SZAMLEWSKI EDMUND, obrońca Westerplatte w 1939, honorowy obywatel Gdańska
| < Poprzednie | Następne > |
EDMUND SZAMLEWSKI (3 II 1917 Pięćmorgi, gmina Jeżewo, obecnie powiat świecki, województwo kujawsko-pomorskie – 2 VIII 1992 Iława), obrońca Wojskowej Składnicy Tranzytowej (WST) na Westerplatte w 1939 w stopniu kaprala zawodowego, honorowy obywatel miasta Gdańska. Pochodził z rodziny robotniczej, syn Władysława i Marii z domu Schmidt. Ukończył czteroklasową szkołę powszechną. Od 1931 w Trzyletniej Szkole Podoficerskiej Piechoty dla Małoletnich Nr 2 w Śremie (dającej świadectwo ukończenia siedmioklasowej szkoły powszechnej). Awansował do stopnia kaprala. W 1934, po ukończeniu tej szkoły, jako siedemnastoletni kapral pozostał w służbie zawodowej w wojsku. Skierowany do 5. Pułku Piechoty Legionów w Wilnie. Przydzielony do 2. kompanii II batalionu.
20 IX 1938 delegowany do służby w WST. Rozkazem dziennym Komendanta WST z 31 VIII 1939 wyznaczony dowódcą Warty Nr 5. 1 września dowódca placówki „Wał” (przy bramie kolejowej). Po jej wycofaniu przebywał w placówce „Fort”. 2 września, podczas nalotu bombowego, znalazł się w wartowni Nr 5. Po jej zniszczeniu ranny, wydobyty z ruin podpiwniczenia tej wartowni, przeniesiony został do koszar. W niewoli od 7 IX 1939 (numer jeńca 1889) przebywał w Stalagu I A Stablack (dziś Stabławki, gmina Górowo Iławeckie, powiat bartoszycki, województwo warmińsko-mazurskie). Od 24 IV 1940 do 15 XII 1941 w Stalagu VI F Bocholt (Zagłębie Ruhry, Nadrenia Północna–Westfalia). Prawdopodobnie przebywał też w Stalagu VI J Fichtenhein/Krefeld i Dorsten (Zagłębie Ruhry, Nadrenia Północna–Westfalia). Od 18 XII 1942, jako robotnik narodowości niemieckiej 3. grupy (od 30 III 1942 Polak niemieckiego pochodzenia; ze strony matki), pracował jako robotnik torowy w Grudziądzu, od 1943 robotnik torowy na Łotwie. 30 VIII 1944 wcielony do wojska niemieckiego (Wehrmachtu). Służył w 187 pułku piechoty i walczył na froncie wschodnim. Od 7 V 1945 w niewoli rosyjskiej, skąd został zwolniony 22 VI 1945.
Po wojnie przeniesiony do rezerwy w stopniu plutonowego. Po weryfikacji i rehabilitacji od 20 VIII 1945 pracował jako zwrotniczy w PKP w Iławie, referent personalny (1 XI 1945), adiunkt KP (1 IV 1947). Od 1 X 1947 przeniesiony na stanowisko dyżurnego ruchu, na którym to stanowisku pracował do 15 VI 1969, po czym, ze względu na zły stan zdrowia, przeniesiony na stanowisko starszego operatora wag. Od 1 VIII 1976 referendarz KP. W 1956 wstąpił do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Członek Związku Zawodowego Kolejarzy. Od 1970 do emerytury I sekretarz Podstawowej Organizacji Partyjnej. 28 II 1977 przeszedł na emeryturę.
Od 9 V 1942 żonaty był z poznaną w Wilnie Karoliną Wojtkiewicz (3 I 1922 – 26 XII 1997 Iława), ojciec Zdzisława (ur. 20 III 1939 Gdańsk), Henryka (ur. 20 I 1945 Iława), Janusza Władysława (ur. 2 IV 1947 1945 Iława), Marii (ur. 2 V 1949 Iława), Władysława (ur. 20 X 1954 Iława), Benedykta (13 IX 1957 1947 Iława – 9 XII 2015 Bydgoszcz), absolwenta Akademii Spraw Wewnętrznych w Warszawie (1979).
Odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari (1990 pośmiertnie), Krzyżem Walecznych (1961), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1974), Srebrny Krzyż Zasługi (1971), Srebrny Medal Zasłużony na Polu Chwały (1960), Medalem za Odrę, Nysę i Bałtyk (1957), Medalem Zwycięstwa i Wolności 1945 (1959), Odznaką Grunwaldzką (1945), Medal Dziesięciolecia Polski Ludowej (1955), Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego (1965), Honorowa odznaka „Zasłużony dla Warmii i Mazur” (1964), Srebrna Odznaka „Zasłużony Działacz LOK” (1969), Srebrna Odznaka „Zasłużony Kolejarz” (1974). Pochowany w grobie rodzinnym na cmentarzu w Iławie. Wspólnie ze wszystkimi Westerplatczykami od 21 V 1998 honorowy obywatel miasta Gdańska.
Bibliografia:
Akta personalne Edmunda Szamlewskiego, Archiwum PKP w Sosnowcu.
Dróżdż Krzysztof Henryk, Walczyli na Westerplatte. Badania nad stanem liczbowym załogi Wojskowej Składnicy Tranzytowej we wrześniu 1939 roku, Oświęcim 2017.
Górnikiewicz-Kurowska Stanisława, Westerplatczycy. Losy Obrońców Wojskowej Składnicy Tranzytowej, Gdańsk 2012 (wyd. 2 poszerzone i poprawione).
Rut Sławomir, Wojciech Samól, Jarosław Tuliszka, Westerplatczycy – lista 1939. Skład załogi Wojskowej Składnicy Tranzytowej na Westerplatte w Wolnym Mieście Gdańsku 1 września 1939 r., Gdańsk 2023, s. 45, 91.
Westerplatte, zebrał, opracował i wstępem opatrzył Zbigniew Flisowski, Warszawa 1978.
