Tekst źródłowy strony WISZNIEWSKI JACOB BERNHARD, budowniczy organów i fortepianów

{{web}}
[[File:Jacob_Bernhard_Wiszniewski.jpg|thumb|Fortepian Jacoba Bernharda Wiszniewskiego z około 1830, po renowacji w pracowni Andrzeja Włodarczyka w zbiorach [[MUZEUM GDAŃSKA | Muzeum Gdańska]], 2020]]

'''JACOB BERNHARD WISZNIEWSKI sen.''' (Wiśniewski) (13 VIII 1799 Wystruć – 22 VII 1867 Gdańsk), budowniczy organów i fortepianów. Brat [[WISZNIEWSKI FRIEDRICH BENJAMIN, budowniczy fortepianów | Friedricha Benjamina Wiszniewskiego]]. Pracownik, zięć i może uczeń [[ARENDT CHRISTIAN EPHRAIM, fortepianmistrz | Christiana Ephraima Arendta]]. Od 25 II 1820 do 1821 prowadził wytwórnię organów i fortepianów w Bydgoszczy, w latach 1822–1823 praktykował między innymi w Strasburgu (gdzie przewracał nuty Ferencowi Lisztowi w czasie jego koncertu) i Wiedniu (u Johanna B. Streichera).<br/><br/>
Od marca 1825 w Gdańsku miał wytwórnię przy Brotbänkengasse 691 (ul. Chlebnicka 24), od listopada przy Wollwebergasse 1996 (ul. Tkacka) w domu własnym, od listopada 1830 na rogu Holzmarkt (Targ Drzewny) i Töpfergasse 80 (ul. Garncarska), od 1831 przy Holzmarkt (Targ Drzewny 11), w latach 1832–1888 przy Heilige-Geist-Gasse  1013 (ul. św. Ducha 126, obecnie 25/27) w domu własnym, tzw. Dworze Kartuskim (Karthäuserhoff), zakupionym w 1831 na publicznej licytacji po konfiskacie klasztoru kartuskiego przez władze pruskie (cena wywoławcza 1550 talarów i 5 gr).<br/><br/>
Posiadał tytuł miejskiego organmistrza (od około 1825), fortepianmistrza patentowanego (od 1833) i królewskiego (od 6 XI 1843). W latach 1838–1868 pracował u niego stolarz F. Wenglowski, około 1842–1845 [[WOYCKE ERNST THEODOR, fortepianmistrz | Ernst Theodor Woycke]]. W 1847 posiadał skład w Królewcu, gdzie konkurował z Carlem J. Gebauhrem, największym ówczesnym producentem w Prusach Wschodnich. <br/><br/>
Zbudował organy dla kościołów w: Kościerzynie (1826), Przywidzu (1832), Sobowidzu (1835), Nowym Porcie dla [[KOŚCIÓŁ NIEPOKALANEGO SERCA MARYI | kościoła Wniebowzięcia]] (1840); w 1835 roku naprawiał [[ORGANY OLIWSKIE | organy oliwskie]]. Od 1825 oferował też własne fortepiany. Otrzymał patenty na udoskonalenia mechanizmu fortepianu: w 1833 roku wraz z bratem Benjaminem, następnie 31 X 1836 i 30 VI 1847. W 1843 zatrudniał 22 pracowników, a jego wytwórnia należała do największych tego typu w Prusach (eksportowała instrumenty między innymi do Liverpoolu, Irlandii, Amsterdamu i Ameryki). Prezentował swoje fortepiany na wystawach w Królewcu i Berlinie (w 1842 – jeden zakupiony przez króla Prus, w 1844 – drugi na prezent dla sułtana), w Gdańsku w  1858. Na jego fortepianach koncertowali w Gdańsku między innymi Sigismund Thalberg (1839), Louis Haupt (1843), Antoni Kątski (1851), Hans von Bülow (1855), także na koncercie w domowym salonie Wiszniewskiego. W 1849 kandydował do II Izby Miejskiej. <br/><br/>
W1844 był także właścicielem kamienicy przy Heilige-Geist-Gasse 106 (ul. św. Ducha 67/69), w 1853 oferował na sprzedaż swą posesję przy Glockenthor 137 ([[BRAMA LUDWISARSKA | Brama Ludwisarska]]), gdzie dotąd był sklep kolonialny zmarłego w tym roku teścia Juliusa Alberta Arendta (1817 – 1853). W 1854 był także właścicielem posesji przy Breitgasse 12 i 13 (ul. Szeroka) oraz Büttelgasse 4 i 5 (ul. Pachołów). W 1865 wystawił na sprzedaż działkę ogrodniczą w Siedlcach. Wytwórnia i zapasy materiałów miały być sprzedane 14 V 1866 na aukcji, którą odwołano przed terminem. 25 II 1867 przekazał firmę synowi [[WISZNIEWSKI FELIX THEODOR jr, fortepianmistrz | Felixowi Theodorowi]]. Przed śmiercią pojechał na wystawę do Paryża, gdzie zakupił instrumenty do rodzinnego składu. Jego fortepian stołowy z około 1845 znajduje się w Muzeum Instrumentów w Poznaniu, inny skrzydłowy z tegoż okresu (na tabliczce firmowej herb Gdańska połączony z wielkim herbem Królestwa Prus: orzeł w koronie z postaciami Dzikich Mężów jako trzymaczami) w Kolekcji Zabytkowych Fortepianów im. Andrzeja Szwalbego w Ostromecku koło Bydgoszczy. <br/><br/>
8 XII 1825 ożenił się z Johanną Julianą (1808 – 15 I 1881), córką Christiana Ephraima Arendta. Oprócz syna Felixa Theodora miał jeszcze dzieci: [[WISZNIEWSKI EUGEN ADALBERT, budowniczy fortepianów | Eugena Adalberta]], fortepianmistrza; Franziskę Adelaidę Arendt (6 XII 1827 – 16 I 1885), ożenioną 12 XII 1852 z kupcem z Elbląga, który zmarł 6 IX 1853 na cholerę (później prowadziła skład i wypożyczalnię fortepianów przy Breitgasse (ul. Szeroka 13)); Juliusa Bernharda (29 VII 1832 – 9 III 1882 Londyn), który wyemigrował do Anglii; Theresę Johannę (ur. 23 V 1834); Ottona Hermanna (ur. 18 II 1836); Edwina (Eduarda) Richarda (3 I 1838 – 3 XI 1886), księgowego (w 1874 mieszkał przy Johannisgasse 29 (ul. Świętojańska), w 1886 przy Heumarkt 7 (Targ Sienny)); Marię Julianę (18 XII 1839 – 16 I 1840); Ivana Jacoba (25 III 1841 Gdańsk – 31 V 1893 Gdańsk), zegarmistrza, zajmującego się także skupem i renowacją starych zegarów różnego typu (początkowo prowadził warsztat w domu ojca przy Heilige-Geist-Gasse 126 (ul. św. Ducha 25/27), następnie w sąsiednim budynku nr 122, obecnie 31/35); Annę Maję (ur. 23 XII 1843), Maxa Friedricha (20 IV 1849 – 29 III 1895), kupca. {{author: MrGl}} {{author: BV}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Ludzie]]<br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/>
'''Bibliografia''':<br/>
Archiwum Państwowe Gdańsk, Akta kościoła NMP, 354 i 1461 (1825 ślub, 1867 zgon).<br/>
„Danziger Dampfboote”, z 3 IX 1858 i nr 219 z 18 IX 1868. <br/>   
„Danziger Intelligenzblatt”, nr 97 z 30 XI 1825, s. 2508 (zapowiedzi ślubne); nr 35 z 1835, s. 126; nr 238 z 12 X 1829, s. 2704 (narodziny syna); nr 16 z 17 I 1881 (nekrolog żony); nr 169 z 23 VII 1867, s. 3128 (nekrolog od dzieci, zięcia, wnuków i dalszej rodziny).<br/>
„Danziger Zeitung” z 22 VII 1867 (nekrolog).