CLÜVER PHILIPP (II), geograf, były patron gdańskiej ulicy
| < Poprzednie | Następne > |
PHILIPP CLÜVER (1580 Gdańsk – 31 XII 1622 Lejda), geograf, twórca geografii historycznej, były patron gdańskiej ulicy. Syn ► Philippa Clüvera (I), kierownika gdańskiej mennicy. Przeznaczony do zawodu dyplomaty, w młodości wysłany na dwór króla polskiego Zygmunta III Wazy, odwiedził Czechy i Włochy.
Po powrocie do Gdańska w kwietniu 1600 zapisany został do ► Gimnazjum Akademickim. Już 21 X 1601 zgłosił się na studia prawnicze na uniwersytet w Lejdzie, naukę (wspólnie z bratem Danielem) podjął od 24 XII 1605, ale wbrew woli rodziców zrezygnował ze studiów prawniczych na rzecz geografii, głównie starożytnej. Po wstrzymaniu przez ojca wypłat na utrzymanie (matka Anna przesyłała mu pieniądze w tajemnicy przed mężem), zaciągnął się na dwa lata do wojska cesarskiego i przebywając w Czechach i na Węgrzech, walczył przeciwko Turcji. W latach 1607–1613 podróżował po Europie Zachodniej i Północnej (Norwegia, Anglia, Francja, Niemcy, Szwajcaria). Osiadł w Anglii, 7 V 1615 powróciłna studia geograficzne do Lejdy i został tu profesorem geografii.
Uznanie przyniosło mu wydanie drukiem w 1616 dzieła Germania antiqua, które było pierwszą syntezą historycznej geografii Europy. Wspominał w niej o Gdańsku, podawał różne hipotezy dotyczące pochodzenia jego nazwy. Był pierwszym, który opisał procesy krasowe. Pozostawił po sobie kilkanaście druków, m.in. Commentarius de tribus Rheni alveis et Ostis (Opis trzech odcinków ujściowych, a także brzegów Renu, 1611), stanowiące opis starożytnych Niderlandów, oraz opracowane w 1615, ale wydane pośmiertnie dzieło Introductionis in universam geographiam tam veteram quam novam libri VI (Wprowadzenia do geografii powszechnej tak starej jak nowej ksiąg sześć, 1624, także z mapą Polski), które na blisko 100 lat stało się podstawowym podręcznikiem geografii. Kolejne wydania ukazywały się z uzupełnieniami uczniów i innych geografów (ostatnie wydanie Amsterdam 1729). Uznawany za twórcę geografii historycznej. Tłumaczył też i komentował dzieła starożytnych pisarzy (m.in. Strabona i Polibiusza).
Od 1613 żonaty był z ubogą Angeliką, na jego prośbę matka Anna w 1616 przeprowadziła w Gdańsku między dziećmi podział spadku po ich ojcu i przyszłościowo po sobie, po czym przesłała do Anglii należne synowi sumy. Ojciec dwojga dzieci, po śmierci matki wychowywanych przez babkę w Anglii i zmarłych w młodym wieku. Zmarł na gruźlicę. Jego imię do 1945 nosiła obecna ul. Dantyszka, od 22 VI 2011 gdański tramwaj PESA Swing 120 NaG nr 1030.
Bibliografia:
Album studiosorum Academiae Lugduno-Batavae MDLXXV–MDCCCLXXV. Accedunt nomina curatorum et professorum per eadem secula, ed. Willem N. Du Rieu, Hagae Comitum 1875, s. 63, 81, 119.
Księga wpisów uczniów Gimnazjum Gdańskiego 1580–1814, wyd. Zbigniew Nowak i Przemysław Szafran, Warszawa–Poznań 1974, s. 64.
Augustowska Kazimiera, Clüver Philipp (II), w: Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, t. I, Gdańsk 1992, s. 227–228.
Weichbrodt Dorothea, Patrizier, Bürger, Einwohner der Freien und Hansestadt Danzig in Stamm- und Namentafeln vom 14.–18. Jahrhundert, Klausdorf–Schwentine 1986–1992, Bd. 3, 103.
