CLÜVER PHILIPP (II), geograf, były patron gdańskiej ulicy
| < Poprzednie | Następne > |
PHILIPP CLÜVER (1580 Gdańsk – 31 XII 1622 Lejda), geograf, twórca geografii historycznej, były patron gdańskiej ulicy. Syn Philippa Clüvera (I), kierownika gdańskiej mennicy. Przeznaczony do zawodu dyplomaty, w młodości wysłany na dwór króla polskiego Zygmunta III Wazy, odwiedził Czechy i Włochy.
Po powrocie do Gdańska w kwietniu 1600 zapisany został do Gimnazjum Akademickim, w 1601 wyjechał na studia prawnicze na uniwersytet w Lejdzie, ale wbrew woli rodziców zamiast studiować prawo podjął studia nad geografią, głównie starożytną. Po wstrzymaniu przez ojca wypłat na utrzymanie (matka Anna przesyłała mu pieniądze w tajemnicy przed mężem), zaciągnął się na dwa lata do wojska cesarskiego i przebywając w Czechach i na Węgrzech, walczył przeciwko Turcji. W latach 1607–1613 podróżował po Europie Zachodniej i Północnej (Norwegia, Anglia, Francja, Niemcy, Szwajcaria). Osiadł w Anglii, w 1615 przeniósł się do Lejdy, gdzie został profesorem geografii.
Uznanie przyniosło mu wydanie drukiem w 1616 dzieła Germania antiqua, które było pierwszą syntezą historycznej geografii Europy. Wspominał w niej o Gdańsku, podawał różne hipotezy dotyczące pochodzenia jego nazwy. Był pierwszym, który opisał procesy krasowe. Pozostawił po sobie kilkanaście druków, m.in. Commentarius de tribus Rheni alveis et Ostis (Opis trzech odcinków ujściowych, a także brzegów Renu, 1611), stanowiące opis starożytnych Niderlandów, oraz opracowane w 1615, ale wydane pośmiertnie dzieło Introductionis in universam geographiam tam veteram quam novam libri VI (Wprowadzenia do geografii powszechnej tak starej jak nowej ksiąg sześć, 1624, także z mapą Polski), które na blisko 100 lat stało się podstawowym podręcznikiem geografii. Kolejne wydania ukazywały się z uzupełnieniami uczniów i innych geografów (ostatnie wydanie Amsterdam 1729). Uznawany za twórcę geografii historycznej. Tłumaczył też i komentował dzieła starożytnych pisarzy (m.in. Strabona i Polibiusza).
Od 1613 żonaty był z ubogą Angeliką, na jego prośbę matka Anna w 1616 przeprowadziła w Gdańsku między dziećmi podział spadku po ich ojcu i przyszłościowo po sobie, po czym przesłała do Anglii należne synowi sumy. Ojciec dwojga dzieci, po śmierci matki wychowywanych przez babkę w Anglii i zmarłych w młodym wieku. Zmarł na gruźlicę. Jego imię do 1945 nosiła obecna ul. Dantyszka, od 22 VI 2011 gdański tramwaj PESA Swing 120 NaG nr 1030.
Bibliografia:
Księga wpisów uczniów Gimnazjum Gdańskiego 1580–1814, wyd. Zbigniew Nowak i Przemysław Szafran, Warszawa–Poznań 1974, s. 64.
Augustowska Kazimiera, Clüver Philipp (II), w: Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, t. I, Gdańsk 1992, s. 227–228.
Weichbrodt Dorothea, Patrizier, Bürger, Einwohner der Freien und Hansestadt Danzig in Stamm- und Namentafeln vom 14.–18. Jahrhundert, Klausdorf–Schwentine 1986–1992, Bd. 3, 103.
