BLOCK MICHAŁ, działacz gdańskiej Polonii
< Poprzednie | Następne > |
MICHAŁ BLOCK (Blok) (29 IX 1892 Kiełpino koło Kartuz – ?), kupiec, kolejarz, przedstawiciel gdańskiej Polonii. Syn Ignacego (ur. 10 VII 1838 Kiełpino), właściciela gospodarstwa rolnego, i Walentyny z domu Kożyczkowskiej (ur. 10 I 1850 Łebieńska Huta koło Wejherowa). Brat Józefa (22 VII 1872 Kiełpino – 12 VIII 1872 Kiełpino), Franciszki, po mężu Flissikowskiej vel Flisikowskiej (7 VIII 1873 Kiełpino – 31 X 1958), Gertrudy Joanny, po mężu Hallmann (13 IX 1874 Kiełpino – 1946), Moniki Anastazji (4 V 1876 Kiełpino – 11 V 1876 Kiełpino), Marianny, po mężu Pischke vel Pyschke vel Pyszka (14 X 1877 Kiełpino – 1967?), Anny Anastazji (ur. 19 II 1880 Kiełpino), Jana (3 III 1881 Kiełpino – 29 II 1884 Kiełpino), Łucji (31 V 1883 Kiełpino - 27 VII 1883 Kiełpino), Matyldy (4 VI 1884 Kiełpino - 26 VI 1884 Kiełpino), Franciszka (23 V 1885 Kiełpino – 4 VI 1885 Kiełpino), Julianny (ur. 18 V 1886 Kiełpino), Anny, po mężu Kobiella (16 X 1888 Kiełpino – 11 V 1973).
Jako 11-letni uczeń był szykanowany przez Niemców za posiadanie polskich książek i mówienie po polsku. Brał udział w akcji wycieczek młodzieży polskiej z zaboru pruskiego do zaborów austriackiego i rosyjskiego. Celem przedsięwzięcia było poznawanie zabytków, historii i kultury polskiej, a tym samym rozbudzanie wśród uczestników uczuć patriotycznych i wychowanie przyszłych działaczy na niwie narodowej. W 1912, wraz z uczniami Gimnazjum Miejskiego w Gdańsku Feliksem Muzykiem, Leonem Partyką oraz Leonem Kwiatkowskim (synem Jana Kwiatkowskiego), odbył wakacyjną wycieczkę do Krakowa. W lipcu 1914 wyruszył ze wspomnianymi oraz Stefanem Partyką do Warszawy, a następnie spędzał wakacje w majątkach polskich ziemian na Mazowszu, gdzie zaskoczył go wybuch I wojny światowej. Działał w Centralnym Komitecie Obywatelskim miasta Warszawy, jako obywatel pruski został jednak internowany i razem z Feliksem Muzykiem i Leonem Partyką wywieziony w głąb Rosji, skąd powrócił po wybuchu rewolucji bolszewickiej. W 1920 brał udział w akcji plebiscytowej w Prusach Wschodnich.
Od 4 I 1927 w służbie Polskich Kolei Państwowych (PKP). 1 I 1930 mianowany etatowym asystentem w XI grupie uposażenia, 1 V 1934 starszym asystentem w grupie X. Od 1 III 1936 adiunkt w X grupie, od 1 II 1937 w grupie IX. Kierownik Ekspedycji Kolejowej w Strefie Wolnocłowej w Gdańsku- Nowym Porcie. Zajmował się też załatwianiem spraw majątkowych, zleceniami handlowymi i prywatnymi w Niemczech, Gdyni i Gdańsku. Należał do Gminy Polskiej Związku Polaków, Kolejowego Przysposobienia Wojskowego, Kolejowego Klubu Sportowego, Ligi Morskiej i Kolonialnej, Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej, Towarzystwa byłych Wojaków, Zjednoczenia Kolejowców Polskich.
W 1919 wziął udział w zbiórce Polskiego Komitetu dla Reemigrantów (przekazał 1 markę). W maju 1933 kandydował bez powodzenia z listy Zygmunta Moczyńskiego w wyborach do Volkstagu II Wolnego Miasta Gdańska (WMG). W tym samym roku ofiarował 150 zł w obligacjach Pożyczki Narodowej na rozbudowę polskiej floty, a w listopadzie został jako asystent Dyrekcji Okręgowej Kolei Państwowych odznaczony Brązowym Krzyżem Zasługi za działania w służbie kolejowej i na polu pracy społecznej. 8 VIII 1934 został razem Leonem Partyką aresztowany w swoim mieszkaniu przez policję gdańską pod zarzutem śpiewania piosenek antyhitlerowskich. Postawiony przed sądem dla spraw nagłych został uniewinniony od zarzutu, podczas gdy Leona Partykę skazano na dwa miesiące więzienia (a uniewinniono podczas rozprawy apelacyjnej).
Po wybuchu II wojny światowej został przez Niemców 10 I 1940 wysiedlony z rodziną do Generalnego Gubernatorstwa. Od lipca 1940 do listopada 1941 pracował w Spółdzielni Owocowej w Lublinie, od grudnia 1941 do lipca 1942 w Monopolu Spirytusowym w Lublinie, od sierpnia 1942 do lipca 1944 jako magazynier w Warszawie, od 15 VII 1944 był tamże pracownikiem szpitalnym. Po upadku powstania warszawskiego od 7 października do 18 listopada 1944 pracował przymusowo w Lüdenscheid w Nadrenii Północnej–Westfalii. 3 III 1945 wstąpił ponownie na służbę PKP. Po powrocie do Gdańska powtórnie kierownik Ekspedycji Kolejowej w Strefie Wolnocłowej w Gdańsku-Nowym Porcie.
W 1953 zmienił urzędowo nazwisko na Blok.
W okresie międzywojennym mieszkał kolejno przy Am Jakobstor 13 (ul. Wałowa), Grosse Wollwebergasse 4 (ul. Tkacka), Fuchswall 7 (ul. Lisia Grobla). Od 22 XII 1922 żonaty był z Wandą Dominiką z domu Wrońską (ur. 8 VIII 1900 Gdańsk), córką szewca Franciszka Wrońskiego i Rozalii z domu Jasińskiej. Miał córkę Juttę (ur. 14 XII 1926 Gdańsk). W 1957 wyjechał z rodziną do Niemiec Zachodnich. Mieszkał w Wuppertalu, następnie, ok. 1977, w Hamburgu.
Bibliografia:
„Dzień Bydgoski” 19 XI 1933, nr 266.
„Dzień Pomorski” 15 X 1933, nr 237.
„Gazeta Gdańska” 12 IX 1919, nr 200; 12 V 1933, nr 107.
„Kurjer Bydgoski” 17 VIII 1934, nr 186.
„Kurjer Warszawski” 1 I 1936, nr 1.
„Słowo Pomorskie” 15 VIII 1934, nr 85.
„Straż Gdańska” 24 V 1933, nr 7.
„Unser Danzig” 5 VIII 1977, nr 15; 20 IX 1977, nr 18.
Kledzik Witold, Biografie Polaków – pracowników kolejowych (nie wszystkich) zatrudnionych do 31.8.1939 w służbie na PKP na terenie byłego Wolnego Miasta Gdańska, PAN Biblioteka Gdańska, Ms. 5152.
Szews Jerzy, Filomaci pomorscy. Tajne związki młodzieży polskiej na Pomorzu Gdańskim w latach 1830–1920, Warszawa 1992.