UNRUH WILHELM EMIL WALTER, kupiec, aktor amator, historyk teatru
| < Poprzednie | Następne > |
WILHELM EMIL WALTER UNRUH (4 VI 1880 Gdańsk – 1961), kupiec, dyrektor wytwórni wódki Goldwasser, aktor amator, historyk teatru. Syn Eduarda Emila Unruha, starszy brat Ericha Carla Kurta Unruha. W 1906 założył firmę agencyjno-konsygnacyjną (Agentur- und Kommissionsgeschäft) z siedzibą przy Hundegasse 37 (ul. Ogarna), w 1908 przeniósł ją na Heilige-Geist-Gasse 87/89 (ul. św. Ducha), w 1910 na Langgarten 97/99 (ul. Długie Ogrody). W latach 1908–1910 był przedstawicielem na Gdańsk Lebensversicherungsbanku (Bank Ubezpieczeń na Życie) w Zeist (Holandia).
Członek założonego w Gdańsku w 1901 przez fotografa Walthera Fischera i kupca Ericha Laukina Musikalisch-dramatischer Verein (Towarzystwo Muzyczno-Teatralne), w latach 1903–1904 jego prezes. Występował w wystawianych przez nie na scenie Teatru Miejskiego sztukach teatralnych reżyserowanych przeważnie przez Jenny von Weber-Holder-Egger, między innymi 17 V 1904 grał czeladnika krawieckiego Zwirna w farsie muzycznej Der böse Geist Lumpazivagabundus (Zły duch Lumpazivagabundus) Johanna Nestroya z muzyką Adolfa Müllera sen. – dochód z przedstawienia przekazano Gdańskiemu Towarzystwu Szermierczemu (Provinzial-Fechtverein); 5 V 1905 Roberta w farsie Robert i Bertram Gustava Raedera. Występował ponadto w przedstawieniach charytatywnych organizowanych przez założone w 1890 roku Verein Frauenwohl (Towarzystwo Walki o Prawa Kobiet), między innymi 6 V 1903 grał adwokata Müllera w jednoaktowej komedii Blau Maxa Bernsteina, 23 IV 1910 Huberta von Berkow w komedii Unter vier Augen (W cztery oczy) Ludwiga Fuldy.
W 1921 wyjechał do Berlina, by w dzielnicy Halensee przy Johann-Sigismund-Straße 20 założyć filię gdańskiej wytwórni likierów Der Lachs (Łosoś; Goldwasser). Od 1922 do śmierci był jej dyrektorem. W Gdańsku w latach 1903–1906 mieszkał przy Breitgasse 52 (ul. Szeroka), 1906–1910 przy Große Wollwebergasse 6/7 (ul. Tkacka), od 1910 przy Langgarten 97/99.
Jako członek (został nim podczas pobytu w Berlinie) Gesellschaft für Theatergeschichte (Stowarzyszenie Historyków Teatru) opublikował między innymi przyczynki do historii teatru: Die Gesellschaft der Prinzipalin Karoline Schuch um das Jahr 1784 (1928), Christoph Sigismund Grüner, ein ostdeutscher Komödiant und Belletrist (1929), August Wilhelm Iffland erteilt Eizes (1931), Aus der Werkstatt eines Burgschauspielers (1937; wspólnie z Brunonem Th. Satori-Neumannem), Puhlmanns Sommertheater (1956), i do dziejów gdańskiej wytwórni likierów Der Lachs: 6. July des Jahres 1598. Der echte doppelte Danziger Lachs im Wandel der Jahrhunderte (1923), Der echte doppelte Danziger Lachs im Wandel der Jahrhunderte: 6. July des Jahres 1598 (1939). Był członkiem rozwiązanego w 1938 Gesellschaft für Deutsche Literatur (Niemieckie Towarzystwo Literackie), w latach 1935–1938 jego skarbnikiem. Korespondował między innymi z Maxem Halbem i Arthurem Brausewetterem. Swój bogaty zbiór teatraliów podarował Miastu Berlin (obecnie: Theaterhistorische Sammlung Walter Unruh w Institut für Theaterwissenschaft der Freien Universität Berlin).
Od ślubu 10 V 1906 w Gdańsku był żonaty z Albertiną (Bertel, Bertl) Anną Sowade, z którą niekiedy wspólnie występował. Miał syna Emila Alberta Gerharda (ur. 23 X 1909 Gdańsk), którego losy nie są znane.
Bibliografia:
Archiwum Państwowe Gdańsk, Akta Urzędu Stanu Cywilnego, sygn. 1609/830 nr 411 (akt ślubu); 1609/920 nr 4346 (akt urodzenia syna); Nadprezydium Prowincji, Akta Teatru Miejskiego sygn. 7/225, s. 283, 286, 326 (informacje o Musikalisch-dramatischer Verein).
Polska Akademia Nauk Biblioteka Gdańska: afisze teatralne sygn. Od 21480 2vo, afisz przedstawienia 4 V 1903, 6 V 1903, 3 V 1904.
„Danziger Zeitung” 1903–1912 (anonse i recenzje teatralne i koncertowe).
„Danziger Neueste Nachrichten” 1903–1912 (anonse i recenzje teatralne i koncertowe).
Müller Hans-Harald, Nottscheid Mirko, Wissenschaft ohne Universität, Forschung ohne Staat. Die Berliner Gesellschaft für Deutsche Literatur (1888–1938), Berlin–Boston 1911.
