WENTLAND JOHANN, burmistrz Gdańska
| < Poprzednie | Następne > |
JOHANN WENTLAND (około 1480 Elbląg? – stracony 19 VII 1526 Gdańsk), przywódca gdańskiej rewolty, burmistrz Gdańska. O jego rodzinie nic nie wiadomo. Przed 1517 uzyskał licencjat w zakresie praw i pełnił funkcję syndyka w Elblągu.
W Gdańsku od około 1520 (choć związki z miastem miał od 1516). Należał do grona przywódców rewolty gdańskiego pospólstwa z lat 1524–1525, skierowanej przeciw rządzącemu w mieście patrycjatowi. W sierpniu 1524 został tzw. kapitanem (Hauptmann), stojącym na czele 12 rentmistrzów powołanych spośród pospólstwa i plebsu, mających tworzyć nowy organ władzy w mieście. Był jednym z twórców tzw. Artykułów (Artickelbrief), prezentujących program polityczny „partii ludowej”, zawierających postulaty zmian o charakterze politycznym, ekonomicznym i religijnym (w związku z reformacją), przewidujących między innymi: nakaz likwidacji spółek handlowych rujnujących drobnych kupców i prowadzących do wzrostu cen, zakaz lichwy, uchwalenie ordynacji dla ubogich (co nastąpiło w 1525), zapewnienie wolności łowienia ryb, ptaków i zwierzyny przez ludność przedmieść, zniesienie akcyzy, cła funtowego, postulat dokonywania kiery ( spisy kiery) przez całą społeczność miejską, likwidację kolegium 48 mężów i wprowadzenie w ich miejsce wybieranych spośród pospólstwa 12 rentmistrzów, rozwiązanie zakonów na terenie miasta i przejęcie przez miasto ich majątku, wprowadzenie zasady wyboru proboszczów miejskich parafii. Jeszcze w 1525 doprowadzono z jego inicjatywy do uchwalenia i ogłoszenia ordynacji dla ubogich (Armenordnung), która obszernie i szczegółowo regulowała kwestie związane z obecnością w mieście biedoty (organizacja jałmużny, zaopatrywanie szpitali) oraz włóczęgów i żebraków. Zawarte w niej przepisy prawne wychodziły z założeń etyki protestanckiej, zwłaszcza w zakresie przejęcia przez władze miejskie zadań opieki nad ubogimi w miejsce instytucji kościelnych oraz prób rozwiązania plagi żebractwa (ekspulsja, roboty przymusowe dla zdrowych i zdolnych do pracy włóczęgów).
W 1525 wszedł, jako jedyny homo novus, do nowej Rady Miejskiej, wyłonionej po obaleniu starej, patrycjuszowskiej, wskutek rewolty pospólstwa. W 1525–1526 był burmistrzem. Podczas interwencji w Gdańsku króla polskiego Zygmunta Starego usunięty z urzędu, aresztowany 3 V 1526, z rozkazu królewskiego ścięty 19 VII 1526 na Langer Markt (Długi Targ) wraz z innymi przywódcami rewolty pospólstwa.
