BUNSCH ALOJZY JÓZEF, artysta plastyk, scenograf, reżyser
| < Poprzednie | Następne > |
ALOJZY JÓZEF BUNSCH, Ali Bunsch (17 II 1925 Bielsko, obecnie Bielsko-Biała – 16 II 1985 Gdańsk), artysta plastyk, scenograf, reżyser. Pochodził z rodziny artystycznej, był wnukiem rzeźbiarza i pedagoga Alojzego Bunscha (1859–1916), synem malarza, grafika, autora witraży, pedagoga, dramatopisarza i krytyka literackiego Adama Bunscha (1896–1969) i Ludwiki z domu Kunaszowskiej (1898–1981), bratankiem pisarza historycznego, publicysty i tłumacza literatury niemieckiej i angielskiej Karola Bunscha (1898–1987), bratem malarza, grafika, wykładowcy Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie Franciszka Bunscha (ur. 1926) i stryjem reżysera, pedagoga i dyrektora teatrów Jacka Bunscha (ur. 1954).
Jego naukę w gimnazjum w Bielsku, rozpoczętą w 1937, przerwał wybuch II wojny światowej. W latach 1940–1943 kontynuował edukację w Staatliche Kunstgewerbeschule Krakau (Szkoła Rzemiosł Artystycznych w Krakowie). W 1943 został absolwentem tajnego Instytutu Sztuk Plastycznych w Krakowie. Już po wojnie, w 1946, ukończył Studium Teatralne przy Starym Teatrze w Krakowie (pod kierunkiem Andrzeja Pronaszki), następnie w 1952 krakowską Akademię Sztuk Pięknych (studiował malarstwo u Eugeniusza Eibischa, a scenografię u Karola Frycza, otrzymując dyplom z wyróżnieniem).
W latach 1943–1944 był członkiem konspiracyjnego zespołu Teatru Niezależnego Tadeusza Kantora w Krakowie. Podczas studiów współpracował jako scenograf z teatrem lalek Groteska w Krakowie (1945–1948) oraz jako scenograf (1948–1953) i kierownik plastyczny (1949–1951) z teatrem lalek Arlekin w Łodzi. W Gdańsku od 1952 współpracował w nowo powołanym Państwowym Teatrem Lalek (obecny Teatr Miejski Miniatura): do 1956 był kierownikiem artystycznym, w latach 1956–1961 dyrektorem i reżyserem, a do 1968 scenografem. Wymyślił nazwę tego teatru – Miniatura – i jego znak: charakterystyczną łódkę z dziećmi.
W tym teatrze we współpracy m.in. z reżyserką Natalią Gołębską przygotował scenografie wielu przedstawień lalkowych: Dumna legenda (1954), Szewczyk Dratewka (1955), Żart olszowiecki (1956), Pastorałka (1957, tu po raz pierwszy wykorzystał motyw szopki krakowskiej, później często stosowany w kolejnych realizacjach), Piękna Parysada (1958), Biwak z przyśpiewkami (1958), Flisak i Przydróżka (1960), Bo w mazurze taka dusza (1962), Piast i Popiel (1963), Legendy Zodiaku (1965). Uznanie w Polsce i za granicą zdobyły przedstawienia: Flisak i Przydróżka, Bo w mazurze taka dusza (prezentowane również na festiwalach teatrów lalek w Brunszwiku i Bejrucie (1970), w Finlandii i w Niemczech), a także Piast i Popiel. Jako reżyser przygotował między innymi przedstawienia: O tym jak krawiec Niteczka królem został (1957), Takie sobie bajeczki (1958), Cudowna lampa Aladyna (1959).
W latach 1958–1977 był scenografem w Teatrze Wybrzeże, 1962–1963 kierownikiem artystycznym. Jego najważniejsze realizacje scenograficzne przypadły na czas dyrekcji Zygmunta Hübnera: Ptak (1956), Zbrodnia i kara (1958), Kajus Cezar Kaligula (1959), Opera za trzy grosze, Wesele (1960), Karol, Strip-tease, Na pełnym morzu (1961), Wesele Figara (1961), Sen srebrny Salomei (1962), Igraszki z diabłem (1963), Cud mniemany czyli Krakowiacy i Górale (1964), Zawisza Czarny, Tango (1965), Noc listopadowa (1967), Dwa teatry (1968), Zemsta (1970), Księżniczka na opak wywrócona (1970), Janosik czyli Na szkle malowane (1971), Thermidor, Gra miłości i przypadku, Nasze miasto (1972), Lato, Nieprzyjaciel (1973), Śluby panieńskie, Porwanie Sabinek (1974), Kondukt (1975).
W latach 1975–1981 i 1983–1984 był scenografem Teatru Muzycznego w Gdyni. Zrealizował tam między innymi scenografie do Szwejka (1977), Chłopca z gwiazd (1979), Nowego Don Kichota, czyli stu szaleństw (1979).
Był twórcą scenografii do przedstawień w teatrach lakowych, dramatycznych, operowych, muzycznych i estradowych w Teatrze Lalek Baj w Warszawie (1955–1956), Państwowym Teatrze Lalki Tęcza w Słupsku (1968–1969), Teatrze Lalek w Wałbrzychu (1969–1972), Teatrze Lalek Guliwer w Warszawie (1970–1978), Teatrze Współczesnym im. Edmunda Wiercińskiego we Wrocławiu (1980–1983) oraz do spektakli telewizyjnych. Ponadto zajmował się grafiką i ilustracją książkową, przygotowując szatę graficzną powieści historycznej Ojciec i syn (1957 i 1962) autorstwa stryja Karola Bunscha. Jego prace (projekty scenografii, lalek, kostiumów) przechowywane są w Muzeum Archeologicznym i Etnograficznym w Łodzi.
Od 1950 był członkiem Związku Artystów Scen Polskich – Stowarzyszenia Polskich Artystów Teatru, Filmu, Radia i Telewizji, od 1952 Związku Polskich Artystów Plastyków. W latach 1945–1948 należał do Związku Niezależnej Młodzieży Socjalistycznej, od 1948 do Polskiej Partii Robotniczej, w latach 1948–1957 do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.
Odznaczony m.in. Złotym Krzyżem Zasługi (1954), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1959). Laureat licznych nagród i wyróżnień: Prezesa Rady Ministrów za twórczość w teatrach lalkowych (1953 i 1977), II nagrody na I Międzynarodowym Festiwalu Teatrów Lalek w Bukareszcie (1958), II nagrody na II Ogólnopolskim Festiwalu Teatrów Lalek w Warszawie (1960), Laski Mistrzowskiej na III Festiwalu Teatrów Lalkowych Polski Północnej w Toruniu (1962), Laski Mistrzowskiej na IV Festiwalu Teatrów Lalkowych Polski Północnej w Toruniu (1963), wyróżnienia ministra kultury i sztuki z okazji wystawy Polskie Dzieło Plastyczne w 15-lecie PRL (1963), I nagrody za scenografię na III Ogólnopolskim Festiwalu Teatrów Lalek w Opolu (1967), Grand Prix na VII Międzynarodowym Festiwalu Teatrów Lalek w Zagrzebiu, I nagrody za scenografię na Ogólnopolskim Przeglądzie Sztuk Rosyjskich i Radzieckich w Teatrach Lalek w Łodzi (1977), wyróżnienia za scenografię na VIII Ogólnopolskim Festiwalu Teatrów Lalek w Opolu (1977), nagrody Prezesa Rady Ministrów za twórczość artystyczną w dziedzinie scenografii dla teatru lalek (1977), nagrody Prezydenta Miasta Gdyni (1979), nagrody na X Ogólnopolskim Festiwalu Teatrów Lalek w Opolu (1981).
Mieszkał w Gdyni. Zmarł nagle podczas prób do spektaklu Lodoiska Wojciecha Bogusławskiego w Teatrze Wybrzeże w Gdańsku. Pochowany na cmentarzu Salwator w Krakowie.
Po raz pierwszy był żonaty z Hanną z domu Mazurkiewicz, aktorką lalkarką (1926–2000), miał z nią syna Marka (ur. 1947), artystę plastyka, scenografa. Po raz drugi był żonaty z Aleksandrą Nonnenmacher, lekarką chirurgiem (1928–2008), z którą miał troje dzieci: syna Aleksandra (ur. 1956), obecnie mieszkającego w USA, oraz bliźniaki Katarzynę i Oskara (ur. 1963), obecnie mieszkających w RPA.
