny w architekturze'') oraz przy rekonstrukcji elementów rzeźbiarskich odbudowywanych kamienic na [[GŁÓWNE MIASTO | Głównym Mieście]] w Gdańsku (w latach 1953–1960): przy ul. Długiej 13, 29, 45 i 60, Długim Targu 7, 10, 12, 14 i 20, ul. Mariackiej 48, ul. św. Ducha 103 i ul. Grobla I 13. <br/><br/>
W latach 1961–1962 była instruktorem w pracowni plastycznej w Szkole Podstawowej nr 2 w Sopocie, od 1962 do 1964 prowadziła zajęcia plastyczne w [[SZPITAL PSYCHIATRYCZNY | Wojewódzkim Szpitalu Psychiatrycznym]] w Gdańsku-Srebrzysku. Od 1965 praktycznie do końca życia prowadziła plastyczną terapię zajęciową w Wojewódzkim Szpitalu Reumatologicznym w Sopocie. <br/><br/>
Ulubionymi jej materiałami rzeźbiarskimi były drewno, ceramika, terakota i kamień, znane były też jej rzeźby wykonywane w korzeniach róży. Najczęściej rzeźbiła głowy ludzkie oraz realistyczne i fantastyczne zwierzęta: psy, koty, foki, węże, smoki i inne. Wykonywała też rysunki, pastele, akwarele – ich tematami były przeważnie pejzaże i kwiaty. Wystawy indywidualne: 1966 – Biuro Wystaw Artystycznych (BWA) Gdynia, 1989, 1999 i 2003 – Dworek Sierakowskich Sopot (ta ostatnia – wspólnie z Beatą Kaczorowską), 1993 – galeria Związku Polskich Artystów Plastyków Gdańsk, 2003 – Muzeum Historyczno-Etnograficzne Chojnice. Brała udział we wszystkich ważniejszych wystawach okręgowych oraz w znaczących wystawach ogólnopolskich i międzynarodowych m. in. XVIII Ogólnopolskiej Wystawie Plastyki w Radomiu (1962/1963), Polskie Dzieło Plastyczne w XV-leciu PRL w Warszawie (1962), XX Jubileuszowej Ogólnopolskiej Wystawie Plastyki w Radomiu (1965), Ogólnopolskiej Wystawie Rzeźby Młodych w Krakowie (1966), II Ogólnopolskim Plenerze Białowieskim w Białowieży (1966), Ogólnopolskiej Wystawie Rzeźby w Warszawie (1967), Wystawie Darów dla Skopje w Warszawie (1967), Gdańsk w malarstwie, rzeźbie i grafice w Gdańsku (1968), I Biennale Rzeźby Plenerowej w Bytomiu (1969), Międzynarodowej Wystawie Plastik und Blumen w Berlinie (1971), IV Ogólnopolskiej Wystawie Rzeźby w Sopocie (1974), Twórczość kobiet plastyczek w Gdańsku (1975), I i II Biennale Sztuki Gdańskiej w Sopocie (1975 i 1977), Polnische Malerei, Graphic, Plastik, Gobelin w Kilonii (1977), Rysunek rzeźbiarzy w Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku (1986 i 1987), II Triennale Rzeźby Portretowej w Sopocie (1989), I Triennale Sztuki Gdańskiej Konfrontacje’90 w Sopocie (1990), Wystawie pomorskiego środowiska artystycznego Związki w Gdańsku i w Sopocie (1999), Sztuka rzeźby. Rzeźbiarze Trójmiasta w Sopocie (2001).   <br/><br/>
Pośmiertnie jej prace były prezentowane m. in. na wystawach: Obrazy z Ratusza (Sopot 2006) oraz ABC of the Collection NI Museum of Contemporary Art Skopje (Skopje, Macedonia 2014).  Jej prace znajdują się w zbiorach: Urzędu Miasta Sopotu, [[MUZEUM NARODOWE | Muzeum Narodowego]] w Gdańsku, Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie, Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku (rysunki), Muzeum Etnograficznego w Częstochowie, Muzeum Etnograficzno-Historycznego w Chojnicach, NI Museum of Contemporary Art Skopje w Macedonii, zbiorach prywatnych w kraju i za granicą. Na [[CMENTARZE NA TERENIE ŚRÓDMIEŚCIA (Z ANIOŁKAMI). ZESPÓŁ PRZY GRODZISKU | Cmentarzu Garnizonowym]] w Gdańsku, na grobie zmarłej matki Marii Natalii Przyłuskiej, znajduje się rzeźba nagrobna jej autorstwa. <br/><br/>
Podczas studiów na PWSSP członkini Bratniej Pomocy, od 1955 Okręgu Gdańskiego Związku Polskich Artystów Plastyków oraz Związku Artystów Rzeźbiarzy w Gdańsku. W 1974 otrzymała brązowy medal za „Głowy” w granicie na IV Ogólnopolskiej Wystawie Rzeźby w Sopocie. <br/><br/>
Była narzeczoną wicekonsula II RP w Indiach Tadeusza Lisieckiego (22 VII 1906 – 19 II 1978 Londyn), który po zakończeniu II wojny światowej pozostał za granicą. Zmarła w [[SZPITAL SPECJALISTYCZNY IM. ŚW. WOJCIECHA ADALBERTA | Szpitalu Specjalistycznym im. św. Wojciecha Adalberta]] w Gdańsku-[[ZASPA | Zaspie]]. Pochowana na Cmentarzu Katolickim w Sopocie, wraz z bratem Ignacym, bratową Jadwigą (siostrą narzeczonego), narzeczonym Tadeuszem (którego prochy na jego życzenie sprowadziła do Polski), rodzicami narzeczonego: Eleonorą (1879–1952) i Franciszkiem (1872–1963) i jego dwoma siostrami: Mieczysławą po mężu Lewandowską (1902–1982) i Henryką po mężu Hempowicz (1904–1986). {{author:OK}}<br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/>

'''Bibliografia''': <br/>
Źródła: <br/>
Archiwum Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku – teczka studentki Marii Przyłuskiej.<br/>
Archiwum Związku Polskich Artystów Plastyków – kwestionariusz ewidencyjny członka.<br/>
Informacje Barbary Kochanowskiej i Pawła Pałuckiego. <br/>
Literatura: <br/>
Golec Józef, ''Sopocki album biograficzny'', Cieszyn 2008. <br/>
Katalog wystawy rzeźby ''Polskie dzieło plastyczne w XV-leciu PRL'', Warszawa 1962. <br/>
Katalog ''XVIII Ogólnopolskiej Wystawy Plastyki'', Radom 1962/1963. <br/>
Katalog ''XX Jubileuszowej Ogólnopolskiej Wystawy Plastyki'', Radom 1965. <br/>
Katalog ''Ogólnopolskiej Wystawy Rzeźby'', Warszawa 1967. <br/>
Katalog ''II Triennale Rzeźby Portretowej'', Sopot 1989. <br/>
Katalog ''I Triennale Sztuki Gdańskiej Konfrantacje’90'', Sopot 1990.<br/>
Katalog wystawy „Związki”, Gdańsk-Sopot 1999. <br/>
Katalog wystawy ''Sztuka rzeźby. Rzeźbiarze Trójmiasta'', Sopot 2001. <br/>
Katalog wystawy ''Maria Lubicz-Przyłuska. Rzeźba i malarstwo'', Chojnice 2003. <br/>
Katalog wystawy ''Obrazy z Ratusza'', Sopot 2006. <br/>
''Rzeźbienie to chłopska robota'', „Kuryer Sopocki” nr 7 (22), 2001. <br/>
''Rzeźbiarski spacer śladami Marii'', https://reapolis.pl/historie-napisane-na-aniolkach/maria-przyluska/.<br/>
Typek Barbara, ''Bronisław Jan Przyłuski – przyczynek do biografii'', Archiwariusz Zamojski, t. 16, 2018. <br/>
''Znana jako Ita'', „Dziennik Bałtycki” nr 101, 1999.<br/>






[[Category: Hasła w przygotowaniu]]