TESMER PIOTR, obrońca Poczty Polskiej w 1939, honorowy obywatel Gdańska
| < Poprzednie | Następne > |
PIOTR TESMER (16 XI 1894 Huta (obecnie Huta-Strzelce, gmina Łasin), pow. grudziądzki – 5 X 1939 Gdańsk), pracownik Dyrekcji Okręgowej Kolei Państwowych w Gdańsku (od 1933 Gdańskiego Biura Polskich Kolei Państwowych; PKP), obrońca Poczty Polskiej, honorowy obywatel miasta Gdańska. Syn Piotra i Franciszki z domu Grabowskiej. W latach 1901–1908 uczęszczał do szkoły ludowej w Zawdzkiej Woli. Po jej ukończeniu praktykował jako uczeń w zakładzie budowy maszyn, następnie maszynista kolejowy. 5 XI 1914 powołany został do służby w armii niemieckiej. Walczył na froncie, 16 VI 1917 ranny w głowę. Zdemobilizowany 23 XI 1918.
6 IX 1919 wstąpił ochotniczo do Wojska Polskiego. Wziął udział w wojnie polsko-rosyjskiej w 1920 w składzie 2. Kompanii Karabinów Kaszynowych II Batalionu 101. Pułku Piechoty. Walczył pod Osowcem, Jedwabnem, Łomżą, Nasielskiem, Grodnem (obecnie Białoruś), Oranami (obecnie Litwa). Za odwagę wykazaną w walce pod Pułtuskiem, Szelkowem (obecnie Stary Szelków) i Łomżą został odznaczony Krzyżem Virtuti Militari V klasy. Po zakończeniu wojny w stopniu kaprala służył w wojsku na sześcioletnim kontrakcie jako podoficer zawodowy (1921–1927). Służbę zakończył w stopniu starszego sierżanta. W rezerwie awansowany do stopnia chorążego.
Od 1 IV 1927 do 25 I 1932 pracował w fabryce narzędzi rolniczych w Grudziądzu, następnie jako maszynista kolejowy w PKP w Gdyni. W 1932 otrzymał pracę w Dyrekcji Okręgowej Kolei Państwowych w Gdańsku, w biurze biletowym. Po przeniesieniu w 1933 Dyrekcji Okręgowej Kolei Państwowych z Gdańska do Torunia, pozostał na etacie utworzonego w to miejsce Biura Gdańskiego PKP. W 1939 pracował jako starszy kancelista w Biurze Gdańskim PKP. Mieszkał w Gdańsku, w kamienicy będącej własnością kolei przy ul. Stiftswinkel 25 (ul. Robotnicza). Należał do Związku Strzeleckiego w II Wolnym Mieście Gdańsku, pełnił funkcję szefa kompanii podoficerskiej w Gdańsku. Działał także w polskich organizacjach w WMG.
Po zakończeniu służby 31 VIII 1939 udał się do budynku Poczty Polskiej przy Heveliusplatz 1/2 (pl. Obrońców Poczty Polskiej), gdzie pozostał na noc. Brał udział w obronie budynku poczty 1 IX 1939, wzięty do niewoli. Alojzy Swinarski wspominał, że 3 września w kazamacie koszar na Biskupiej Górce znalazł się „pokrwawiony Teshmer [taką nieprawidłową pisownię jego nazwiska spotyka się w wielu publikacjach]. Jego koszula była w strzępach… Koledze Teshmerowi dano wtedy czystą koszulę [podczas przeglądu lekarskiego 4 września]… Kiedy kolega Flisykowski ( Alfons Flisykowski) nam te słowa powtórzył [że staną przed sądem i zostaną rozstrzelani], zapanowało przygnębiające milczenie. Niektórzy byli nawet przerażeni. W pewnej chwili kolega Teshmer wstał, zdjął otrzymaną od Niemców koszulę i nałożył znowu swoje pokrwawione i poszarpane w czasie walki strzępy, mówiąc: – Chłopcy, śmierć dla nas nie straszna, bo wiemy, za co umierać. Już niejednego Szwaba pozbawiłem życia. Teraz kolej na mnie. Jak umierać, to we własnej koszuli. Niech oni swoją zabierają. Pod wieczór oddał rzeczywiście komendantowi ową koszulę”.
W godzinach popołudniowych 8 IX 1939 wraz z 27 pocztowcami postawiony został przed sądem wojennym w budynku sądu krajowego przy Neugarten 31/33 (ul. Nowe Ogrody). Skazany na śmierć, wraz z innymi rozstrzelany został 5 X 1939 na strzelnicy na Zaspie (zob. Wachsturmbann Eimann SS). Pochowany w zbiorowej mogile odnalezionej 26 VIII 1991, szczątki 5 IV 1992 uroczyście pochowano w specjalnie zbudowanym grobowcu na Cmentarzu Ofiar Hitleryzmu na Zaspie. 25 V 1998 z innymi obrońcami został zrehabilitowany przez Wielką Izbę Karną Sądu Krajowego w Lubece.
Od 2 IV 1927 żonaty był z Elżbietą z domu Kobus, córką Jana i Ernestyny (zm. 20 XII 1949 w Gdańsku). 12 VI 1971, wraz z innymi poległymi obrońcami Poczty Polskiej w Gdańsku został pośmiertnie odznaczony Orderem Virtuti Militari V klasy przez Prezydenta na Uchodźctwie Augusta Zaleskiego. Uhonorowano go także Brązowym Krzyżem Zasługi. Wspólnie ze wszystkimi obrońcami Poczty Polskiej w Gdańsku od 21 V 1998 honorowy obywatel miasta Gdańska. Jego nazwisko upamiętniono na tablicy przy wejściu do historycznego budynku Poczty Polskiej na pl. Obrońców Poczty Polskiej w Gdańsku.
Bibliografia:
Centralne Archiwum Wojskowe w Warszawie, Akta personalne Piotra Tesmera, sygn. VM-46-3597, Kwestionariusz.
Zarządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej o nadaniu orderu wojennego „Virtuti Militari” z dnia 12 VI 1971, L.dz. 57/71 (fotokopia udostępniona przez Muzeum Poczty Polskiej w Gdańsku).
Relacja Alojzego Swinarskiego, [w:] Brunon Zwarra, Gdańsk 1939. Wspomnienia Polaków-Gdańszczan, Gdańsk 2020.
Schenk Dietrich, Poczta Polska w Gdańsku. Dzieje pewnego niemieckiego zabójstwa sądowego, Gdańsk 1999.
http://www.opowiadaczehistorii.pl/bohater-z-poczty-polskiej-i-smierc-na-skotnickiej/.
