FRANTZIUS THEODOSIUS CHRISTIAN, kupiec, armator

< Poprzednie

Następne >

THEODOSIUS CHRISTIAN FRANTZIUS (2 II 1735 Lubeka – 18 VI 1802 Köslin (Koszalin)), kupiec i armator. Syn kupca z Lubeki (Lübeck) Theodora Christiana (1703–1739) i poślubionej mu w 1734 Anny Magdaleny Hoffmann (zm. 1777). Przybył do Gdańska około 1760, 17 IV 1765 za 5000 florenów nabył kupieckie obywatelstwo miasta, w latach 1769–1777 był przedstawicielem kupiectwa w Kwartale Wysokim. W 1790 został nobilitowany na sejmie czteroletnim (herb Taczała, dyplom wystawiony w 1793), w 1792 otrzymał od króla polskiego Stanisława Augusta Poniatowskiego tytuł tajnego radcy handlowego. Po włączeniu Gdańska do Prus był radcą handlowym w gdańskim Königliches Commerz- und Admiralitäts-Collegium (Królewski Sąd Handlowo-Morski).

Hurtownik i armator, handlował drewnem i zbożem z Anglią. W 1773 kantor jego firmy mieścił się w zakupionej Bramie Rybackiej ( Brama Żabia), w 1797 w jego domu przy Melzergasse 8 (ul. Słodowników). Inwestował w nieruchomości; posiadał między innymi kamienice przy Langgasse 28 (ul. Długa; w posiadaniu rodziny od 1782, z domem tylnym przy Hundegasse 336 (ul. Ogarna 112)), Langer Markt 26 (Długi Targ; 1789–1801), Grosse Krämergasse 10 (ul. Kramarska, 1788, podarował ją zięciowi).

Przyczynił się do rozwoju floty gdańskiej, budując w latach 1764–1793 na swój rachunek 19 statków; łącznie w tym czasie posiadał 30 żaglowców (23 samodzielnie, siedem w spółkach armatorskich). W 1793 stan jego floty wynosił 12 żaglowców, w 1800 – 17, w 1802 – 15. Należące do niego statki były jednostkami dużymi i wyjątkowymi, jak na gdańskie warunki (około 400–450 łasztów), z reguły zamawianym u gdańskich cieśli (16 żaglowców zbudował w latach 1773–1785 Johann Wilhelm Fuhrmann, następne budował dla niego Johann Jacob Grott). Nadawał swoim statkom nazwy związane z nazwiskami i imionami słynnych naukowców: „Copernicus”, „Hevelius” (zbudowany 1782 w Gdańsku), „Tycho de Brahe”, „Kepler”, „Ptolemeus”, „Halley”. M.in. w 1794 na jednym z jego statków przewieziono do Gdańska obraz Tycjana przedstawiający Marię Magdalenę. Uczyniona przez niego darowizna 1000 guldenów stała się funduszem założycielskim powołanej 29 II 1792 kasy zapomogowej dla wdów po gdańskich szyprach. Wraz z synami: Johannem Gotthardem, Theodorem Christianem, Danielem Gotthilfem (11 I 1779 Gdańsk – 13 XII 1837 Sopot), Friedrichem Wilhelmem, Karlem Eilhardem (11 III 1791 Gdańsk – 10 X 1863 Gdańsk) – został obdarzony przez króla Prus tytułem szlacheckim.

Pierwszą żoną i matką jego synów była poślubiona 4 IV 1768 w kościele Najświętszej Marii Panny Adelgunda Justina Reinick (27 X 1747 Gdańsk – 17 V 1795 Gdańsk, pochowana 25 V 1795 w kościele św. Trójcy w grobie nr 230), córka lekarza Johanna Eilharda (12 IX 1711 Gdańsk – 2 II 1791) i poślubionej 9 IV 1745 w kościele NMP Anny Reginy Beringhusen (chrzest 16 IV 1719 tamże). Ponowny związek małżeński zawarł w tym samym kościele w marcu 1797 z wdową po lekarzu Joanną Renatą Krüger z domu Gorges (1745–1825). Oprócz wspomnianych synów ojciec także Johanny Justiny (1777 – 28 I 1837), od 9 XII 1802 żony gdańskiego lekarza Gottfrieda Götza (ślub w kościele NMP), a także zmarłych w niemowlęctwie: dwóch córek (pierwszej zm. 22 VIII 1774 w wieku 5/4 roku i drugiej ur. i zm. 12 IV 1776) oraz dwóch synów (zm. 8 VIII 1780 i 27 IV 1781).

Syn Daniel Gotthilf skupował dobra ziemskie. W 1804 nabył za 100 000 talarów od wdowy po pruskim generale Wilhelmie Magnusie von Brünneck i jej synów Kolibki i Chwarzno (obecnie w granicach Gdyni), po bankructwie sprzedał je zadłużone w 1822 za 45 800 talarów porucznikowi Alexandrowi Manns. 17 XI 1814 nabył od Kajetana hrabiego Sierakowskiego dworek w Sopocie (tzw. obecnie "Dworek Sierakowskich"), który wynajmował na lato wraz ze stajniami i powozownią, a który po jego śmierci przejął brat Karl Eilhard i który pozostawał w rękach jego potomków do chwili sprzedaży przez Cecylię von Frantzius 1 X 1904 (w latach 1905–1945 patronki sopockiej, przydworkowej ulicy, później ul. Czyżewskiego). EWŁ







Bibliografia:
Księga przyjęć do prawa miejskiego w Gdańsku 1536–1814, wyd. Andrzej Groth, Ewa Łączyńska-Bartoszek, Dariusz Kaczor, Gdańsk 2019, t. VII, s. 96.
„Danziger Intelligenzblatt”, nr 294, 15 XII 1837, s. 2505 (nekrolog Daniela Gotthilfa).
Altpreuss. Biogr., Bd. 1, s. 192.
„Unser Danzig“, 1989, nr 1/2, s. 21.
Weichbrodt Dorothea, Patrizier, Bürger, Einwohner der Freien und Hansestadt Danzig in Stamm- und Namentafeln vom 14.–18. Jahrhundert, Klausdorf–Schwentine 1986–1992, Bd. 5, 48.