Tekst źródłowy strony KRYŃSKI STEFAN, profesor Akademii Medycznej w Gdańsku

{{web}}

'''STEFAN KRYŃSKI''' (1 VIII 1914 Wilno – 13 IV 2009 Gdańsk) mikrobiolog, profesor [[GDAŃSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY | Akademii Medycznej w Gdańsku]] (AMG). Synem Kazimierza, lekarza wojskowego, aresztowanego przez NKWD i wywiezionego w 1944, oraz Felicji z domu Barwińskiej, nauczycielki. Podczas rewolucji rosyjskiej w 1917 ewakuowany z rodziną z Wilna w głąb Rosji, w Polsce po zakończeniu I wojny światowej, mieszkał w Grodnie, w Suwałkach, Brześciu, ostatecznie w Poznaniu. W 1932 ukończył poznańskie Gimnazjum im. Karola Marcinkowskiego i rozpoczął studia na Wydziale Lekarskim tamtejszego uniwersytetu. Podczas studiów pracował w charakterze asystenta–wolontariusza na Oddziale Higieny Ogólnej i Medycyny Społecznej Zakładu Mikrobiologii Uniwersytetu Poznańskiego. Studia ukończył w 1937, otrzymał tytuł lekarza.<br/><br/> 
W kwietniu 1938 odbył staż w Szpitalu Okręgowym Nr VII w Poznaniu. Podczas służby wojskowej w marcu 1939 ukończył Szkołę Podchorążych Sanitarnych Rezerwy w Warszawie, oddelegowany został do pracy w Instytucie Chirurgii Urazowej w Warszawie, od lipca 1939 lekarz w Legii Akademickiej II Batalionu Junackich Hufców Pracy. Wybuch II wojny światowej zastał go nadal w służbie wojskowej we Włodzimierzu Wołyńskim. Aresztowany przez NKWD podczas próby przejścia przez Bug, zwolniony, w 1940 pracował w Instytucie Badań nad Durem Plamistym i Wirusami we Lwowie. Od czerwca 1940 do marca 1944 zatrudniony był w tym instytucie przy produkcji szczepionek, po potwierdzeniu posiadania dyplomu lekarskiego awansował na stanowisko naukowe asystenta, w 1942 został kierownikiem pracowni doświadczalnej. Po likwidacji w marcu 1944 Instytutu pracował w Przychodni Przeciwgruźliczej Ubezpieczeń Społecznych w Białej Podlaskiej. Działał w konspiracji, był lekarzem 34. pułku piechoty Armii Krajowej, brał udział w akcji „Burza”.<br/><br/>
Po przejściu frontu, od 1944 do 1946 kierował Zakładem Produkcji Szczepionki przeciw Durowi Plamistemu im. Profesora Rudolfa Weigla w Lublinie, pozostając jego kierownikiem do czasu likwidacji tej jednostki we wrześniu 1946. W tym samym roku na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Jagiellońskiego, w oparciu o przygotowana jeszcze podczas wojny rozprawę ''Badania nad toksycznym działaniem zarazka duru plamistego Rickettsia prowazekii'' (promotorem: Rudolf Weigl), uzyskał stopień doktora.<br/><br/>
W Gdańsku od października 1946. Zaangażowany był w organizację od podstaw Zakładu Mikrobiologii Lekarskiej i Instytutu Medycyny Morskiej i Tropikalnej Akademii Lekarskiej (następnie AMG), do 1948 był zatrudniony na stanowisku starszego asystenta, do 1952 adiunkta. W 1948, wraz z Albinem Kuchtą, wyizolowali szczep biologicznie czynnej laseczki Bacillus pumilis, co przyczyniło się do powstania nowego antybiotyku, tetainy. W grudniu 1951, w oparciu o dorobek naukowy i rozprawę ''Badania nad działaniem barwników na Rickettsia prowazekii'' otrzymał tytuł naukowy docenta. Od października 1954 profesor tytularny. W tym samym roku został też kierownikiem Katedry Mikrobiologii, pełnił też przez pół roku (do 31 XII 1954) obowiązki dyrektora Instytutu Medycyny Morskiej i Tropikalnej AMG. Przyczynił się też w 1965 do powstania przy Katedrze Mikrobiologii, Krajowego Ośrodka Typowania Gronkowców Bakteriofagami, którego do przejścia na emeryturę był kierownikiem. <br/><br/>
W 1959 i w 1961 przebywał na stypendium Światowej Organizacji Zdrowia w Instytucie Pasteura w Paryżu, w 1966 na szkoleniu w Central Public Health Laboratory w Londynie. Od 15 III 1972 profesor zwyczajny. W tym samym roku brał udział w międzynarodowym sympozjum w Waszyngtonie, poświęconym opracowaniu strategii walki z epidemią duru plamistego. W latach 70. XX wieku pełnił także funkcję konsultanta w diagnostyce bakteriologicznej w województwach: gdańskim, elbląskim, toruńskim, słupskim, koszalińskim, bydgoskim i bielsko-podlaskim. W latach 1982–1991 należał do Krajowego Zespołu Specjalistów. Będąc już na emeryturze od 30 IX 1984 sprawował funkcję konsultanta wojewódzkiego województwa elbląskiego.<br/><br/>
Prowadził badania związane między innymi z tematyką wszy odzieżowej, gronkowca i jego bakteriofagów oraz zakażeń szpitalnych, które  przyczyniły się do poznania epidemiologii środowisk szpitalnych i wprowadzenia w oddziałach noworodkowych systemu izolacji grupowej. Wprowadził w Polsce diagnostykę gruźlicy rzekomej. Przy współpracy z [[SZTABA ROMUALD | Romualdem Sztabą]] opisał pierwsze przypadki zakażeń węzłów chłonnych u dzieci, wywołanych przez bakterię Yersinię pseudotuberculosis. Autor między innymi skryptu akademickiego ''Ćwiczenia z mikrobiologii lekarskiej'' (Gdańsk, b. d.), oraz autobiografii ''Kartki ze wspomnień starego profesora'' (2006). Współpracował i wydawał teksty w takich czasopismach jak: „Polityka”, „Służba Zdrowia”, „Głos Podlasia”, „Gazeta Akademii Medycznej w Gdańsku”. Brał udział między innymi w I Międzynarodowym Sympozjum Pseudotuberkulozy w Paryżu (1967), Sympozjum Antybiotycznym w Pradze (1964), Collegium Bakteriofagowym w Wernigerode (1964), International Symposium on the Control of Lice and Louse-borne Diseases w Waszyngtonie (1972), XI Konferencji Taksonomii Bakterii w Brnie (1974), VI International Collegium on Phage Typing and other Laboratory Methods of Epidemiologica w Wernigerode (1975).<br/><br/> 
Był członkiem International Subcommitte for Staphylococcus Phage Typing w Londynie (od 1964), Polskiego Towarzystwa Lekarskiego, członkiem i założycielem Polskiego Towarzystwa Parazytologów, Polskiego Towarzystwa Entomologicznego, Komitetu Mikrobiologicznego Polskiej Akademii Nauk, Societe Francaise de Mierobiologie, [[GDAŃSKIE TOWARZYSTWO NAUKOWE | Gdańskiego Towarzystwa Naukowego]], Krajowego Zespołu Specjalistów (1982–1991) powołanego przez Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej. W latach 1954–1967 był przewodniczącym oddziału gdańskiego Polskiego Towarzystwa Mikrobiologów, od 1967 do 1971 wiceprzewodniczącym Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Mikrobiologów. Należał do Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej.<br/><br/>
Odznaczony był między innymi Złotym Krzyżem Zasługi (1964), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1973), Medalem 10-lecia PRL (1955), Medalem 40-lecia PRL (1984), Medalem Komisji Edukacji Narodowej (1986) oraz odznakami: „Zasłużony Pracownik Służby Zdrowia” (1951), „Za Wzorową Pracę w Służbie Zdrowia” (1952), [[ZA ZASŁUGI DLA GDAŃSKA | „Za Zasługi dla Gdańska”]] (1973), „Zasłużonemu Akademii Medycznej w Gdańsku” (1975), „Zasłużony Nauczyciel” (1984), „Za Zasługi dla Województwa Elbląskiego” (1986), „Za Zasługi dla Województwa Bielsko-Podlaskiego” (1988). Otrzymał między innymi nagrody wojewody gdańskiego (1974) i Bialską Nagrodę Kultury im. Anny z Sanguszków Radziwiłłowej za pielęgnowanie związków z ziemią ojców i wzbogacenie zbiorów regionalnych Muzeum Południowego Podlasia w Białej-Podlaskiej (2003).<br/><br/>
Pochowany 18 IV 2009 w rodzinnym grobowcu, na cmentarzu parafialnym w Łomazach. {{author: SeKo}} {{author: PP}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Ludzie]]<br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/>

'''Bibliografia''': <br/>
Dąbrowska-Szponar Maria, Galiński Janusz, Szychlińska Iwona, ''Stefan Kryński (1914–2009)'', „Annales Academiae Medicae Gedanensis”, t. 40, 2010, s. 265-267.<br/>
Dąbrowska-Szponar Maria, Galiński Janusz, Szychlińska Iwona, ''Wspomnienie'', „Postępy Mikrobiologii”, t. 48, 2009, z. 3, s. 178-180.<br/>
Garbacz Katarzyna, Piechowicz Lidia, ''Wspomnienie: Profesor Stefan Kryński uczeń Rudolfa Weigla'', „Postępy Mikrobiologii”, t. 58, 2019, z. 2, s. 123-125.