Tekst źródłowy strony PLAC ZEBRAŃ LUDOWYCH

{{paper}}
[[File:Plac_Zebran.jpg|thumb|Fragment (po lewej) późniejszego Placu Zebrań Ludowych w początkach XX wieku]]

'''PLAC ZEBRAŃ LUDOWYCH.''' W 1. połowie XX wieku plac bezimienny. Powstał po niwelacji części wzgórza Krähenschanze (Wroni Szaniec) w 1889. Pobrana ze wzgórza ziemia posłużyła do zasypania podmokłych terenów budującej się [[STOCZNIA SCHICHAUA | Stoczni Schichaua]] (w ciągu ośmiu miesięcy wywieziono około 200 000 m³ piasku i kamieni, transportując je do miejsca przeznaczenia specjalną kolejką linową – 480 m długości, 20 m różnicy wysokości – nad Wielką Aleją ([[ZWYCIĘSTWA, aleja | al. Zwycięstwa]]) i torami kolejowymi). Uporządkowany teren stanowił plac sportowy dla gdańskich gimnazjów. W okresie [[WOLNE MIASTO GDAŃSK, 1920–1939 | II Wolnego Miasta Gdańska]] miejsce [[JARMARK ŚW. DOMINIKA | Jarmarku św. Dominika]] (stąd czasowa nazwa Dominiksplatz). W latach 30. XX wieku planowane miejsce budowy gmachu opery gdańskiej; konkurs rozstrzygnięto 26 VII 1939 (wybrano projekt Ottona Frickego, autora wystroju wewnętrznego gdańskiego 
[[TEATR MIEJSKI | Teatru Miejskiego]]), rozpoczęto pierwsze, niedokończone, prace porządkowe. W 1945 w kilku prowizorycznie wzniesionych barakach mieścił się tu obóz dla uciekinierów z Prus Wschodnich. <br/><br/>
Po 1945 plac otrzymał obecną nazwę, choć próbowano ją zmienić na Plac Zgromadzeń Ludowych, Plac Fornalskiej, Plac Zwycięstwa. Służył jako miejsce zebrań i manifestacji (między innymi 1 IX 1949 manifestacja w 10 rocznicę wybuchu II wojny światowej, 13 VII 1950 manifestacja przeciwko wojnie w Korei, która zgromadziła ponoć 60.000 osób, 28 VII 1951 manifestacja w związku z III Zlotem Młodych Bojowników o Pokój w Berlinie), pokazów wojskowych (m.in. 11 X 1959 z okazji Dnia Wojska głośna wówczas w Gdańsku wystawa sprzętu: czołgów, dział, artylerii przeciwlotniczej, karabinów, w latach 50. XX wieku także cykliczne wrześniowo-październikowe capstrzyki wojsk wracających z letnich poligonów), zaplecza dla pochodów pierwszomajowych (między innymi 1 V 1949 odbył się tu wiec poprzedzający pochód al. Zwycięstwa, z reguły miejsce głównej zbiórki przed pochodami, w 1989 zamiast pochodu odbył się na placu wiec organizowany przez Polską Zjednoczoną Partię Robotniczą), głównie jednak letnich festynów (z okazji Dni Książki i Prasy, Dnia Dziecka, Dni Morza, Święta Odrodzenia (22 lipca), organizowanych przez gdańskie zakłady pracy) i przede wszystkim miejsce letnich zabaw tanecznych. Także główne w Gdańsku miejsce działania przyjezdnych cyrków. W 1954 planowano wybudowanie tu hali sportowej na 12 000 widzów, w 1959 dużego całorocznego lodowiska. 1 V 1957 odbył się pierwszy koncert w stanowiącej odtąd główny akcent przestrzenny nowo wybudowanej muszli koncertowej, w 1958 Miejskie Przedsiębiorstwo Remontowo-Budowalne wybudowało podziemny szalet (muszlę w kwietniu 2005 rozebrano z powodu złego stanu technicznego). Od 1959 do połowy lat 60. XX wieku miejsce lipcowych imprez artystycznych związanych z „Dniami Gdańska”. <br/><br/>
W związku z przebudową w latach 1968–1970 wiaduktu [[BŁĘDNIK, wiadukt | Błędnik]] plac był w tym czasie zapleczem budowy, pozyskiwano z niego także ziemię do równocześnie budowanej ul. Sucharskiego w Wisłoujściu. Stanowił miejsce postoju maszyn budowlanych, w podziemiach muszli koncertowej urządzono prowizoryczny hotel robotniczy. Od jesieni 1970 do wiosny 1972 podejmowano prace związane z uporządkowaniem i niwelowaniem terenu, wykonano oświetlone ścieżki wiodące na wzgórza, zbudowano piaskownice dla dzieci, przyrodnicze ścieżki edukacyjne, od ul. Wroniej stworzono taras widokowy. W sierpniu 1973 SARP ogłosił otwarty konkurs na projekt architektoniczny planowanego tu gmachu Teatru Wielkiego, Opery i Baletu. Wpłynęło 26 prac, konkurs rozstrzygnięto 27 IV 1974, wygrał projekt architektów warszawskich Tomasz Ciołek, Stefan Kuryłłowicz, Andrzej i Tadeusz Nasfeterowie, materiał konkursowy prezentowany był publiczności w Strzelnicy św. Jerzego. <br/><br/>  
W latach 1990–1997 teren stałego lunaparku, Gdańskiego Parku Rozrywki Cricoland (miedzy innymi ze sprowadzonym z Berlina jednym z największych w Europie kosmicznym wahadłem „Ranger” na 40 osób, sprowadzoną z Pragi kolejką górską, drugim co wielkości w Polsce diabelskim młynem, Pałacem Śmiechów, pawilonem „Ocean Horror”, w 1992 atrakcją był show z trzema rekinami przywiezionymi w Florydy). Po wypadku (po oderwaniu się drzwi tzw. wirującej beczki) 9 V 1997 na kilka miesięcy zamknięty, po wznowieniu działalności utracił płynność finansową, majątek zlicytowano w marcu 1998. <br/><br/>
Decyzją [[RADA MIEJSKA | Rady Miasta]] z grudnia 2001 od lipca 2002 miejsce letnich koncertów muzyki rockowej i popowej organizowanych przez Scenę Muzyczną Miejskiego Domu Kultury (przeniesione po sześciu sezonach z [[BRZEŹNO | Brzeźna]], gdzie brakowało miejsca dla chętnych – możliwości sceny w Brzeźnie: 20 000 widzów, na placu: 40 000 widzów, 400 miejsc parkingowych); przeprowadzono wówczas prace rekultywacyjne terenu. W 2004 sopocki restaurator Adam Mierosławski zbudował na zachodnim krańcu placu restaurację "Chata Chłopska", "Gospoda". W latach 2005–2006 odbywał się tu (w dwóch namiotach) kwietniowy Międzynarodowy Festiwal Piwa im. [[HEWELIUSZ JAN | Jana Heweliusza]] (połączony z kostiumowym korowodem z Głównego Miasta i koncertami). 20 II 2008 otwarto pełnowymiarowe lodowisko (jednorazowo na tafli 30×60 m miejsce dla 250 osób), ogólnodostępne, kryte pneumatyczną kopułą, zarządzane przez [[GDAŃSKI ARCHIPELAG KULTURY | Gdański Archipelag Kultury]], czynne (w zależności od warunków pogodowych) od października–listopada do marca–kwietnia. 29 VIII 2009 (w 29. rocznicę podpisania [[POROZUMIENIE GDAŃSKIE | porozumień sierpniowych]]) odbył się tu I Międzynarodowy Maraton Sierpniowy Wrotkarzy, połączony z miniexpo sprzętu sportowego. W [[EURO 2012 W GDAŃSKU | czerwcu 2012, z okazji Mistrzostw Europy w piłce nożnej]], funkcjonowała tu tzw. strefa kibica. {{author: BŚ}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Przestrzeń miasta]]