OBBERGHEN ANTONI van, mistrz budowlany, były patron ulicy w Gdańsku

< Poprzednie

Następne >

Wielka Zbrojownia, której budową kierował Anton von Obberghen, widok od strony zachodniej (u góry)
i wschodniej, Johann Carl Schultz, 1872

ANTONI van OBBERGHEN (Obbergen, Opbergen) (1543 Mechelen, Flandria – pogrzeb 3 VIII 1611 Gdańsk), mistrz budowlany, fortyfikator, były patron ulicy w Gdańsku. Syn Dawida i Klary. W latach 1558–1562 kształcił się w zawodzie murarskim u mistrza Petera Janssensa, u którego zdał egzamin mistrzowski. Pierwsze prace wykonał w okresie 1567–1571 w Antwerpii przy budowie cytadeli. Od około 1575 w Danii, do 1585 zrealizował przebudowę zamku Krogen (Kronborg) w Helsingør, latarni morskiej w Kullen (Skania), zaprojektował przebudowę zamku Nyköbing (wyspa Falster).

W Gdańsku od 1586. Wybudował Fort Carré w twierdzy Wisłoujście oraz zwieńczenie wieży bramnej w Zespole Przedbramia przy Langgasse (ul. Długa). Uczestniczył w pracach nad budową Ratusza Starego Miasta, od 1593 nad unowocześnieniem umocnień Starego Przedmieścia. Od 1594 do śmierci mistrz budowlany przy Urzędzie Wałowym. Współpracował przy przebudowie m.in. Katowni i Wieży Więziennej na cele więzienne (1596–1597), renowacji Ratusza Głównego Miasta (1593–1598 i 1608–1611), kierował budową Wielkiej Zbrojowni (1600–1609).

Dzięki jego pracom na szerszą skalę stosowano w Gdańsku rozwiązania architektoniczne renesansu niderlandzkiego, który na gruncie polskim zyskał miano renesansu gdańskiego. Pobierał największą pensję wśród innych artystów i budowniczych w Gdańsku (około 754 talarów rocznie). Współpracował m.in. z Hansem Strakowskim i Abrahamem van den Blockiem. 17 X 1596 otrzymał kupieckie obywatelstwo gdańskie.

Przyjmował zamówienia także spoza Gdańska; wykonał m.in. projekty fortyfikacji zamku w Łowiczu (1594), fortyfikacji miejskich Elbląga (1595), nadbudowy Ratusza Starego Miasta w Toruniu (1601) oraz projekt regulacji Wisły koło Białej Góry (1593–1606). Członek bractw w Dworze Artusa (w 1590 Bractwa św. Krzysztofa, w 1591 Bractwa św. Rajnolda).

Był dwukrotnie żonaty. Po raz pierwszy ożenił się w Danii, w Helsingør, w 1580 z córką flamandzkiego armatora Sarą de Mehr (Meyer) (pochowana 7 II 1799 w kościele św. Piotra i Pawła) miał z nią syna Daniela (ur. 1580 Helsingør), dwukrotnie, w marcu 1591 i ponownie w kwietniu 1596 zapisywanego do gdańskiego Gimnazjum Akademickiego (widać towarzyszył ojcu w jego pracach poza Gdańskiem), oraz córkę Ester (ur. 1592 Gdańsk), od 22 VI 1615 żonę Martina Möllera. Po raz drugi ożenił się 7 II 1600 w kościele św. Piotra i Pawła z Sarą, córką kupca Michaela Schwarza (zm. 1600) i Sofii (zm. 1602), doczekał się z tego związku drugiej córki. Pochowany w kościele św. Piotra i Pawła. Wdowie i nieletniej córce przyznano prawnego opiekuna, po rozpatrzeniu spraw majątkowych w 1712 opuściły one Gdańsk. Jego imię nosiła do 1945 ulica w Gdańsku–Strzyży (obecnie ul. mjr. Hubala). PP







Bibliografia:
Księga przyjęć do prawa miejskiego w Gdańsku 1536–1814, wyd. Andrzej Groth, Ewa Łączyńska-Bartoszek, Dariusz Kaczor, Gdańsk 2019, t. II, s. 58.
Księga wpisów uczniów Gimnazjum Gdańskiego 1580–1814, wyd. Zbigniew Nowak i Przemysław Szafran, Warszawa–Poznań 1974, s. 54, 60.
Habela Jadwiga, Antoni Obberhagen, w: Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, t. III, Gdańsk 1997, s. 341–342.
Kaufmann Josef, Neues über Antoni von Obbergen, „Mitteilungen des Westpreußischen Geschichtsvereins”, 1906, 3, s. 37–41.
Weichbrodt Dorothea, Patrizier, Bürger, Einwohner der Freien und Hansestadt Danzig in Stamm- und Namentafeln vom 14.–18. Jahrhundert, Klausdorf–Schwentine 1986–1992, Bd. 1, 339.