FALK JOHANNES DANIEL, pedagog, pisarz, były patron gdańskiej ulicy
| < Poprzednie | Następne > |
JOHANNES DANIEL FALK (Falck) (28 X 1768 Gdańsk – 14 II 1826 Weimar), pedagog, pisarz, były patron gdańskiej ulicy. Syn gdańskiego perukarza Johanna Daniela (22 IX 1737 – 1808) i poślubionej 4 II 1766 w kościele św. Piotra i Pawła Constanti Chaillion (zm. 27 XI 1813), zamieszkałych przy Pogenpfuhl (ul. Żabi Kruk). Miał sześcioro rodzeństwa. 5 V 1775 zapisany został do początkowej (piątej) klasy gdańskiego Gimnazjum Akademickiego. Jako stypendysta Rady Miejskiej podjął studia teologiczne w Halle. Nie ukończywszy ich, osiadł w Weimarze, gdzie poznał Johanna Wolfganga Goethego (napisał o nim Goethe aus näherem persönlichem Umgange dargestellt, wyd. pośmiertnie 1832) i Friedricha Schillera.
Dziennikarz, uprawiał poezję i satyrę (Taschenbuch für Freunde des Scherzes und der Satire, 1797–1803). W 1816 ułożył pieśń na Boże Narodzenie, Wielkanoc i Zielone Świątki, zatytułowaną O du fröhliche (O błogosławiony), w wersji uzupełnionej w 1829 przez Heinricha Holzschubera (1798–1847) śpiewaną również obecnie (na melodię sycylijskiej pieśni maryjnej O sanctissima) jako pieśń bożonarodzeniowa.
Zasłynął jako założyciel w Weimarze charytatywnego chrześcijańskiego Gesellschaft der Freunde in der Not (Stowarzyszenie Przyjaciół w Potrzebie) i nowoczesnego zakładu wychowawczego Lutherhof, który powołał (po śmierci podczas epidemii tyfusu czworga z siedmiorga własnych dzieci) z myślą o zaniedbanej młodzieży (po jego śmierci sierociniec przejęło państwo, nadając mu nazwę Falksches Institut). Na jego wzór powstały podobne zakłady w różnych miastach Niemiec. Uchodzi za twórcę niemieckiej polityki społecznej.
Od 1912 do 1945 jego imię, Falkweg, nosiła obecna ul. Topolowa we Wrzeszczu, od 1925 do 1945 na fasadzie jego rodzinnego domu przy Lastadii 16 znajdowała się upamiętniającą go tablica.
Bibliografia:
Księga wpisów uczniów Gimnazjum Gdańskiego 1580–1814, wyd. Zbigniew Nowak i Przemysław Szafran, Warszawa–Poznań 1974, s. 356.
Weichbrodt Dorothea, Patrizier, Bürger, Einwohner der Freien und Hansestadt Danzig in Stamm- und Namentafeln vom 14.–18. Jahrhundert, Klausdorf–Schwentine 1986–1992, Bd. 1, 161.
