Tekst źródłowy strony GMINA SYNAGOGALNA

{{paper}}

[[File:Synagoga, widok od strony północno-zachodniej, 1888.JPG|thumb|Wielka Synagoga wybudowana ze składek członków Gminy Synagogalnej, 1888]]
'''GMINA SYNAGOGALNA''', żydowska. Instytucja religijna powołana na podstawie edyktu króla Prus Fryderyka Wilhelma IV z 23 VII 1847 do organizowania kultu religijnego wyznawców judaizmu zamieszkałych w obrębie państwowej jednostki administracji terytorialnej, wskazanej w statucie gminy. Na terenie wiejskiej i miejskiej gminy Gdańsk, z powodu różnic majątkowych między członkami poszczególnych wspólnot i odmiennego podejścia do różnych nurtów judaizmu, mimo starań podejmowanych od roku 1860 utworzono ją dopiero 6 IV 1883, z połączenia 5 gmin żydowskich. Na jej czele stał zarząd, kontrolowany przez Zgromadzenie Reprezentantów. Statutowe organy gminy nadzorowały rabinów, [[SYNAGOGA | synagogi]], zaopatrzenie Żydów w koszerną żywność, nauczanie religii i organizowały pomoc socjalną.<br/><br/>
W latach 1919–1933 [[SYJONIŚCI | syjoniści]] zabiegali o wykorzystanie struktur gminnych do propagowania swoich idei. W 1931 należało do niej około 6000 członków, 70% osób zawodowo czynnych było zatrudnionych w handlu i transporcie, dalszych 14% w przemyśle i rzemiośle, pozostali w wolnych zawodach i innych usługach. Od 1933 interweniowała w obronie Żydów atakowanych przez hitlerowców, a od 1937 wspierała ich emigrację z [[WOLNE MIASTO GDAŃSK, 1920–1939 | II Wolnego Miasta Gdańska]].<br/><br/> 
Po spaleniu synagogi w Sopocie (listopad 1938) zaczęła reprezentować również sopocian, w 1938 przejęła nadzór na cmentarzami zlikwidowanych gmin żydowskich w Nowym Dworze Gdańskim i Nowym Stawie. Z nieznanych powodów hitlerowcy jej nie rozwiązali, mimo że liczba członków w wyniku emigracji i deportacji w 1944 zmniejszyła się do kilkunastu osób. Przestała istnieć w 1945. {{author: GB}}<br/><br/>
(zob. [[FABIAN FELIX, prawnik | Felix Fabian]], [[ZANDER GUSTAV | Gustav Zander]], [[ITZIG KURT CASPAR, lekarz |  Kurt Caspar Itzig]], [[KAELTER ROBERT, rabin | Robert Kaelter]], [[LICHTENSTEIN ERWIN, prawnik, publicysta, działacz żydowski | Erwin Lichtenstein]], [[STOWARZYSZENIE NA RZECZ RELIGIJNO-LIBERALNEGO JUDAIZMU | Stowarzyszenie Na Rzecz Religijno–Liberalnego Judaizmu]]). [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Życie miasta]]