Tekst źródłowy strony KLUB INTELIGENCJI KATOLICKIEJ W GDAŃSKU

{{web}}
[[File:Logo.jpg|thumb|Logo Klubu Inteligencji Katolickiej w Gdańsku]]
[[File:Sztandar.JPG|thumb|Sztandar Klubu Inteligencji Katolickiej w Gdańsku]]
[[File:GDANKSK LOGOTYP.jpg|thumb|'''Hasło powstało dzięki Miastu Gdańsk''']]
[[File:GAIT LOGOTYP.jpg|thumb|'''Partner redakcji''']]

'''KLUB INTELIGENCJI KATOLICKIEJ W GDAŃSKU''' (KIK), stowarzyszenie katolickie, którego celem jest wcielanie w życie wartości chrześcijańskich, dawanie świadectwa wiary i jej kształtowanie oraz niesienie pomocy duchowej i materialnej, działające od 1988 na terenie [[WOJEWÓDZTWO POMORSKIE | województwa pomorskiego]] (wcześniej [[WOJEWÓDZTWO GDAŃSKIE | gdańskiego]]), z siedzibą w Gdańsku przy ul. Ogarnej 64/65. W okresie Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej (PRL) legalne kluby inteligencji katolickiej (najstarsze działały od przełomu 1956/1957 w Warszawie, Krakowie, Poznaniu, Toruniu i Wrocławiu) stanowiły namiastkę niezależnej organizacji politycznej (tzw. ruch „Znak”) z własną reprezentacją w Sejmie. W wypadku Gdańska można mówić o czterech różnych klubach: dwóch działających legalnie (pierwszy w okresie 1980–1981/1985, drugi od 1988) oraz dwóch, niepowiązanych ze sobą, których nie udało się oficjalnie zatwierdzić (po 1956 i w 1970). <br/><br/>
'''1.''' Pierwsze próby powołania w Gdańsku KIK-u lub stowarzyszenia o podobnym charakterze (między innymi [[KLUB KATOLIKÓW WYBRZEŻA „ANCORA” | Klub Katolików Wybrzeża „Ancora”]], Klub Studenckiej Młodzieży Katolickiej, Katolicki Klub Studentów) zostały podjęte w okresie po [[PAŹDZIERNIK 1956 W GDAŃSKU | październiku 1956]] przez studentów i pracowników [[POLITECHNIKA GDAŃSKA | Politechniki Gdańskiej]] oraz Akademii Medycznej ([[GDAŃSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY | Gdański Uniwersytet Medyczny]]). Starania te na skutek niechęci władz i wzmożonej inwigilacji ze strony Służby Bezpieczeństwa zostały zaniechane. <br/><br/>
'''2.''' Druga próba utworzenia KIK-u w Gdańsku przypadła na przełom lat 60. i 70. XX wieku i wiązała się z grupą osób w większości zaangażowanych w duszpasterstwo księży [[PALLOTYNI | pallotynów]] przy [[KOŚCIÓŁ ŚW. ELŻBIETY | kościele św. Elżbiety]]. W styczniu 1970  do władz wpłynął wniosek o rejestrację KIK-u w Gdańsku wraz z listą 24 członków założycieli (zob. między innymi [[KISZKIS JERZY, aktor | Jerzy Kiszkis]]). Mimo starań i odwołań oraz wsparcia Porozumienia Międzyklubowego KIK klubu w Gdańsku nie zarejestrowano, co formalnie uzasadniono możliwością realizacji celów statutowych w ramach już istniejących organizacji katolickich (Stowarzyszenie „PAX”, Chrześcijańskie Stowarzyszenie Społeczne). Początkowo tzw. grupa inicjatywna KIK-u próbowała działać, spotykając się i dyskutując na zebraniach, na które zapraszano znanych prelegentów z niezależnych kręgów katolickich, lecz po kilku latach przestała funkcjonować. <br/><br/>
'''3.''' W wyniku połączenia wielu różnych inicjatyw związanych z Kościołem (duszpasterstwa akademickie i duszpasterstwa inteligencji), ale też ze środowiskiem naukowców z gdańskich uczelni – inicjatyw, które dążyły do powołania na wzór KIK-ów w Warszawie i Krakowie grupy ekspertów w celu wsparcia [[SOLIDARNOŚĆ | Solidarności]] – 2 X 1980  w salce [[KOŚCIÓŁ NAJŚWIĘTSZEGO SERCA JEZUSOWEGO | kościoła Najświętszego Serca Jezusowego]] we Wrzeszczu zorganizowano zebranie założycielskie Klubu. Z 39 jego uczestników wyłoniono tymczasowy zarząd (w składzie: Jerzy Kowalczyk – prezes, Lidia Gorska – wiceprezes, Piotr Nowina-Konopka – sekretarz, Andrzej Dembiński, Józef Kruk – członkowie, Tadeusz Bień, Stefan Wywiał – zastępcy członków). W uzasadnieniu wniosku o rejestrację pisano: „Celem tworzonego klubu jest czynne włączenie się inteligencji katolickiej w prace nad rozwojem społecznym, moralnym i kulturalnym społeczności Wybrzeża”. Statut gdańskiego Klubu został oparty na statucie KIK-u w Warszawie, a jego formalna rejestracja nastąpiła 12 XI 1980. Gdański KIK był pierwszym klubem zarejestrowanym w Polsce w ramach nowej fali ich powstawania.<br/><br/>
8 XII 1980 na walnym zebraniu dokonano wyboru zarządu klubu (w składzie: Jerzy Kowalczyk – prezes, Mikołaj Kostecki i Jędrzej Smulkowski – wiceprezesi, Piotr Nowina-Konopka – sekretarz, Jan Mielczarski – skarbnik, Zbigniew Bohdan, Krystyna Górska, Stanisław Kuropatwiński, Irena Mikulska, Jerzy Umiastowski, Maria Wyszomirska – członkowie zarządu). Asystentem kościelnym KIK-u został mianowany ks. Jerzy Zaremba, zastąpiony z czasem przez rektora kościoła św. Elżbiety, ks. Jerzego Błaszczaka SAC. <br/><br/>
Działalność Klubu polegała na organizowaniu licznych spotkań, prelekcji, wykładów, mszy lub spotkań opłatkowych dla członków. Dzięki wsparciu [[BOGDANOWICZ STANISŁAW, proboszcz kościoła NMP | ks. Stanisława Bogdanowicza]] na miejsce spotkań udostępniono [[KAPLICA KRÓLEWSKA I PLEBANIA KOŚCIOŁA NMP | Kaplicę Królewską]]. Wśród zapraszanych gości byli między innymi Stanisław Stomma, Tadeusz Mazowiecki, [[KACZMAREK LECH, biskup gdański | bp Lech Kaczmarek]], Jerzy Turowicz, [[TAYLOR JACEK, adwokat, polityk | Jacek Taylor]]. Klub wydawał wewnętrzny biuletyn („Komunikat”). W 1981 wykształciły się filie Klubu: w Gdyni, Starogardzie Gdańskim i Sopocie. KIK w Gdańsku współpracował z ruchem „Znak” w całej Polsce, a liczni jego członkowie byli zaangażowani w działalność NSZZ „Solidarność”. Dwóch członków KIK-u weszło w skład Prymasowskiej Rady Społecznej (Jędrzej Smulkowski, Aurelia Polańska). Staraniami Klubu dokonano ustawienia krzyża na [[CMENTARZ NA ZASPIE | cmentarzu ofiar hitleryzmu]] cmentarzu ofiar hitleryzmu na Zaspie. Liczba członków stowarzyszenia w grudniu 1980 wynosiła 240, a rok później już 889 (znacznie przekraczając liczbę członków KIK-u w Krakowie). <br/><br/>
Wraz z wprowadzeniem [[STAN WOJENNY | stanu wojennego]] działalność KIK-u w Gdańsku została zawieszona (formalnie decyzją wojewody gdańskiego z 14 XII 1981). Wielu jego członków związanych z Solidarnością internowano, niektórzy przez jakiś czas się ukrywali. Prezes Jerzy Kowalczyk został aresztowany i wraz z innymi strajkującymi pracownikami Wyższej Szkoły Morskiej skazany 3 II 1981 roku przez Sąd Marynarki Wojennej w Gdyni za naruszenie przepisów dekretu o stanie wojennym na dziewięć lat pozbawienia wolności i pięć lat pozbawienia praw publicznych (zwolniony z odbywania kary w lipcu 1983). Członkowie Klubu włączali się w działalność podziemną, a także pomoc charytatywną (między innymi przy kościołach [[KOŚCIÓŁ ŚW. BRYGIDY | św. Brygidy]] i [[KOŚCIÓŁ ŚW. ELŻBIETY | św. Elżbiety]]); wielu z nich uczestniczyło w spotkaniach organizowanych w kościołach całego Trójmiasta, na przykład w ramach Tygodni Kultury Chrześcijańskiej. Na bazie gdyńskiej filii KIK-u powstało Duszpasterstwo Inteligencji Katolickiej w Gdyni. <br/><br/>
Próby oficjalnego przywrócenia Klubu się nie powiodły. 24 VI 1984 Urząd Wojewódzki w Gdańsku podjął decyzję o jego likwidacji, uzasadniając to między innymi wrogą działalnością niektórych członków jego władz. 13 VI 1985 KIK w Gdańsku został wykreślony z rejestru stowarzyszeń. <br/><br/>
'''4.''' Inicjatorem reaktywacji bądź utworzenia nowego stowarzyszenia katolickiego był [[GOCŁOWSKI TADEUSZ, arcybiskup gdański  | bp Tadeusz Gocłowski]], który połączył siły działaczy młodzieżowych skupionych wokół dominikańskiego Duszpasterstwa Akademickiego „Górka”, członków pierwszego KIK-u oraz ludzi z autorytetem i doświadczeniem organizacyjno-społecznym (w tym osoby związane ze [[ZRZESZENIE KASZUBSKO-POMORSKIE | Zrzeszeniem Kaszubsko-Pomorskim]]). Pierwsze spotkania, na których kształtowała się idea nowej organizacji, odbyły się na przełomie 1986 i 1987 w salce „Górki”; wtedy też zadecydowano o jej nazwie (alternatywą był Gdański Klub Katolików). Inspirację do działania i nadzieję na pozytywny stosunek władzy dawała [[PAPIEŻ JAN PAWEŁ II W GDAŃSKU | pielgrzymka papieża Jana Pawła II do Trójmiasta]], w której organizację włączyły się osoby związane z Klubem. <br><br>
Wniosek o rejestrację Klubu został złożony 27 II 1987; pisano w nim między innymi, że „Klub będzie zrzeszał osoby reprezentujące światopogląd katolicki celem pogłębiania poziomu intelektualnego i moralnego swych członków, kształtowania świadomego swych obowiązków człowieka i obywatela, pogłębiania i szerzenia kultury intelektualnej, artystycznej i obyczajowej, a nade wszystko przeciwdziałania społecznym chorobom moralnym”, opierając się na nauce Kościoła katolickiego i w poszanowaniu praw i ustroju PRL. Listę członków założycieli podpisało 36 osób, wśród nich dziesięciu członków pierwszego KIK-u. Ze względu na nieprzychylne stanowisko władz rejestracja nastąpiła dopiero 10 VIII 1988. W tym czasie wielu członków Klubu aktywnie włączało się w przemiany ustrojowe, będąc członkami podzespołów Okrągłego Stołu lub powstających Komitetów Obywatelskich oraz angażując się w [[WYBORY 1989 | wybory 1989]]. Niektórzy członkowie KIK-u w Gdańsku zostali wybrani na posłów, kilku innych współtworzyło lokalną kadrę samorządowo-polityczną (sekretarz Klubu [[STAROŚCIAK JACEK, prezydent Gdańska | Jacek Starościak]] został prezydentem Gdańska, Tomasz Bedyński wiceprzewodniczącym [[RADA MIEJSKA | Rady Miejskiej]] w Gdańsku, [[BORZYSZKOWSKI JÓZEF, profesor Uniwersytetu Gdańskiego | Józef Borzyszkowski]] wicewojewodą gdańskim).<br/><br/>
29 IX 1988 odbyło się I walne zebranie, na którym wyłoniono tymczasowy zarząd (w składzie: Mikołaj Kostecki – prezes, [[DRZYCIMSKI ANDRZEJ, dziennikarz, działacz opozycji demokratycznej | Andrzej Drzycimski]] – wiceprezes, Jacek Starościak – sekretarz, Danuta Stępień – skarbnik, Tomasz Bedyński, Teresa Ciesielska, Jerzy Cyberski, Jerzy Kiszkis, Stanisław Kuropatwiński, [[POSADZKI TOMASZ, prawnik, prezydent Gdańska | Tomasz Posadzki]], [[SÓJKA ZYGMUNT, profesor Instytutu Morskiego w Gdańsku | Zygmunt Sójka]] – członkowie). 15 XI 1988 biskup gdański odprawił dla KIK-u inauguracyjną mszę w [[KOŚCIÓŁ WNIEBOWZIĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARII PANNY | kościele Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny (NMP)]], a na asystenta kościelnego dla Klubu wyznaczył [[KLEINERT ERNEST, proboszcz kościoła św. Ignacego | ks. Ernesta Kleinerta]]. Rozpoczął się nabór członków, których w lutym 1989 było 575. W 1989 wydawano biuletyn wewnętrzny [[NOTES GDAŃSKI. Biuletyn Klubu Inteligencji Katolickiej w Gdańsku | „Notes Gdański”]] i organizowano spotkania, a wśród gości Klubu znaleźli się między innymi [[WAŁĘSA LECH, prezydent Polski | Lech Wałęsa]], Piotr Nowina-Konopka, Jan Nowak-Jeziorański. KIK włączał się w liczne inicjatywy społeczno-kulturalne (na przykład Dni Sierpniowe ’89, Kolokwia Gdańskie), mocno też angażował się w propagowanie tematyki wschodniej, a z czasem w pomoc Polakom mieszkającym na Wschodzie; od stycznia 1990 przy Klubie działała Rodzina Katyńska. Działacze KIK-u podjęli działalność dobroczynną (w latach 1989–2009: Sekcja Charytatywna „Dary” z punktem we Wrzeszczu), a we wrześniu 1990 powołali do życia Gdyńską Szkołę Społeczną. Zanim w połowie 1990 Klub otrzymał stałą siedzibę przy ul. Ogarnej 64/65, tymczasową była plebania kościoła NMP. <br/><br/>
W latach 1989–1990 z Klubu wykształciły się oddziały: w Gdyni (przewodniczący Jerzy Cyberski), Sopocie (Andrzej Dembiński), Wejherowie (Jaromar Łukowicz), Starogardzie Gdańskim (Paweł Piotr Janikowski) i Helu (Leszek Loose). <br/><br/>
Zaangażowanie poszczególnych działaczy KIK-u w przemiany polityczne oraz we wcześniej niedostępne inicjatywy wpłynęło na osłabienie aktywności Klubu i spadek liczby jego członków (w czerwcu 1991 było ich 209; we wrześniu 1994 – 300). W latach późniejszych, w tym za kadencji Franciszka Makurata (1992–2009), KIK w Gdańsku skupił się na pomocy materialnej i kulturalnej dla Polaków na Wschodzie, działalności charytatywnej i dobroczynnej, organizowaniu bezpłatnej pomocy medycznej na wsi (tzw. białe soboty/niedziele) oraz spotkań, sympozjów i pielgrzymek. Od połowy lat 90. XX stulecia wiele spotkań odbywało się w [[KOŚCIÓŁ ŚW. STANISŁAWA KOSTKI | kościele św. Stanisława Kostki]] w Oliwie, ponieważ po ks. Kleinercie kapelanami Klubu byli proboszczowie tej parafii: ks. Henryk Tribowski i ks. Mirosław Paracki (od 2002). {{author: DG}} <br/><br/>
{| class="tableGda"
|-
|+ style="width: 350px" | Prezesi Klubu Inteligencji Katolickiej w Gdańsku
|-
| style="vertical-align:top" | 1980–1981
| style="vertical-align:top" | Jerzy Kowalczyk (formalnie do 1985)
|-
| style="vertical-align:top" | 1988–1990
| style="vertical-align:top" | Mikołaj Kostecki
|-
| style="vertical-align:top" | 1990–1992
| style="vertical-align:top" | [[ZBIERSKI ANDRZEJ, archeolog, radny, honorowy obywatel Gdańska | Andrzej Zbierski]]
|-
| style="vertical-align:top" | 1992–2009
| style="vertical-align:top" | Franciszek Makurat 
|-
| style="vertical-align:top" | 2009–2013
| style="vertical-align:top" | Wojciech Błażek 
|-
| style="vertical-align:top" | 2013–
| style="vertical-align:top" | Roman Małecki 
|-
| class="authorEgTab" | {{author: DG}}
|} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Życie miasta]]