RYBIŃSKI JACEK JÓZEF, opat oliwski, patron gdańskiej ulicy
| < Poprzednie | Następne > |
JACEK JÓZEF RYBIŃSKI (28 II 1701 Torczyn, koło Łucka, Ukraina – 15 IV 1782 Gdańsk), szlachcic polskiego herbu Radwan, opat klasztoru cystersów w Oliwie, patron gdańskiej ulicy. Syn szlachcica z Torczyna w ziemi kijowskiej Jana Michała Rybińskiego herbu Radwan i jego drugiej żony Konastancji z Pawszów herbu Leliwa. Uczeń kolegium jezuickiego w Starych Szkotach. Początkowo planował związanie się z polskim dworem królewskim, był sekretarzem podkanclerzego litewskiego Michała Czartoryskiego. Około 1728 wstąpił do klasztoru cystersów w Oliwie, w 1730 przyjął święcenia kapłańskie. Wysłany przez władze klasztoru na studia prawnicze do Pragi i teologiczne do Rzymu. Po powrocie do Polski został w 1733 sekretarzem polskiej prowincji cystersów. Wybrany w tym samym roku opatem klasztoru w Mogilnie nie objął tej godności (wobec braku rezygnacji poprzednika zrzekł się tytułu w 1736). W styczniu 1734 delegat klasztoru oliwskiego na koronację króla polskiego Augusta III.
Opatem klasztoru w Oliwie został 8 IV 1740. Odbudował zniszczone dobra klasztoru, umiejętnie lokował klasztorny kapitał w pożyczki u gdańszczan, sfinansował wiele prac w klasztorze (m.in. galerię obrazów w klasztornych krużgankach, rokokową ambonę w klasztornym kościele; za jego czasów i z jego fundacji przebudowano w latach 1759–1760 małe organy oliwskie i rozpoczęto w 1763 budowę dużych organów). Odnowił kościół św. Jakuba w Oliwie, odbudował szpital św. Łazarza, ufundował drewniany kościół w Miechowie. Dbał o bibliotekę klasztorną, w okresie 1754–1756 zlecił przebudowę Pałacu Opatów, przyczynił się do powstania parku oliwskiego ( Park Oliwski im. Adama Mickiewicza), w 1742 utworzył w Oliwie chór i zespół muzyczny (Venerabilis Capella Musicorum).
Na gruncie polskiej polityki popierał interesy dworu saskiego, działał na jego korzyść w sejmiku Prus Królewskich, kilkakrotnie odmawiał przyjęcia proponowanych mu godności biskupich. W okresie bezkrólewia w latach 1763–1764 (po śmierci Augusta III) wspierał kandydaturę kolejnego z przedstawicieli dynastii saskiej. Po wybraniu na króla Polski Stanisława Augusta Poniatowskiego – oficjalnie z nim pogodzony – finansowo wspomagał skierowaną przeciwko niemu konfederację barską (1768–1772) i opowiadał się w jej początkach za wysuwaną przez wielu kandydaturą na tron polski księcia sasko-cieszyńskiego Alberta Kazimierza, syna Augusta III.
Po I rozbiorze Polski (1772) i konfiskacie oliwskich majątków opackich otrzymał jako rekompensatę 4 tysiące talarów rocznie. Podróżował po Niemczech, Francji, Holandii i Anglii (m.in. w 1752 i od maja 1761 do lipca 1762 do Akwizgranu na kurację kąpielową). Pochowany w kościele klasztornym w Oliwie. Od 16 II 1993 patron ulicy w Gdańsku-Oliwie.
