LENGNICH KARL BENJAMIN, uczony, archidiakon kościoła NMP
| < Poprzednie | Następne > |
KARL BENJAMIN LENGNICH (18 II 1743 Gdańsk – 5 XI 1795 Gdańsk), uczony. Syn (jeden z sześciu) ławnika (1771) i rajcy ► Starego Miasta (od 1785) Benjamina (2 IX 1709 Gdańsk – 16 IV 1804 Gdańsk), od 1741 posiadającego kupieckie ► obywatelstwo Gdańska jako tzw. Bürger-Kind (dziecko gdańskich obywateli), oraz poślubionej w 1740 Anny Dorothei z domu Garbe(r) (Garhold; chrzest 31 V 1712 w ► kościele Bożego Ciała). Miał braci Johanna Ernsta (chrzest 28 I 1745), od 26 XI 1776 również posiadającego kupieckie obywatelstwo Gdańska (na zasadzie jak ojciec), m.in. w 1779 prowizora ► Domu Dziecka (Kinderhaus); Gottfrieda (chrzest 8 VIII 1748), od 24 XI 1772 posiadającego takie samo obywatelstwo Gdańska, Jacoba Theodora, od 16 XI 1780 posiadacza takiego samego obywatelstwa miasta i Friedricha Wilhelma (7 I 1749 Gdańsk – 2 VII 1809 Gdańsk), od 15 II 1781 również posiadacza na powyższych zasadach obywatelstwa Gdańska, ławnika Starego Miasta (od 1787), prowizora ► kościoła św. Katarzyny, zamieszkałego przy Langgasse (ul. Długa 2).
11 XII 1756 zapisany został do przedostatniej klasy (secundy) gdańskiego► Gimnazjum Akademickiego, w którym uczył się do 1761. W czasie nauki czynnie uczestniczył w obchodach 200-lecia jego założenia oraz jubileuszu podpisania ► pokoju oliwskiego (1760). W okresie 1761–1765 studiował na uniwersytecie w Lipsku. Po powrocie do Gdańska zweryfikowany przez ► Ministerium Duchowne 11 IV 1766, początkowo prywatny nauczyciel, w
1772–1774 był kaznodzieją w kościele Bożego Ciała, a w 1774 drugim diakonem w ► kościele Najświętszej Marii Panny (NMP). Od 1782 archidiakon kościoła NMP i notariusz Ministerium Duchownego. Od 1789 kierował zbiorami bibliotecznymi tego kościoła, wykonał ich katalog wraz z zarysem historycznym księgozbioru (tym samym na nowo odkrył ich wartość).
Jako duchowny publikował drukiem kazania oraz ustawy kościelne. Był właścicielem bogatego zbioru monet polskich, który został wystawiony na sprzedaż w 1796. Znawca dawnych druków, sporządził spis prac ► Gottfrieda Lengnicha, opublikował m.in. pracę o ► Janie Heweliuszu (Hevelius, Oder Anekdoten und Nachrichten zur Geschichte dieses großen Mannes, Danzig 1780). Za pracę naukową wyróżniony w 1784 przez króla polskiego Stanisława Poniatowskiego medalem, w 1790 został honorowym członkiem towarzystwa naukowego w Królewcu. Rok przed swoją śmiercią opublikował autobiografię.
Po raz pierwszy żonaty był od 1773 z Johanną Augustą, córką Gottfrieda Lengnicha, po raz drugi od 18 XI 1777 z Weroniką Eleonorą Wilhelminą, córką ► Wilhelma Paula Verpoorten, rektora Gimnazjum Akademickiego. Córki z pierwszego małżeństwa: Karolina Augusta (chrzest 8 VI 1775) od 1795/1797 była żoną Carla Kutscha, Karolina Wilhelmina (8 III 1779 Gdańsk – 19 XII 1857 Gdańsk) była żoną ► Friedricha Theodora Hingelberga, a Karolina Henrietta Paulina (chrzest 3 XII 1780 Gdańsk) była od 1809 żoną ► Joachima Friedricha Marquardta. Ojciec Carla Benjamin, Carla Wilhelma i Carla Augusta. Dwaj najstarsi studiowali od sierpnia 1791 w Wittenberdze, 29 IV 1811 Carl Wilhelm zmuszony był wystawić na aukcji przy Poggenpfuhl (ul. Żabi Kruk) własne zbiory monet i książki numizmatyczne.
Bibliografia:
Album Academiae Vitebergensis, Bd. 9, s. 167; www.deutsche-digitale-bibliothek.de.
Księga przyjęć do prawa miejskiego w Gdańsku 1536–1814, wyd. Andrzej Groth, Ewa Łączyńska-Bartoszek, Dariusz Kaczor, Gdańsk 2019, t. VII, s. 490; t. VIII, s. 276, 277.
Księga wpisów uczniów Gimnazjum Gdańskiego 1580–1814, wyd. Zbigniew Nowak i Przemysław Szafran, Warszawa–Poznań 1974, s. 345.
Cieślak Edmund, Lengnich Karol Beniamin, w: Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, t. III, Gdańsk 1997, s. 47-48.
Praetorius Ephraim, Dantziger-Lehrer Gedächtniβ..., Danzig und Leipzig, s. 4, 21, 98.
Weichbrodt Dorothea, Patrizier, Bürger, Einwohner der Freien und Hansestadt Danzig in Stamm- und Namentafeln vom 14.–18. Jahrhundert, Klausdorf–Schwentine 1986–1992, Bd. 2, 278; 3, 197, 304.
