Tekst źródłowy strony JAŚNIEWICZ RYSZARD, aktor, reżyser

{{web}}
[[File: 3_Ryszard_Jaśniewicz.jpg |thumb| Ryszard Jaśniewicz w monodramie „Wariat”, 2020]]
[[File: Ryszard_Jaśniewicz.jpg |thumb| Ryszard Jaśniewicz w monodramie „Budowniczy”, 2021]]
[[File: Jaśniewicz_Ryszard.jpg |thumb| Ryszard Jaśniewicz, w monodramie „Budowniczy”, 2021]]
'''RYSZARD JAŚNIEWICZ''' (15 X 1939 Nowogródek – 4 XI 2021 Gdańsk), aktor, reżyser, autor sztuk teatralnych, poeta. Syn Antoniego (1901–1957), inżyniera, podporucznika rezerwy saperów, w czasie II wojny światowej w II Armii Wojska Polskiego, i Teresy (1912–1988). Od 1945 z matką i siostrą repatriowani do Polski, do Wolsztyna, gdzie uczęszczał do szkoły powszechnej. W Poznaniu, gdzie ojciec pracował jako inżynier mierniczy, w 1956 ukończył I Liceum Ogólnokształcące im. Karola Marcinkowskiego, będąc członkiem tamtejszej grupy poetyckiej „Wierzbak”. Ze względu na młody wiek nie został przyjęty do Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej (PWST) w Krakowie. <br/><br/>
Od 1957 adept lalkarstwa w gdańskim [[TEATR MINIATURA | Teatrze Lalki i Aktora „Miniatura”]], do 1959 grał w przedstawieniach [[GOŁĘBSKA NATALIA, reżyser | Natalii Gołębskiej]], [[BUNSCH ALOJZY JÓZEF, artysta plastyk, scenograf, reżyser | Ali Bunscha]], w ''Zaklętej Królewiance'' [[BĄDKOWSKI LECH, pisarz, dziennikarz, honorowy obywatel Gdańska | Lecha Bądkowskiego]] czy ''Trzech niedźwiadkach'' reżyserowanych przez Henryka Zalesińskiego (1958). W latach 1960–1964 studiował w PWST w Krakowie, ukończył kierunki lalkarski (1963) i aktorski (1964). Jako aktor zadebiutował 12 XI 1964 postacią Arialda w ''Żywej masce'' Luigi Pirandellego w Teatrach Dramatycznych (później Teatr Polski) we Wrocławiu, z którymi był związany do 1968. W latach 1968–1971 występował w Lubuskim Teatrze im. Leona Kruczkowskiego w Zielonej Górze, gdzie zagrał między innymi tytułowego ''Don Juana'' Molière’a w spektaklu Krzysztofa Pankiewicza (19 XII 1970), 6 XI 1970 gościnnie zagrał w gdańskim [[TEATR WYBRZEŻE | Teatrze Wybrzeże]] Wiktora w ''Połowczańskich sadach'' Leonida Leonowa, asystując jednocześnie reżyserowi [[OKOPIŃSKI MAREK, aktor, reżyser, dyrektor teatrów | Markowi Okopińskiemu]], oraz  6 II 1971 Muzykanta w ''Domu otwartym'' Michała Bałuckiego, w reżyserii Jana Kreczmara. <br/><br/>
Od jesieni 1971 do początków 1983 związany był na stałe z Teatrem Wybrzeże. 20 XI 1971 zagrał Polidosa w ''Homerze i Orchidei'' Tadeusza Gajcego w reżyserii [[BOGDAŃSKI ZBIGNIEW, aktor, reżyser | Zbigniewa Bogdańskiego]], występował między innymi jako Starikow w ''Ożenku'' Mikołaja Gogola w reżyserii [[MAJOR RYSZARD, reżyser, teatrolog, aktor | Ryszarda Majora]], tytułowy ''Samuel Zborowski'' Juliusza Słowackiego w reżyserii [[HEBANOWSKI-DOBROGOYSKI STANISŁAW, reżyser, pisarz, patron gdańskiej ulicy | Stanisława Hebanowskiego]], Bengtsson w ''Sonacie widm'' Augusta Strindberga w reżyserii [[BABICKI KRZYSZTOF, reżyser | Krzysztofa Babickiego]], Gnębon Puczymorda w ''Szewcach'' Witkacego w reżyserii [[KOCHAŃCZYK MARCEL, reżyser, scenograf | Marcela Kochańczyka]]. Gościnnie wystąpił 15 XI 1980 jako Chłopicki w ''Warszawiance'' Stanisława Wyspiańskiego w reżyserii Krystyny Meissner w Teatrze Polskim w Bydgoszczy. Kończąc współpracę z Teatrem Wybrzeże wyreżyserował 30 I 1983 spektakl ''Mniszki'' Eduardo Maneta.<br/><br/>
W latach 1983–1988 był dyrektorem artystycznym, aktorem i reżyserem Teatru Dramatycznego w Słupsku, w 1988–1992 powołany został przez Ministra Kultury na stanowisko kierownika artystycznego Centrum Edukacji Teatralnej Dzieci i Młodzieży w Gdańsku przy Teatrze Wybrzeże, grając między innymi Grafa Franza von Telek w ''Pragmatystach'' Witkacego w reżyserii Andrzeja Markowicza (20 V 1989). W latach 1989–1990 występował gościnnie  w Théâtre Les Déchargeurs w Paryżu, gdzie z [[MAYR ZOFIA, aktorka | Zofią Mayr]] zagrał w reżyserowanych przez siebie ''Krzesłach'' Eugène’a Ionesco i reżyserował ''Silniejszą'' Augusta Strindberga. W latach 1992–1995 związany był z Teatrem Miejskim w Gdyni, zagrał między innymi Majordomusa w ''Księdze Krzysztofa Kolumba'' Paula Claudela, spektaklu transmitowanym przez TVP 8 VIII 1992.
Jednocześnie w latach 1977–1994 prowadził warsztaty i Teatr Poezji dla osób niewidomych w gdańskim Związku Niewidomych. Od 1990 do 2017 był pedagogiem [[ZESPÓŁ SZKÓŁ MUZYCZNYCH | Szkole Muzycznej II stopnia]] w Gdańsku-Wrzeszczu. W latach 1993–1995 prowadził zajęcia w młodzieżowym Teatrze „Gong” w Gdańsku-Pieckach. <br/><br/>
W latach 70. XX wieku wraz z Zofią Mayr stworzył Teatr Mały, pierwszą na Wybrzeżu prywatną scenę, na której zagrali między innymi ''Tygrysa'' Murraya Schisgala. Ze spektaklami objechali całe Pomorze. W 1999 wraz z żoną – Gabrielą Pewińską-Jaśniewicz – stworzył Teatr z Polski 6, debiutując w kawiarni "Pod psią i kocią łapą" w Sopocie 26 listopada tego roku monodramem ''Sukinsyn'', inspirowanym prozą Ernesta Hemingwaya. Od 2008 związany z oliwskim tzw. Domem Zarazy (Domu Bramnym [[KLASZTOR CYSTERSÓW W OLIWIE | klasztoru cystersów w Oliwie]]), gdzie do końca życia wystawił 16 monodramów, według tekstów między innymi Szekspira, Diderota, Jesienina, własnych oraz żony – wszystkie we własnym opracowaniu. Ostatnim, zagranym zaledwie miesiąc przed śmiercią, we wrześniu 2021, był ''Budowniczy'' według tekstu Gabrieli Pewińskiej. W latach 2008–2021, w każdą pierwszą niedzielę miesiąca, prowadził w Domu Zarazy cykl warsztatów poetyckich ''Jaśniewicz recytuje, spróbuj i Ty!'', w których najlepsi recytatorzy otrzymywali statuetkę Recytatora Roku. Cykl po jakimś czasie przekształcił się w warsztaty również dla osób piszących wiersze. Od 2015 uczestniczył w działalności Koła Literackiego [[STOWARZYSZENIE „NASZ GDAŃSK” | Stowarzyszenia „Nasz Gdańsk”]], w ramach którego prowadził warsztaty poetyckie.<br/><br/>
Wystąpił w kilku filmach i serialach telewizyjnych, między innymi: epizody w 5. odcinku serialu ''Czterej pancerni i pies'' (1966), w 5. odcinku ''Królowej Bony'' (1981) oraz w 127. odcinku ''Lokatorów'' (2002), także w ''Fataliście'' Stanisława Lenartowicza (1967). Dwukrotnie wystąpił w Teatrze Telewizji: zagrał Greisera w ''Ostatnich tygodniach'' (31 VIII 1981) i Mortona w ''Marii Stuart'' Juliusza Słowackiego w reżyserii Marka Okopińskiego (24 VI 1991). Dwukrotnie zagrał także w Teatrze Polskiego Radia: Badylarza w ''Odpoczynku wojownika'' [[TWERDOCHLIB ANDRZEJ, prozaik, scenarzysta filmowy | Andrzeja Twerdochliba]] (25 VIII 1984) oraz Kolejarza II w spektaklu ''Gdańsk – Godzina Ypsylon'' [[RADOWICZ KAZIMIERZ PIOTR, dziennikarz, pisarz | Kazimierza Radowicza]] (3 VIII 1980). Wraz z [[ŁUBIEŃSKA KRYSTYNA, aktorka| Krystyną Łubieńską]] wystąpił 5 IV 2021 w [[RADIO GDAŃSK | Radiu Gdańsk]] w premierze dramatu Gabrieli Pewińskiej ''Pajace''. Był autorem tomiku ''Wiersze teatralne'' (Gdańsk 2021).<br/><br/>
Uhonorowany między innymi [[MEDAL PREZYDENTA MIASTA GDAŃSKA | Medalem Prezydenta Miasta Gdańska]] (2019), tytułami „Zasłużony Działacz Kultury” (1986) oraz „Zasłużony dla Kultury Polskiej” (2016), Nagrodą Teatralną Wojewody Gdańskiego za rok 1982 za rolę Bengtssona w ''Sonacie widm'' w Teatrze Wybrzeże (1983), słupskiego Wydziału Kultury i Sztuki (1988), Nagrodą Teatralną Prezydenta Miasta Gdyni za rok 1993 za rolę Bladaczki w ''Ferdydurke'' w Teatr Miejskim (1994), Nagrodą Specjalną Marszałka Województwa Pomorskiego „za wybitne zasługi w dziedzinie twórczości artystycznej oraz upowszechniania i ochrony kultury na rzecz mieszkańców województwa pomorskiego” (2020).<br/><br/>
Po raz pierwszy żonaty z Zofią Miklińską (6 XII 1928 Zamość – 12 XI 1997 Sopot), aktorką i reżyserką teatrów lalkowych, w latach 1970–1991 dyrektorką artystyczną Państwowego Teatru Lalki „Tęcza” w Słupsku. Po raz drugi ożenił się z Gabrielą Pewińską, dziennikarką [[WIECZÓR WYBRZEŻA | „Wieczoru Wybrzeża”]] i  [[DZIENNIK BAŁTYCKI | „Dziennika Bałtyckiego”]], pisarką, autorką sztuk teatralnych, mającej także za sobą debiut aktorski w roli Damy III w ''Iwonie, księżniczce Burgunda'' Witolda Gombrowicza w reżyserii swego późniejszego męża, wystawionej 27 III 1987 w Słupskim Teatrze Dramatycznym.<br/><br/>
Pochowany 12 XI 2021 na [[CMENTARZE W OLIWIE | Cmentarzu Komunalnym w Oliwie]]. Od 27 III 2022 patron Sceny Teatralnej w oliwskim Domu Zarazy. Uroczystości nadania imienia towarzyszyła wystawa fotografii dokumentujących jego 65-letnią drogę artystyczną, zatytułowana "Jestem Teatrem!". {{author: JANSZ}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Ludzie]]