Tekst źródłowy strony POZA UKŁADEM, pismo

{{web}}
[[File: Pismo_Poza_Układem.jpg |thumb| „Poza Układem”, nr 1, styczeń 1984]]
[[File: Poza_Układem.jpg |thumb| „Poza Układem”, nr 10]]
'''„POZA UKŁADEM”''' (PU), gdańskie pismo opozycyjne wydawane w latach 1984–1986 i w 1989 w podziemiu oraz w 1990–1997 oficjalnie przez [[DUDA-GWIAZDA JOANNA, inżynier, działaczka opozycji demokratycznej | Joannę Dudę-Gwiazdę]] i [[GWIAZDA ANDRZEJ, działacz polityczny, honorowy obywatel Gdańska | Andrzeja Gwiazdę]] oraz ich współpracowników. Stanowiło kontynuacją pisma „Skorpion”, którego trzy numery ukazały się w 1982. Od stycznia 1984 do 1986 wydano dziesięć numerów PU. Redakcją kierowała Joanna Duda-Gwiazda, współpracowali z nią między innymi Stefan Adamski, Stanisław Kowalski, Karol Krementowski, Ewa Kubasiewicz i Wiesława Kwiatkowska. Początkowo drukiem zajmowali się pracownicy [[UNIMOR | Gdańskich Zakładach Elektronicznych „Unimor”]]: Zdzisław Szydłowski, Maria Litwinowicz, Alicja Kwiatkowska, Elżbieta Knot i Renata Obolewicz. Matryce drukarskie dostarczyła Joanna Duda-Gwiazda, druk odbywał się na powielaczu w mieszkaniu Renaty Obolewicz w Gdańsku-[[PRZYMORZE | Przymorzu]]. Niekiedy pismo drukowano na terenie położonego przy ul. Wileńskiej sadu owocowego należącego do Karola i Teresy Krementowskich.<br/><br/> 
Jednym z punktów kolportażu PU było mieszczące się przy ul. Białej mieszkanie Urszuli i Stanisława Kowalskich, rodziców Magdaleny Czachor i teściów Marka Czachora, którzy także współpracowali z PU. W wydawaniu PU pomagali też w tym czasie mieszkający na tej samej ulicy Stefania i Jerzy Orchowscy. <br/><br/>
Począwszy od numeru szóstego (1985) drukiem PU zajęła się Solidarność Walczącą Trójmiasto. Od tego momentu pismo drukowane było przez Andrzeja Kołodzieja, Ewę Klisz, Jerzego Kanikułę, Jacka Parzycha oraz Małgorzatę i Romana Zwiercanów, w późniejszym okresie przez Piotra Komorowskiego, Jędrzeja Terlikowskiego i Daniela Trapkowskiego. Nakład pierwszej edycji PU wynosił kilkaset egzemplarzy, objętość poszczególnych numerów wahała się od ośmiu do 14 stron formatu A4 lub A5. Pismo drukowano na powielaczu i offsecie. Ostatni numer pierwszej edycji ukazał się wiosną 1986, po czym pismo zawiesiło swoją działalność na niemal trzy lata. Po reaktywacji PU w styczniu 1990 Joanna i Andrzej Gwiazdowie wydawali je własnym sumptem w nakładzie od 1.000 do 4.000 egzemplarzy.<br/><br/>
Pismo skupiało się na bieżącej problematyce społeczno-politycznej i było opozycyjne zarówno w stosunku do władz PRL jak do kierownictwa podziemnej [[SOLIDARNOŚĆ | „Solidarności”]] i jej przywódcy [[WAŁĘSA LECH | Lecha Wałęsy]]. Stałym elementem publicystyki PU były informacje o represjach wobec działaczy opozycyjnych i losie osób więzionych za przekonania. Początkowo pierwsza edycja pisma zawierała poglądy zbliżone do poglądów wyrażanych przez środowisko byłych działaczy KSS „KOR”. W połowie lat 80. XX wieku drogi redakcji PU i środowiska „KOR” definitywnie się jednak rozeszły. W 1989 redakcja PU znalazła się w opozycji do władz PRL i tej części solidarnościowej opozycji, która zdecydowała się uczestniczyć w negocjacjach przy „okrągłym stole”. W latach 90. XX wieku PU skupiło się na komentowaniu bieżących wydarzeń politycznych, ocenie społecznych kosztów dokonującej się w kraju transformacji ustrojowej, a także na tematyce historycznej i ekologicznej. Większość tekstów do drugiej edycji pisma pisali Joanna i Andrzej Gwiazdowie. {{author: PB}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Życie miasta]]