Tekst źródłowy strony SZPITAL WSZYSTKICH BOŻYCH ANIOŁÓW

{{paper}}
[[File:Szpital Wszystkich Bożych Aniołów w Młodym Mieście, Der Stadt Dantzigk…, 1687.JPG|thumb|Szpital Wszystkich Bożych Aniołów w Młodym Mieście, ''Der Stadt Dantzigk…'', 1687]]
[[File:2_Szpital_Wszystkich_Bożych_Aniołow.jpg|thumb|Szpital Wszystkich Bożych Aniołów, 1691. Fragment planu Petera Willera (powyżej cegielnia na obszarze byłego [[MŁODE MIASTO (Jungstadt)| Młodego Miasta]])]]

[[File:Szpital_Wszystkich_Bozych_Aniołow.jpg|thumb|[[DONNET SAMUEL, miedziorytnik| Samuel Donnet]], ''Szpital Wszystkich Aniołów Bożych'', 1 połowa XVIII wieku]]

[[File: Szpital_Wszystkich_Bożych_Aniołów.jpg|thumb|''Szpital Wszystkich Bożych Aniołów'', Matthaeus Deisch, <br/> 1761–1765]]
[[File:2_Szpital_Wszystkich_Bożych_Aniołów.jpg|thumb|Ruiny Szpitala Wszystkich Bożych Aniołów, akwarela [[BREYSIG JOHANN ADAM,  artysta plastyk | Johanna Adama Breysiga]], około 1809]]
[[File:2_Breysig_Johann_Adam.jpg|thumb|Ruiny szpitala Wszystkich Bożych Aniołów, widok od strony Wrzeszcza, akwarela [[RANDT AUGUST LOBEGOTT, kupiec, malarz–amator| August Lobegott Randt]], przed 1839]]
[[File:3_Szpitala_Wszystkich_Bożych_Aniołów.jpg|thumb|Richard Ehrlich, prowizor szpitala w 1874 i 1884]]

'''SZPITAL WSZYSTKICH BOŻYCH ANIOŁÓW''' (Hospital Aller Gottes Engel, zwany szpitalem św. Michała Archanioła, St. Michael-Hospital). Powstał przy drodze ze [[STARE MIASTO | Starego Miasta]] do Wrzeszcza, na obszarze patrymonium [[MŁODE MIASTO (Jungstadt) | Młodego Miasta]], naprzeciw obecnych ulic Śniadeckich, Tuwima i Skłodowskiej-Curie (zaraz na wschód za obecnym [[POMNIK-CZOŁG| pomnikiem-czołgiem]]).<br/><br/>
Około 1349 albo 1335/1341 początkowo kaplica polna z fundacji wielkiego mistrza Dietricha von Altenburga, rozbudowana do funkcji szpitalnej zapewne przez wielkiego mistrza Konrada von Jungingena (1393–1407), choć wzmiankowany dopiero od 1440. W połowie XV wieku połączony ze [[SZPITAL ŚW. JERZEGO | szpitalem św. Jerzego]]. Niszczony podczas wojen w latach 1520, 1576 (odbudowany w 1580) i 1734 (odbudowany w 1739). W obrębie szpitala znajdowała się kaplica/kościół, w okresie po Reformacji z charakterystyczną zewnętrzną kazalnicą (jak w [[KOŚCIÓŁ BOŻEGO CIAŁA (przy ob. ul. 3 Maja) | kościele Bożego Ciała]]), w 1703 poddana renowacji. <br/><br/>
W okresie 1752–1753 wybudowano nowy dom dla kaznodziei szpitala, 1762–1763 – dla zarządu. Ostatecznie zniszczony w 1807, do 1945 nawiązywała do niego nazwa St. Michaelsweg (obecna ul. Traugutta), dawne odgałęzienie (przy szpitalu) drogi do [[ŚWIĘTA STUDZIENKA | Świętej Studzienki]]. Instytucja przetrwała do 1945 jako fundacja z mieszkaniami dla pensjonariuszy, od 1835 z siedzibą przy Schüsseldamm 1 (ul. Łagiewniki). W 1681 przebywało w nim 39 osób (także prebendariuszy), w 1690 – 54, w 1706 – 40. Po 1807 opiekował się 40 pensjonariuszami, którzy dostawali mieszkanie, pieniądze na opał i rocznie po 20 talarów zapomogi. Od około połowy XIX wieku do 1945 liczba pensjonariuszy była stała (35 osób); przyjmowano chrześcijan po 50. roku życia, odpłatnie lub nieodpłatnie (tylko zubożałych, posiadających [[OBYWATELSTWO MIEJSKIE | obywatelstwo]] gdańskie). Wspierała także 130 osób spoza szpitala. Zarząd sprawowało trzech prowizorów. Działalność fundacji ustała w 1945. Fundamenty szpitala i kościoła odsłonięto częściowo i przebadano w 2021. {{author: ASZ}} <br/><br/> 
{| class="tableGda"
|- 
|+ Prowizorzy szpitala Wszystkich Bożych Aniołów 
|- 
! Notowany w roku
! Imię i nazwisko
! Zawód
|- 
| 1797
| Christoph Hartwich Reimer (1740–1821)
| kupiec
|- 
| 1817
| Johann Carl Bollhagen (1781–1863)
| kupiec
|- 
| 1839
| D.C. Karth
| kupiec
|- 
| 1858
| [[UPHAGEN CARL WILHELM, radny| Carl Wilhelm Uphagen]] (1803–1878)
| kupiec
|- 
| 1869
| Ernst August Schönbeck (1790–1871)
| kupiec
|- 
| 1874, 1884
| Richard Ehrlich (1816–1893)
| makler
|- 
| 1892, 1897
| Heinrich Wilhelm Mayer (1832 – po 1916)
| browarnik 
|- 
| 1908, 1914, 1921
| [[PENNER FRIEDRICH WILHELM, browarnik, radny| Friedrich Wilhelm Penner]] (1842–1925)
| browarnik
|- 
| 1928,1935
| Felix von Kolkow
| kupiec
|- 
| 1939
| Alfred Glagau
| bankowiec
|- 
| class="authorEgTab" | {{author:  MrGl}}
|}
{| class="tableGda"
|- 
|+ style="width: 300px" | Luterańscy pastorzy kościoła szpitalnego 
|- 
| 1549
| [[BILOVIUS STEPHAN, pastor kościołów szpitalnych | Stephan Bilovius]]
|- 
| 1615
| Henricus Petrejus Hartmann
|- 
| 1623–1648
| Petrus Richter
|- 
| 1648–1664
| Simon Janichius
|- 
| 1664–1685
| Adam Hartsch
|- 
| 1686–1710
| Michael Ewald
|- 
| 1710–1711
| Adam Tichirtner
|- 
| 1712–1715
| Johann David Henrichsdorff
|- 
| 1715–1749
| Johann Salomon Richter
|- 
| 1750–1761
| David Hermann Richter
|- 
| 1761–1768
| [[GERBER JOHANN, kaznodzieja kościoła św. Jakuba | Johann Gerber]]
|- 
| 1768–1800
| Johann Christian Teschke
|- 
| 1801–1807
| Carl Beniamin Schmidt
|- 
| class="authorEgTab" | {{author: MrGl}}
|}
[[Category: Encyklopedia]] [[Category: Życie miasta]]