Tekst źródłowy strony POMORSKA KOLEJ METROPOLITALNA

{{web}}
[[File:6_Pomorska_Kolei_Metropolitalna.JPG|thumb|Przyczółek zniszczonego wiaduktu nad ul. Polanki byłej kolei Gdańsk-Stara Piła, śladem której poprowadzono Pomorską Kolei Metropolitalną]]
[[File:1_Pomorska_Kolei_Metropolitalna.jpg|thumb|Zniszczony w 1945 wiadukt w Brętowie byłej kolei Gdańsk-Stara Piła, śladem której poprowadzono Pomorską Kolei Metropolitalną]]
[[File:4_Pomorska_Kolei_Metropolitalna.JPG|thumb|Ocalały po działaniach w 1945 wiadukt przy obecnej ul. Wołkowyskiej byłej kolei Gdańsk-Stara Piła, śladem której poprowadzono Pomorską Kolei Metropolitalną]]
[[File: Weisera_Most.JPG |thumb| Most Weisera, 2008]]
[[File: PKM_siedziba.JPG |thumb|  Siedziba spółki Pomorska Kolej Metropolitalna S.A. przy ul. Budowlanych 77]]
[[File:2_Pomorska_Kolei_Metropolitalna.JPG|thumb|Pomorska Kolei Metropolitalna, przystanek Gdańsk-Jasień]]
[[File:3_Pomorska_Kolei_Metropolitalna.JPG|thumb|Pomorska Kolei Metropolitalna, przystanek Gdańsk-Brętowo]]

'''POMORSKA KOLEJ METROPOLITALNA''' SA (PKM), spółka z siedzibą w Gdańsku, początkowo przy ul. Na Stoku 50, od stycznia 2013 przy ul. Żaglowej 11, od lipca 2015 przy ul. Budowlanych 77 (Gdańsk-[[MATARNIA | Matarnia]]), powołana 11 VI 2010 przez Sejmik Województwa Pomorskiego jako jednoosobowa spółka Samorządu Województwa Pomorskiego do budowy (a następnie eksploatacji) [[LINIA KOLEJOWA NUMER 248 | linii kolejowej numer 248]], łączącej [[WRZESZCZ | Gdańsk-Wrzeszcz]] z [[LOTNISKA | Portem Lotniczym im. Lecha Wałęsy]], wpiętej (przy wsi [[RĘBIECHOWO| Rębiechowo]]) łącznicą nr 253 w istniejącą [[LINIA KOLEJOWA NUMER 201 | linię numer 201]] Gdynia–Kościerzyna (zbudowaną w latach 1921–1922 magistralę Śląsk–Gdynia). <br/><br/>
W chwili uruchomienia linia ta była pierwszą w Polsce linią kolejową wybudowaną przez samorząd i największą inwestycją sfinansowaną przez samorząd [[WOJEWÓDZTWO POMORSKIE | województwa pomorskiego]]. Połączyła Gdańsk i Gdynię z portem lotniczym, a w dalszej kolejności umożliwiła nowe połączenie z Kartuzami i Kościerzyną. <br/><br/> Długość całej linii PKM wynosi 55 km, części nowo wybudowanej – 17 km (i 1,4 km łącznicy z linią Gdynia–Kościerzyna). Znajduje się na niej osiem przystanków (w tym sześć pełniących funkcję węzłów integracyjnych), a w części gdyńskiej – trzy (Gdańsk Osowa, Gdynia Karwiny i Gdynia Stadion). Przy lotnisku linia biegnie estakadą o długości 940 m, podzieloną na 25 przęseł, które zostały oparte na 26 podporach. Na wysokości Gdańska-Zaspy wpięta jest w tory linii dalekobieżnych. Wybudowano 21 rozjazdów kolejowych oraz 41 obiektów inżynierskich: 17 wiaduktów kolejowych, 5 wiaduktów drogowych, 4 kładki piesze, 15 przepustów i przejść pod torami. Maksymalna prędkość szynobusów to 120 km/h. Różnica wysokości między punktem początkowym linii (Gdańsk-Wrzeszcz) a punktem końcowym (Port Lotniczy im. Lecha Wałęsy) wynosi 134 m. Wybudowany odcinek wykorzystał ślad linii z Gdańska-Wrzeszcza do Starej Piły przez [[BRĘTOWO | Brętowo]], [[KOKOSZKI | Kokoszki]], Żukowo, istniejącej od 1914 do 1945 ([[KOLEJ | kolej]]).<br/><br/>
'''Historia powstania linii PKM.''' Studium wykonalności projektu opracowano w latach 2008–2009. Pierwsze spotkania informacyjne z mieszkańcami dzielnic Gdańska i Banina, przez które planowano przebieg PKM, odbyły się we wrześniu i październiku 2010. Rozpoczęcie budowy umożliwiła deklaracja złożona w [[POLSKA FILHARMONIA BAŁTYCKA IM. FRYDERYKA CHOPINA | Polskiej Filharmonii Bałtyckiej]] 17 XI 2010 przez Ministra Rozwoju Regionalnego Elżbietę Bieńkowską o zapewnieniu dofinansowania inwestycji ze środków Unii Europejskiej. Pierwsze prace przygotowawcze, saperskie (usunięto ponad 100 niewybuchów lub ich fragmentów, odkryto i ekshumowano szczątki zwłok żołnierzy z okresu II wojny światowej), dendrologiczne (inwentaryzacja roślinności przewidzianej do usunięcia, liczącej powyżej 10 lat) i wycinkowe (dotyczące roślinności poniżej 10 lat) trwały od przełomu listopada i grudnia 2010 do kwietnia 2011. 13 I 2011 przyjęto wariant budowy zelektryfikowanej linii dwutorowej i ustalono jej przebieg, od którego w fazie projektowania nastąpiły już tylko niewielkie przesunięcia (w kwietniu 2011 w [[FIROGA, osiedle | Firodze]], aby uniknąć wyburzenia dwóch zakładów pracy, odsunięto o 200 m tory od ul. Słowackiego). 5 III 2011 rozstrzygnięto przetarg na opracowanie dokumentacji projektowej, powierzając zadanie firmie Transprojekt Gdański Sp. z o.o. (z siedzibą przy ul. Partyzantów 72A), umowę podpisano 30 V 2011. W wyniku otwartego konkursu wśród mieszkańców Gdańska (50 tysięcy głosów) 23 V 2011 ustalono nazwy ośmiu nowych przystanków (w kwietniu 2014 do nazw dodano człon „Gdańsk”, ponadto zmieniono nazwę przystanku Banino na Gdańsk-Rębiechowo). 22 VII 2011 rozstrzygnięto konkurs na koncepcję architektoniczną budowanych przystanków, na koncepcję ideową wybierając projekt Biura Projektów Budownictwa Komunalnego SA Gdańsk. W Sądzie Konkursowym zasiadali architekci z SARP, ASP, Wydziału Architektury PG, przedstawiciele Urzędu Marszałkowskiego, Urzędu Miejskiego w Gdańsku i PKM SA. <br/><br/> 
5 I 2012 wojewoda pomorski [[STACHURSKI RYSZARD, wojewoda pomorski | Ryszard Stachurski]] wydał decyzję  lokalizacyjną na budowę PKM, co umożliwiło rozpoczęcie negocjacji z właścicielami gruntów przeznaczonych do wykupienia (miedzy innymi miasto Gdańsk sprzedało Województwu Pomorskiemu na cel budowy 25 ha gruntów z bonifikatą 99%). Po odwołaniach decyzję zatwierdził 17 XI 2012 Minister Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej. W sierpniu 2012 ze względu na odstąpienie od planów elektryfikacji linii Gdynia–Kościerzyna poniechano planów elektryfikacji PKM, przeznaczając ją dla spalinowych zespołów trakcyjnych (wykonano jednak elementy umożliwiające zawieszenie sieci trakcyjnej). W listopadzie 2012 rozstrzygnięto konkurs na grafikę ścian osłonowych wiat nowych przystanków, przyjmując projekt gdańskiej artystki Anny Waligórskiej. <br/><br/> Od stycznia do kwietnia 2013 wywłaszczono 251 nieruchomości, wyburzono 22 budynki mieszkalne i 40 gospodarczych, leżących na trasie budowy w [[MATARNIA | Matarni]], Firodze i Rębiechowie. Od 9 I do 28 II 2013 wycięto około 20 000 drzew w pasie kolei (w ramach zasadzeń zastępczych zasadzono później około 75 000 drzewek i sadzonek leśnych). <br/><br/> 7 III 2013 rozstrzygnięto przetarg na budowę linii, powierzając to zadanie polsko-hiszpańskiemu konsorcjum Budimex SA i FERROVIAL AGROMAN SA, umowę podpisano 7 V 2013. Oficjalne rozpoczęcie budowy (z wmurowaniem kamienia węgielnego w filarze estakady przystanku przy Porcie Lotniczym im. Lecha Wałęsy) nastąpiło 1 VII 2013. W czerwcu 2013 rozpoczęto wyburzanie (ze względu na zły stan techniczny oraz rozmiary niepasujące do budowy dwutorowej linii) zachowanych wiaduktów dawnej kolei Gdańsk-Wrzeszcz – Stara Piła. Wyburzanie  znanego z powieści [[HUELLE PAWEŁ, prozaik, poeta | Pawła Huellego]] Weiser Dawidek tzw. wiaduktu Weisera w [[STRZYŻA | Strzyży]] stało się pretekstem do terenowej inscenizacji przygotowanej przez Muzeum Techniki Wojskowej „Gryf”: 5 VI 2013 roku przedstawiono „Bitwę o Mostek Weisera” (fikcyjna obrona w 1945 mostku przez Wermacht wspomagany czołgiem  „Panther V” przed atakiem radzieckiej piechoty z udziałem dwóch czołgów T-34, zob. też [[LINIA KOLEJOWA NUMER 234 | linia kolejowa numer 234]]). Ostatni wiadukt, przy ul. Wołkowyskiej, rozebrano 17 VIII 2013. <br/><br/> 
2 IX 2014 na budowanym przystanku Gdańsk-Niedźwiednik podpisano umowę z bydgoską firmą PESA SA na dostarczenie 10 nowoczesnych zespołów trakcyjnych (siedmiu spalinowych szynobusów trójczłonowych i trzech –  dwuczłonowych; termin realizacji zamówienia: maj 2015 roku; pierwszy testowy przejazd szynobusu – 12 VI 2015). <br/><br/> Od października 2014 rozpoczęły się próby obciążeniowe nowo wybudowanych wiaduktów (jako pierwszy próbie został poddany 17 października następca dawnego wiaduktu Weisera). W  czerwcu 2014 w wyniku przetargu oddano konsorcjum z firmą Rubau na czele zadanie wpięcia linii z Gdańska-Wrzeszcza do linii Gdynia–Kościerzyna. 9 II 2015 Unia Europejska zwiększyła dotacje do budowy (do poziomu 85%), co pozwoliło podjąć pracę przy przebudowie przystanku Gdańsk Osowa i rozpocząć planowanie budowy przystanków Gdynia Karwiny i Gdynia Stadion, oddanych do użytku w grudniu 2017. <br/><br/> 
Budowę ukończono 30 IV 2015, oficjalne otwarcie nastąpiło 30 VIII 2015, oddanie do regularnej eksploatacji – 1 IX 2015. Koszt budowy to 771 mln zł, dofinansowanie Unii Europejskiej wyniosło 656,5 mln zł. Gwałtowna ulewa, która nawiedziła Gdańsk 14 i 15 VII 2016 spowodowała znaczne uszkodzenia (zwłaszcza warstwy wierzchniej nasypów, w efekcie niedostatecznego ukorzenienia się trawy) i wstrzymanie kursowania PKM na odcinku Osowa – Wrzeszcz, czynny był tylko odcinek Kartuzy – Gdańsk – Osowa – Port Lotniczy). Ruch przywrócono we wrześniu 2016.<br/><br/> 
Kolejnymi działaniami jest ulepszanie wybudowanej w latach 2013–2015 infrastruktury poprzez jej elektryfikację ((rozpoczętą 15 VI 2021), przygotowania do budowy tzw. Bajpasu Kartuskiego (do grudnia 2022), budowa brakującego odcinka Gdańsk Kiełpinek – Gdańsk Kokoszki (także do grudnia 2022) oraz budowa przystanku PKM Południe, dzięki któremu śródmieście Gdańska połączone zostanie koleją z jego południowymi dzielnicami i okolicznymi gminam.(umowę podpisano w czerwcu 2021). Od 11 XII 2022 zmienił się przewoźnik na liniach PKM: w miejsce SKM Trójmiasto weszła spółka Polregio.<br/><br/>
Spółka została wyróżniona między innymi Skrzydłami Trójmiasta – zwycięstwo w kategorii „Zielona Fala Trójmiasta” w plebiscycie portalu Trójmiasto.pl (2012), Euro Symbol Skutecznego Zarządzania 2013 – nagrodą przyznaną przez redakcję ogólnopolskiego „Monitora Rynkowego” (2013), nagrodą główną Centrum Unijnych Projektów Transportowych – w kategorii „Artykuł/Reklama prasowa” w ogólnopolskim konkursie na najciekawsze materiały promocyjne POIŚ (za konkurs plastyczny dla dzieci i będący jego efektem kalendarz PKM na rok 2013), pierwszym miejscem w plebiscycie Unijne Hity 10-lecia portalu Gdańsk.NaszeMiasto.pl (2014), wyróżnieniem w ogólnopolskim rankingu Najlepsze Inwestycje 10-lecia tygodnika „Polityka” (2014), nagrodą i prestiżowym tytułem Budowa Roku 2014 przyznanymi przez Polski Związek Inżynierów i Techników Budownictwa (2015), Nagrodą Polskiej Agencji Przedsiębiorczości Lider Rozwoju Regionalnego 2015, wyróżnieniem specjalnym Top Inwestycje Komunalne – edycja specjalna 10 lat dla projektu PKM jako jednej z najlepszych samorządowych inwestycji dekady 2011–2020, w ogólnopolskim plebiscycie serwisu PortalSamorządowy.pl, towarzyszącym Europejskiemu Kongresowi Gospodarczemu w Katowicach (2021).<br/><br/>
Stacje i przystanki Pomorskiej Kolei Metropolitalnej zob. [[LINIA KOLEJOWA NUMER 248 | linia kolejowa numer 248]].
{{author: BŚ}} <br/><br/>
{| class="tableGda"
|-
|+ Prezesi Pomorskiej Kolei Metropolitalnej
|-
! Okres
! Imię i nazwisko
! Uwagi
|-
| 2010 – 16 V 2016
| Krzysztof Rudziński
| Absolwent UG; 2002–2009 dyrektor w Wydziale Programów Rozwojowych w Urzędzie Miejskim; 2009–2010 dyrektor Departamentu Koordynacji Projektów Województwa Pomorskiego 
|-
|  16 V 2016 –  
| Grzegorz Mocarski 
| Przewodniczący Rady Nadzorczej Pomorskiej Kolei Metropolitalnej, zastępca dyrektora Departamentu Rozwoju Gospodarczego Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego 
|-
| class="authorEgTab" | {{author: BŚ}}
|}
[[Category: Encyklopedia]] [[Category: Życie miasta]]