Tekst źródłowy strony GMINA POLSKA

{{paper}}
[[File: Roman_Ogryczak.jpeg |thumb| Działacze Gminy Polskiej, od lewej: Franciszek Guziński, [[CZARNECKI ERAZM, działacz gdańskiej Polonii | Erazm Czarnecki]], [[OGRYCZAK ROMAN, działacz gdańskiej Polonii, patron gdańskiej ulicy | Roman Ogryczak]] (stoi), [[CZYŻEWSKI JÓZEF, działacz gdańskiej Polonii, patron ulicy | Józef Czyżewski]], Augustyn Wesołowski (stoi), [[MILEWSKI BERNARD, radny, działacz gdańskiej Polonii, patron gdańskiej ulicy | Bernard Milewski]], 1927]]
[[File: 1_Gmina_Polska.jpg |thumb| Przedstawiciele Gminy Polskiej na uroczystościach Święta Morza w Gdyni <br/>(z niesionym fragmentem wiersza-hymnu Jana Kasprowicza), lipiec 1933]]
[[File:Dom_Polski_ul._Wałowa_.jpg|thumb|Dom Polski, ul. Wałowa 16]]
[[File:Tablica_na_Domu_Polskim_.jpg|thumb|Tablica pamiątkowa na Domu Polskim]]

'''GMINA POLSKA.''' Organizacja społeczno-polityczna, założona 21 IV 1921, od 1924 w siedzibie przy Wallgasse 16 (ul. Wałowa), tzw. Dom Polski. Stawiała sobie za cel obronę praw społecznych, kulturalnych i politycznych gdańskiej Polonii na terenie [[WOLNE MIASTO GDAŃSK, 1920–1939 | II Wolnego Miasta Gdańska]] (WMG). <br/><br/>
Inicjatorem założenia był reprezentujący po 1918 w Gdańsku ludność polską [[PODKOMISARIAT NACZELNEJ RADY LUDOWEJ W GDAŃSKU (1918–1919) | Podkomisariat Naczelnej Rady Ludowej w Gdańsku]]. Dążyła do koordynacji działań wszystkich polskich organizacji w II WMG. Członkowie dzielili się na zwyczajnych, czyli pełnoprawnych (obywatele Gdańska) i nadzwyczajnych (obywatele Polski) – mających tylko głos doradczy. W latach 1932-1933 miała siedem wydziałów: I. Prawno-Polityczny i Prasowy, II. Finansowy, III. Organizacyjny, IV. Kościelny, V. Szkolny i Porady Prawnej, VI. Wiejski i Kulturalno-Oświatowy i VII. Opieki Społecznej. W 1923 liczyła 7500 członków, w tym 3,5 tysiąca nadzwyczajnych, w 1933 ponad 5000 członków, w tym 1000 nadzwyczajnych. Podporządkowane jej było między innymi [[ZJEDNOCZENIE ZAWODOWE POLSKIE | Zjednoczenie Zawodowe Polskie]]. Do kierownictwa należeli między innymi [[PANECKI WŁADYSŁAW, działacz gdańskiej Polonii, patron gdańskiej ulicy | Władysław Panecki]], [[CZYŻEWSKI JÓZEF, działacz gdańskiej Polonii, patron ulicy | Józef Czyżewski]], [[KUBACZ FRANCISZEK, lekarz, działacz gdańskiej Polonii, patron gdańskiej ulicy | Franciszek Kubacz]], [[MOCZYŃSKI ZYGMUNT, działacz gdańskiej Polonii, poseł do Volkstagu | Zygmunt Moczyński]], [[LENDZION ANTONI, działacz gdańskiej Polonii, patron gdańskiej ulicy | Antoni Lendzion]], [[CZARNECKI ERAZM, działacz gdańskiej Polonii | Erazm Czarnecki]]. Wydawała pismo „Gmina Polska”. <br/><br/>
Po 1926 nasiliły się tarcia między zwolennikami endecji i chadecji a osobami popieranymi przez [[KOMISARIAT GENERALNY RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ W II WMG | Komisariat Generalny RP]]. W 1933 musiała konkurować z nowo powstałym [[ZWIĄZEK POLAKÓW W WOLNYM MIEŚCIE GDAŃSKU | Związkiem Polaków w WMG]]. Wobec narastającego zagrożenia ze strony nazistów, 23 V 1937 nastąpiło połączenie obu organizacji w [[GMINA POLSKA ZWIĄZEK POLAKÓW W WOLNYM MIEŚCIE GDAŃSKU | Gminę Polską Związku Polaków w Wolnym Mieście Gdańsku]]. {{author: MA}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Życie miasta]]