Tekst źródłowy strony LUA AUGUST LUDWIG, literat, redaktor

{{web}}
'''AUGUST LUDWIG LUA''' (31 VII 1819 Groß Neuendorf, Märkisch-Oderland – 28 IX 1876 Berlin), literat, redaktor. Syn chałupnika utrzymującego rodzinę z rzeźnictwa. W latach 1839–1842 uczeń w seminarium nauczycielskim w Berlinie, zaliczano go do najzdolniejszych wychowanków dyrektora seminarium Adolfa Diesterwega (1790–1866), propagatora idei szkoły świeckiej. Kilka lat pracował jako nauczyciel, następnie poświęcił się twórczości literackiej i działalności redaktorskiej. Pisał wiersze (''Gedichte'', 1841, ''Gedichte für die Kindheit und Jugend'', 1845), sztuki teatralne (tragedie ''Lorenzo'' (1845) i ''Der Bürgerssohn von Valencia'' (1854), farsę ''Ein Heiratsgesuch'' (1847), komedię ''Der Emmisär'' (1851), opowiadania (''Der Dorfgelehrte'' (1853), ''Der Gerichtsdiener'' (1855), ''Kanzel und Katheder'' (1858)), teksty o tematyce historycznej (''Zur Geschichte der spanischen Städte-Revolution in der ersten Hälfte des XVI. Jahrhunderts'' (1858)), oraz o dziełach malarskich (''Kritische Skizzen über Werke der permanenten Gemäldeausstellung im Saale der Börsen-Arkaden 1857'' (1858)), opracował śpiewnik dla szkół i kółek śpiewaczych (''Sängergruß. Lieder verschiedenen Inhalts mit ächten deutschen Volksweisen … für den … Gesang in Schulen, wie auch in kleinern Sängerkreisen…'' (1844)), wspólnie z J.A. Kleinem wydał trzy zeszyty czasopisma literackiego ''Der Lesegarten. Eine deutsche Bibliothek für Kunst, Wissenschaft, Literatur und bildende Unterhaltung in der Familie'' (1855). <br/><br/>
W Gdańsku od 1859. Do stycznia 1866 pełnił funkcję redaktora gazety [[DANZIGER DAMPFBOOT, gazeta literacka | „Danziger Dampfboot”]]. Swoje utwory publikował w prasie: opowiadania ''Der seltsame Gast i Die Diener der Gerechtigkeit'' w „Danziger Dampfboot” (1859), sonet ''Lenzesklänge'' w „Neue Wogen der Zeit” ([[DANZIGER ALLGEMEINE ZEITUNG, dziennik | „Danziger Allgemeine Zeitung”]]) (1864), wiersz ''Ermutigung'' w [[DANZIGER ZEITUNG (II), dziennik | „Danziger Zeitung”]] (1872). Z jego inicjatywy trzechsetną rocznicę urodzin Williama Shakespeare’a uczczono wieczorem muzyczno-teatralnym, który odbył się 23 IV 1864 w gospodzie Zum Weinberg przy Weinbergstraße (ul. Zakopiańska). Program wieczoru wypełnili: aktor [[TEATR MIEJSKI | Teatru Miejskiego]] Schönleiter (imię nieustalone), anonimowi aktorzy amatorzy, pianista Friedrich Wilhelm Barthel, chór męski pod dyrekcją [[FRÜHLING JULIUS WILHELM, organista, dyrygent| Juliusa Wilhelma Frühlinga]], orkiestra 5. (4. Wschodniopruskiego) Pułku Grenadierów imienia Króla Fryderyka I (4. Ostpreußisches Grenadier-Regiment König Friedrich I. Nr. 5) pod dyrekcją Ernsta Wintera. 19 XII 1865 w [[OGRÓD STRZELECKI I DOM STRZELECKI IM. FRYDERYKA WILHELMA | Friedrich-Wilhelm-Schützenhaus]] zorganizował koncert wokalny, na którym śpiewacy Teatru Miejskiego wykonali pieśni napisane do jego tekstów przez trzynastu kompozytorów, między innymi Louisa Spohra, Giacoma Meyerbeera, Ottona Nicolaia, [[MARKULL FRIEDRICH WILHELM, organista, kompozytor | Friedricha Wilhelma Markulla]]. Program koncertu uzupełnił jego wiersz ''Ode an Shakespeare'', recytowany przez aktorkę Rosę Dibbern-Fischer, byłą dyrektor Teatru Miejskiego. <br/><br/>
Wystawiano napisane przez niego sztuki sceniczne. 11 I 1863 w sali hotelu [[HOTEL GDAŃSK RADISSON BLU | Zum Preußischen Hof]] członkowie Katholischer Gesellenverein (Stowarzyszenie Czeladników Katolickich) zagrali sztukę ''Joseph in Ägypten'', opartą na opowieści biblijnej o Józefie i jego braciach. W 1868 wystawiono dwie sztuki teatralne: 16 kwietnia w Teatrze Miejskim tragedię ''Ein Schwur'' (pod tytułem ''Thomasine'' zagrano ją ponownie 14 II 1873), 31 sierpnia w [[TEATR VICTORIA | Victoria-Theater Teatr Victoria]] komedię ''Der Emissär''. Wygłaszał odczyty, między innymi 24 XI 1868 w sali Domu Towarzystwa Rzemieślniczego (Gewerbehaus) przy Heilige-Geist-Gasse 82 (ul. św. Ducha) mówił o filozofii i życiu praktycznym (''Die Philosophie und das praktische Leben''). <br/><br/>

W 1865 własnym sumptem wydał czwarty zeszyt czasopisma literackiego ''Der Lesegarten'', zawierający teksty prozatorskie Carla Rittera, Willibalda Alexisa, Augusta Boeckha, C.A. Micheleta oraz wiersz ''Die Adonisfeier'' Friedricha Förstera. W 1867 napisał szkic biograficzny [[SCHUMACHER WILHELM, dziennikarz, literat | Wilhelma Schumachera]] (''Wilhelms Schumacher’s Leben und Wirken)'', jako przedmowa zamieszczony przez [[BERTLING KARL THEODOR, księgarz, wydawca | Karla Theodora Bertlinga]] w nowym wydaniu książki tego autora Z''acharias Zappio, oder Liebe und Leben eines Danziger Bürgers''. W 1872 ten sam księgarz wydał tragedię ''Thomasine''. Nakładem [[ZIEMSSEN CONSTANTIN FRIEDRICH,  księgarz, fortepianmistrz | Constantina Friedricha Ziemssena]] wydane zostały prace poświęcone Szekspirowi: w 1864 mowa okolicznościowa wygłoszona na wieczorze muzyczno-teatralnym z okazji trzechsetnej rocznicy urodzin angielskiego dramatopisarza (''William Shakespeare. Eine Festrede, gehalten  bei der volksthümlichen Feier des dreihundertjährigen Geburtstags des Dichters''…), w 1866 – rozważania o ''Kupcu weneckim'' (''Über Shakespeare’s „Kaufmann von Venedig“''). <br/><br/>

Zapewne jemu należy przypisać autorstwo wspomnienia pośmiertnego o [[LÖSCHIN MATTHIAS GOTTHILF, historyk, pedagog, radny | Matthiasie Gotthilfie Löschinie]] (''Dr. M. Gotthilf Löschin. Ein Lebensbild des Heimgegangenen''), anonimowo wydanego przez Karl Th. Bertlinga w 1868 (na sporządzonej przed 1945 rękopiśmiennie karcie katalogowej tej pozycji, zachowanej w [[POLSKA AKADEMIA NAUK BIBLIOTEKA GDAŃSKA | PAN Bibliotece Gdańskiej]], widnieje w nawiasie kwadratowym uwaga: von M. Lua). <br/><br/>

Od około 1869 pracował w Elblągu jako redaktor gazet „Elbinger Zeitung“ i „Altpreußische Zeitung“. W 1872 zamieszkał w Berlinie; utrzymywał się z pisarstwa, w 1874 otrzymał zapomogę pieniężną z Deutsche Schillerstiftung (Niemiecka Fundacja im. Schillera). Sporadycznie wygłaszał odczyty, między innymi w czerwcu 1876 roku w sali Hotel de Rome przy Behrenstraße 37 mówił o zależności natury od duchowości (''Der Zusammenhang der Natur mit der Geisteswelt''). <br/><br/>

Krótko przed ślubem z nieznaną z imienia i nazwiska kobietą doznał udaru mózgu; zmarł w szpitalu św. Jadwigi (St. Hedwig-Krankenhaus). Został pochowany na cmentarzu w dzielnicy Berlina – Dorotheenstadt (Dorotheenstädtischer Friedhof). {{author: JMM}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Ludzie]] <br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/>

'''Bibliografia''':<br/>
„Danziger Zeitung“ 1865 nr 3374, s. 4, nr 3380, s. 3; 1866 nr 3602, s. 2; 1868 nr 4782, s. 4, nr 4798, s. 2, nr 4926, s. 2, nr 5022, s. 4, nr 5158, s. 4, nr 5174, s, 2; 1871 nr 6648, s. 2; 1872 nr 2632, s. 2; 1873 nr 7752, s. 4, nr 7755, s. 1.<br/>
„Danziger Dampfboot“ 1873 nr 39, s. 2; 1876 nr 231, s. 2, nr 233, s. 2.<br/>
„Neue Wogen der Zeit“ 1863 nr 3, s. 20, nr 5, s. 35; 1864 nr 50, s. 385; 1876 nr 91, s. 840, nr 118, s. 1092.<br/>
„Berliner musikalische Zeitung“ 1844 nr 6, s. 2.<br/>
„Heimat und Welt. Mittwochs-Unterhaltungsbeilage der Danziger Zeitung“ 1909 nr 14, s. 55.<br/>
Allgemeiner Wohnungs-Anzeiger von Danzig […] pro 1864/65, cz. I, s. 47. <br/>
Allgemeiner Wohnungs-Anzeiger von Danzig […] pro 1867/68, cz. I, s. 66. <br/>
Franz Brümmer, Lexikon der deutschen Dichter und Prosaisten vom Beginn des 19. Jahrhunderts bis zur Gegenwart, Bd. 4, Leipzig 1913, s. <br/>
Peter Oliver Loew, ''Das literarische Danzig 1793 bis 1945. Bausteine für eine lokale Kulturgeschichte'' (''Danziger Beiträge zur Germanistik'', Bd. 25), Frankfurt am Main 2009, s. 64–65.<br/>
Polska Akademia Nauk Biblioteka Gdańska (PAN BG), dzieła literackie Augusta Ludwiga Lua (kolejność według daty wydania):<br/>
''Bildende Kunst in Hamburg'', Hamburg 1858. H. 1, 1. ''Kritische Skizzen über Werke der permanenten Gemäldeausstellung im Saale der Börsen-Arkaden 1857'', Hamburg [1858], sygn. Ec 2887 8°.<br/>
''William Shakespeare. Eine Festrede, gehalten bei der volksthümlichen Feier des dreihundertjährigen Geburtstag des Dichters im Saale des alten Weinbergs zu Schidlitz'', Danzig 1864, sygn. Di 5922 8°.<br/>
''Der Lesegarten. Eine deutsche Bibliothek für Kunst, Wissenschaft, Literatur und bildende Unterhaltung in der Familie''. Jg. 2, Bd. 3. Selbstverlag, Danzig 1865, sygn. Dc 2530 8°.<br/>
''Über Shakespeare’s „Kaufmann von Venedig“'', Danzig 1866, sygn. Di 5515 8°.<br/>
''Wilhelm Schumacher’s Leben und Wirken, Eine biographische Skizze'', [przedmowa do] ''Wilhelm Schumacher, Zacharias Zappio, oder: Liebe und Leben eines Danziger Bürgers'', Neue Ausgabe, Danzig 1867, sygn. I 151235.<br/>
''Thomasine''. Tragödie in fünf Acten, Danzig 1872, sygn. Df 18155 8°.