Tekst źródłowy strony DWÓR SMOLNY

{{web}}
[[File:1_Dwór_Smolny.jpg|thumb|Dwór Smolny, na wysepce u dołu, po lewej [[BASZTA POD ZRĘBEM | Baszta Pod Zrębem]], powyżej schematycznie zaznaczony [[KOŚCIÓŁ ŚW. PIOTRA I PAWŁA | kościół św. Piotra i Pawła]], [[RATUSZ GŁÓWNEGO MIASTA | Ratusz Głównego Miasta]] i 
[[KOŚCIÓŁ WNIEBOWZIĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARII PANNY | kościół Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny]], fragment planu Gdańska [[DICKMANN AEGIDIUS| Aegidiusa Dickmanna]], 1617]]
[[File:2_Dwor_Smolny.jpg|thumb|Dwór Smolny, [[DEISCH MATTHAEUS, rytownik | Matthaeus Deisch]], 1761–1765]]
'''DWÓR SMOLNY''' (1422 Terebinta, 1440 Theerhoff, 1518 Neuer Teerhof), miejsce składowania i urzędowego sprawdzania przez brakarzy jakości oraz wagi produktów pochodzenia leśnego, takich jak smoła czy dziegieć, odgrywających istotną rolę w gdańskim handlu. Imienne wzmianki o pracujących tu brakarzach pojawiły się po raz pierwszy w 1378, o samym dworze w 1422. Od początku XV wieku było to także miejsce brakowania lnu, konopi, miodu i wosku. Pierwotnie dwór mieścił się na cyplu północnej części [[SPICHLERZE | Wyspy Spichrzów]], naprzeciwko [[ŻURAW | Żurawia]], przy łączącym się z [[MOTŁAWA | Motławą]] zastoisku (łasze) Bersen (Brensa, na wysokości obecnej ul. Angielska Grobla), przekopanym później w Nową Motławę. <br/><br/>
4 II 1494 Hans Briger, starszy cechowy masarzy, najprawdopodobniej niezrównoważony psychicznie, namówił brata Marcza i Michaela Kutelera do podpalenia dziegciu w Dworze Smolnym i popiołu w położonym obok [[DWÓR POPIELNY | Dworze Popielnym]]. W pożarze zginęły 24 osoby, spłonął cumujący obok statek i pięć spichlerzy z towarem przygotowanym do eksportu. Sprawcę aresztowano 23 kwietnia, po tym jak trzy dni wcześniej dokonał zabójstwa szynkarza i kobiety przy Breitgasse (ul. Szeroka) – zamknięto bramy miasta i ustalono, kto jako ostatni przebywał w szynku. Na torturach przyznał się także do spalenia obu dworów. Został skazany na śmierć; na zgliszczach Dworu Smolnego publicznie wyrywano mu części ciała rozżarzonymi cęgami, następnie połamano kołem na [[GÓRA SZUBIENICZNA | Górze Szubienicznej]] (zob. też [[SZUBIENICA | szubienica]]). Pozostałych winowajców obwożono na wozie po mieście, także rozrywając ich ciała rozżarzonymi cęgami, potem spalono na stosie na zgliszczach dworu. <br/><br/>
Po pożarze dwór ze względów bezpieczeństwa został przeniesiony na południowy kraniec Wyspy Spichrzów (za obecną ul. Toruńską, w stronę ul. Grodza Kamienna), z dala od zabudowy miejskiej. W 1519 otoczono go parkanem. W 1576, podczas przekopywania i tworzenia Nowej Motławy, wykopano także Kanał Smolny – przekop łączący jej stare i nowe koryto. W efekcie tych prac dwór znalazł się na oblanej wodami ze wszystkich stron Wyspie Smolnej. Nad przekopem wybudowano most, wiodący w stronę pozostałych Spichlerzy i łączący się z ciągiem ul. Chmielnej. Był to jedyny w ówczesnym Gdańsku most stały, a nie zwodzony. Na Wyspie Smolnej obowiązywał zakaz używania ognia. Dwór został spalony podczas oblężenia Gdańska w 1813. <br/><br/>
W połowie XIX wieku, po zasypaniu Kanału Smolnego i fragmentu Motławy, na obszarze po Dworze Smolnym i po sąsiednim Dworze Popielnym wybudowano kolejowy [[DWORZEC BRAMA NIZINNA | Dworzec Brama Nizinna]] (otwarty w 1852) i pierwszą gdańską [[GAZOWNIE | gazownię]] (czynną od 1853). W 2015 na terenie po byłym dworze przeprowadzono badania archeologiczne, natrafiając na półwytwory beczek, ceramikę oraz monety z XV–XIX wieku. {{author: BŚ}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Przestrzeń miasta]]