GIBCZYŃSKA JADWIGA, aktorka
| < Poprzednie | Następne > |
JADWIGA GIBCZYŃSKA–JAROLIM (26 VI 1924 Tarnobrzeg – 13 VII 2012 Kraków), aktorka teatralna, esperantystka. Córka nauczycieli, Edmunda (ur. 13 XI 1890) i Marii. Absolwentka Państwowej Wyższej Szkoły Aktorskiej u Ludwika Solskiego w Krakowie (1949). Przed przyjazdem do Gdańska grała w kilku teatrach: zadebiutowała w Teatrach Dramatycznych we Wrocławiu rolą Klary w Zemście Aleksandra Fredry w reżyserii Henryka Szletyńskiego (premiera 29 IX 1949), na sezon 1950/1951 zaangażowała się do Teatru im. Wojciecha Bogusławskiego w Kaliszu, w latach 1951–1953 pracowała w Teatrze Powszechnym w Łodzi, po czym wróciła do Teatrów Dramatycznych we Wrocławiu, gdzie pracowała w latach 1953–1959. W 1959 wystąpiła w Teatrze Telewizji w Fantazym Słowackiego w reżyserii Leonii Jabłonkówny.
W Teatrze Wybrzeże pracowała w latach 1960–1966, zagrała w nim 15 ról. Zadebiutowała przejmującą rolą Kitty Duval w Zabawie jak nigdy Williama Saroyana w reżyserii Jerzego Golińskiego (13 V 1960), później występowała jako Renée w Jeziorze Bodeńskim Stanisława Dygata w reżyserii Teresy Żukowskiej (13 VIII 1960), Anna w Męczeństwie z przymiarką Ireneusza Iredyńskiego w reżyserii Jerzego Jarockiego (20 XI 1960), Miłosierna (Matka Boska) w Historii o Miłosiernej, czyli Testamencie psa Ariano Suassuny w reżyserii Konrada Swinarskiego (2 IX 1961). Grała w spektaklach reżyserowanych przez Jerzego Golińskiego: w Życiu i śmierci króla Jana Williama Shakespeare’a doskonale wcieliła się w postać Konstancji (11 VI 1961); we Franku V Friedricha Dürrenmatta była Frydą (19 V 1962); wirtuozersko zagrała Annę Wojnicew w sztuce Antoniego Czechowa Ten wariat Płatonow (8 XII 1963), ta znakomita kreacja nie zapewniła jej jednak propozycji wiodących ról. Ostatnią jej rolą w Teatrze Wybrzeże była precyzyjnie wykonana etiuda aktorska – postać Staruszki w Przerwie w podróży Tymoteusza Karpowicza w reżyserii Piotra Paradowskiego (17 IX 1965). Wyjechała z Gdańska, by przez dwa sezony grać w Teatrze im. Stefana Żeromskiego w Kielcach–Radomiu (1966–1968), następnie należała do zespołu Teatru Ludowego w Krakowie-Nowej Hucie (1968–1972).
Od 1963 esperantystka, od 1997 członkini honorowa UEA (Universala Esperanto-Asocio, Światowy Związek Esperantystów). Stworzyła rodzaj „teatru jednego aktora”, w którym wystawiała opracowywane przez siebie w języku esperanto monodramy, podróżując z nimi po Europie (Wielka Brytania, Dania, Norwegia, Szwecja, Bułgaria, Hiszpania, Włochy, Jugosławia, Czechy, Węgry, Finlandia), także do Japonii i Kanady oraz prezentując je między innymi na Światowych Kongresach Esperantystów w Hadze (1964), Tokio (1965), Budapeszcie (1966), Kopenhadze (1975), Lucernie (1979), Vancuover (1984), Warszawie (1987), Tampere (1995), Pradze (1996) i Adelajdzie (1997). Tworzyła także własne teksty, wykonywała tłumaczenia i adaptacje oraz reżyserowała, m.in. cykl Baśni ludowych (Slavaj fabeloj) Bolesława Leśmiana (między innymi Czarny Kozioł (Nigra kapro)), Piękny i nieczuły (La bela indiferentulo) Jeana Cocteau, Podróż do zielonych cieni (Vojago al verdaj ombroj) Finna Methlinga, z cyklu Polscy Laureaci Nagrody Nobla (Polaj Laureatoj de Nobel–Premio) poświęcona Marii Skłodowskiej–Curie Opowieść biograficzna (Biografia rakonto) we własnym opracowaniu według materiałów rodziny Curie, Najważniejsze jest niewidoczne dla oczu (La plej grava nevideblas por okuloj) monodram na motywach Małego Księcia (La Eta Princo) Antoine’a de Saint Exupéry czy Sygnały (Signaloj), fragment dramatu Przed sklepem jubilera (Antaŭ vendejo de la juvelisto) Karola Wojtyły, przygotowanego na niedoszłą do skutku (z powodu choroby) wizytę Jana Pawła II w Gliwicach podczas pielgrzymki do Polski w 1999. Nauczała języka esperanto metodą bezpośrednią w Polsce i za granicą.
W latach 1981–1989 jurorka teatralna w Konkursach Sztuk Pięknych przy UEA. W 2001 otworzyła Esperancką Scenę Teatralną „Arena” przy Śródmiejskim Ośrodku Kultury w Krakowie, którą kierowała przez pięć lat. Laureatka „Orderu Stańczyka” miesięcznika „Litery” za rolę Anny w Płatonowie Antoniego Czechowa w Teatrze Wybrzeże w Gdańsku (1964) oraz nagrody Fundacji Antoniego Grabowskiego (1996). Pochowana na Cmentarzu Prądnik Czerwony w Krakowie-Batowicach.
