Tekst źródłowy strony PAŁAC OPATÓW

{{paper}}
[[File: 1_Pałac_Opatów.jpg |thumb| [[TROSCHEL ADOLF EUGEN, artysta plastyk, pedagog | Adolf Eugen Troschel]], Pałac Opatów, 1859]]
[[File:Pałac_Opatów_1894.jpg|thumb|Od prawej: Pałac Opatów, [[KOŚCIÓŁ TRÓJCY ŚWIĘTEJ | kościół (archikatedra) Trójcy Świętej]], wieża widokowa na [[PACHOŁEK | Pachołku]]]]
[[File:Pałac Opatów, 1893.JPG|thumb|Pałac Opatów, 1893]]
[[File:Pałac_Opatów_1960.jpg|thumb|W tle Pałac Opatów w trakcie powojennej odbudowy, 1960]]
[[File:Pałac_Opat__w__widok_od_strony_południowej.JPG|thumb|Pałac Opatów, widok od strony południowej]]
[[File:Pałac_Opatów_widok_od_strony_północnej.JPG|thumb|Pałac Opatów, widok od strony północnej (wejście główne)]]

'''PAŁAC OPATÓW''', Oliwa, ul. Cystersów 18, dawna rezydencja opatów cysterskich, obecnie w [[PARK OLIWSKI IM. ADAMA MICKIEWICZA | Parku im. Adama Mickiewicza]]. Składa się z dwóch dwukondygnacyjnych budynków. Starsze skrzydło wschodnie (Stary Pałac Opatów) pochodzi z XV wieku. Zachowało się gotyckie sklepienie krzyżowe piwnicy i układ cegieł w części murów. Zniszczony w 1577 ( [[WOJNA GDAŃSKA Z KRÓLEM POLSKIM STEFANEM BATORYM | wojny Gdańska z królem polskim Stefanem Batorym]]), odbudowany przez opata [[GESCHKAU (Geschaw, Jeschke) KASPAR, opat oliwski | Kaspra Geschkaua]]. Na podstawie wzmianki o odbudowie w kronice klasztoru powstała tradycja o usytuowaniu budynku na miejscu dawnej rezydencji książąt gdańskich ([[SOBIESŁAWICE | Sobiesławice]]).<br/><br/> 
10 III 1637 rozpoczęto budowę nowego, południowego skrzydła rezydencji (Nowy Pałac Opatów). Przed 1740 został przebudowany z polecenia opata [[ZALESKI FRANCISZEK MIKOŁAJ, opat oliwski | Franciszka Zaleskiego]], a w latach 1754–1756 ponownie z polecenia opata [[RYBIŃSKI JACEK JÓZEF | Jacka Rybińskiego]]. Powstał rokokowy, dwukondygnacyjny budynek nakryty mansardowym dachem z lukarnami, wysuniętym trzykondygnacyjnym ryzalitem i podcieniami otwartymi do ogrodu. Ściany ozdobione stiukowymi ornamentami. Na piętrze sala muzyczna ozdobiona rokokowymi sztukateriami. Budynek przylega do muru obronnego otaczającego [[KLASZTOR CYSTERSÓW W OLIWIE | klasztor cystersów w Oliwie]].<br/><br/>
Po śmierci Rybińskiego w pałacu rezydowali ostatni opaci oliwscy: [[HOHENZOLLERN-HECHINGEN JOHANN KARL LUDWIG, biskup chełmiński, opat oliwski | Johann Karl Ludwig Hohenzollern-Hechingen]] i [[HOHENZOLLERN-HECHINGEN JOSEPH WILHELM FRIEDRICH | Joseph Hohenzollern-Hechingen]]. Po kasacie klasztoru i śmierci w 1836  ostatniego opata, pałac przeszedł na własność króla pruskiego. W okresie 1840–1850 mieszkał tu emerytowany prezydent gdańskiej policji [[VEGESACK DAGOBERT RODERICH ACHILLES von, prezydent policji | Dagobert von Vegesack]], po nim pruscy generałowie z gdańskich jednostek wojskowych. W latach 1869–1888 rezydowała tu [[HOHENZOLLERN-HECHINGEN MARIA | Maria Hohenzollern-Hechingen]], za której czasów zlikwidowano zachodnią część galerii podcieniowej. Po jej śmierci budynek wykorzystywali urzędnicy pruscy, potem administracja gminy Oliwa. Rozważano wykorzystanie pałacu jako lokalu rozrywkowego.<br/><br/>
Poddany renowacji, od 1 V 1927 siedziba [[MUZEUM KRAJOWE HISTORII GDAŃSKA | Muzeum Krajowego Historii Gdańska]]. Wykorzystywany pod koniec II wojny światowej jako magazyn materiałów wybuchowych i łatwopalnych, spłonął w 1945 podpalony przez Niemców. Odbudowany w okresie 1958–1965 staraniem Muzeum Pomorskiego ([[MUZEUM NARODOWE | Muzeum Narodowe]]), które zajęło południowe skrzydło na siedzibę Działu Etnograficznego. We wschodnim skrzydle do lat 90. XX wieku mieścił się [[INSTYTUT BUDOWNICTWA WODNEGO PAN W GDAŃSKU | Instytut Budownictwa Wodnego Polskiej Akademii Nauk]]. Gromadzone zbiory muzealne pozwoliły na otworzenie w roku 1970 Działu Sztuki Współczesnej. Po przeniesieniu w 1988 zbiorów etnograficznych do Spichlerza Klasztornego ([[KLASZTOR CYSTERSÓW W OLIWIE | klasztor cystersów w Oliwie]]), stał się siedzibą zajmującego oba budynki samodzielnego Oddziału Sztuki Współczesnej Muzeum Narodowego, prezentującego stałą ekspozycję sztuki współczesnej i czasowe wystawy tematyczne. <br/><br/>
W kwietniu 1966 Towarzystwo Literackie im. Adama Mickiewicza, przy wsparciu Miejskiej Rady Narodowej w Gdańsku, podjęło  uchwałę o umieszczeniu na ścianie budynku tablicy pamiątkowej z napisem: "W tym pałacu gościł w sierpniu 1768, lipcu 1777, wrześniu i październiku 1778 oraz sierpniu 1791 Ignacy Krasicki, wielki poeta polskiego Oświecenia". {{author: AK}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Przestrzeń miasta]]